Skierowanie wniosku o przystąpienie Polski do Prokuratury Europejskiej było pierwszą decyzją, jaką Minister Sprawiedliwości Prokurator Generalny Adam Bodnar podjął po objęciu resortu. Polska przekazała formalną notyfikację o przystąpieniu do EPPO 5 stycznia 2024 roku.

Ustawę nowelizującą zapisy m.in. Prawa o prokuraturze i Kodeksu postępowania karnego w związku z przystąpieniem polskiej prokuratury do EPPO Sejm uchwalił 24 stycznia br., a prezydent Andrzej Duda podpisał ją 6 marca br.

– Dzięki członkostwu w strukturach Prokuratury Europejskiej nasz kraj jest częścią wspólnego europejskiego systemu ochrony praworządności. Już wcześniej przystąpiliśmy do Prokuratury Europejskiej na podstawie rozporządzenia unijnego, natomiast ustawa techniczna była potrzebna, aby zapewnić elastyczne i swobodne funkcjonowanie EPPO także w naszym systemie prawnym i to też jest element odmiany prokuratury – wyjaśnił minister Adam Bodnar. Podkreślił jednocześnie, że przystąpienie Polski do EPPO wzmacnia nasz wymiar sprawiedliwości.

– To wydarzenie uznaję za jedno z najważniejszych dla rozwoju instytucjonalnego polskiej prokuratury po 1989 roku.

Na straży interesów finansowych UE

Prokuratura Europejska z siedzibą w Luksemburgu działa od czerwca 2021 r. Ściga m.in. oszustwa podatkowe, pranie pieniędzy i korupcję.  Prowadzi postępowania dotyczące transgranicznych nadużyć finansowych na szkodę UE, w tym oszustw związanych z funduszami unijnymi oraz transgranicznymi oszustwami VAT. EPPO współpracuje z odpowiednimi instytucjami, takimi jak policja, organy podatkowe i celne państw członkowskich, aby skutecznie zwalczać te przestępstwa.

W ramach prokuratury Europejskiej współpracują 24 kraje członkowskie UE. Na czele EPPO stoi prokurator Laura Koevesi z Rumunii. Przewodniczy ona kolegium prokuratorów europejskich, po jednym z każdego kraju należącego do tej instytucji.

Wcześniej polskie organy ścigania prowadziły współpracę z Prokuraturą Europejską jedynie na poziomie technicznym, a instrumenty współpracy nie zawsze umożliwiały kompleksowe przeprowadzenie krajowych postępowań w sprawach o wymiarze transgranicznym.

Lepsza ochrona praw obywateli i praworządności

– Polska stała się aktywnym uczestnikiem europejskiego wymiaru sprawiedliwości. A polscy obywatele są unijnymi obywatelami, a więc udział Polski w EPPO oznacza lepszą ochronę praw Polaków, lepszą ochronę ich pieniędzy i praworządności – podkreślała wielokrotnie Europejska Prokurator Generalna Laura Kovesi, zaznaczając, że nasz kraj będzie jednym z najważniejszych elementów Prokuratury Europejskiej.

Przystąpienie Polski do Prokuratury Europejskiej umożliwia bardziej efektywne ściganie przestępstw finansowych w UE, które jednocześnie stanowią przestępstwa na szkodę europejskich, w tym polskich podatników.

– Mam nadzieję, że w przyszłości zakres działań Prokuratury Europejskiej zostanie rozszerzony o sprawy dotyczące omijania sankcji wobec Rosji. Rozmawiamy o tym na szczeblu międzynarodowym w ramach naszej prezydencji – powiedział minister Bodnar.

Współpraca i wymiana doświadczeń

Pierwszym przedstawicielem Polski w EPPO została mianowana w grudniu 2024 r. prokurator Grażyna Stronikowska z Prokuratury Krajowej, a na rzecz instytucji pracuje obecnie ośmiu prokuratorów delegowanych.

– Ważnym elementem naszej pracy będzie także wymiana doświadczeń z innymi państwami członkowskimi. Liczymy na profesjonalną i owocną współpracę ze wszystkimi zaangażowanymi służbami w Polsce – zadeklarowała prokurator Stronikowska, przyznając, że w ocenie Europejskiej Prokurator Generalnej Polska będzie jednym z krajów, które będą prowadzić najwięcej śledztw dotyczących przestępstw na szkodę interesów finansowych Unii Europejskiej.

Głos zabrał także Prokurator Krajowy Dariusz Korneluk.

– Jestem przekonany, że polscy prokuratorzy w ramach struktur EPPO swoją pracą, zaangażowaniem i profesjonalizmem udowodnią, że Polska jest gotowa do aktywnego uczestnictwa w europejskiej współpracy prawnokarnej.

Docelowo w Polsce będzie działać od 16 do 20 prokuratorów europejskich, którymi zostaną prokuratorzy okręgowi. Biura Krajowe Prokuratury Europejskiej będą funkcjonować w trzech lub czterech lokalizacjach w Polsce, w tym w biurze otwartym dziś w Warszawie. 

Fot. Paweł Mazurek/MS