Konferencja Ministrów Sprawiedliwości Rady Europy jest zwoływana corocznie przez państwo członkowskie sprawujące rotacyjną Prezydencję Komitetu Ministrów. Jej celem jest stworzenie strategicznej platformy dialogu państw członkowskich na temat pilnych i rozwijających się kwestii prawnych oraz sądowych. Tematem przewodnim tegorocznego spotkania była „Współpraca transgraniczna i wzajemna pomoc: wzmocnienie współpracy w zwalczaniu przestępstw transnarodowych”.

Polski głos na Malcie

Wiceministra Maria Ejchart zabrała głos podczas panelu - From 1959 to the Digital Age: Modernising Judicial Cooperation through Digital Means, prezentując polskie doświadczenia w zakresie nowoczesnych rozwiązań cyfrowych w sądownictwie.

Ministra zwróciła uwagę, że bezpieczeństwo powinno być zasadą przewodnią przy projektowaniu nowych narzędzi służących wzmocnieniu współpracy sądowej, szczególnie w kontekście obecnej sytuacji bezpieczeństwa w Europie.

Granice, szczególnie na wschodniej flance stają się miejscem, gdzie krzyżują się zjawiska o charakterze kryminalnym, humanitarnym i geopolitycznym. Dlaczego tak istotne jest poszukiwanie nowych, bezpiecznych rozwiązań, zwłaszcza w obszarze cyfryzacji wymiary sprawiedliwości - podkreśliła Maria Ejchart.

Ministra podkreśliła także zaangażowanie Polski w rozwój nowoczesnych rozwiązań technologicznych oraz fakt, że władze polskie, świadome nowego krajobrazu technologicznego kładą duży nacisk na szersze wykorzystanie narzędzi cyfrowych w  sektorze wymiaru sprawiedliwości.

Polska należy do liderów w tym zakresie - jako jeden z pierwszych krajów UE wdrożyliśmy system e-EDES, a obecnie pracujemy nad programem Cyfrowy Sąd, który ułatwi obywatelom dostęp do sądów i usprawni ich pracę – dodała.

Polskie doświadczenia cyfrowe

System e-EDES (e-Evidence Digital Exchange System) uprościł prowadzenie spraw sądowych, umożliwiając szybsze przekazywanie wniosków i zawiadomień między sądami i organami innych państw członkowskich. Rozwiązanie to stanowi istotny element nowoczesnej współpracy sądowej w Europie.

Zdalne rozprawy są powszechnie stosowane w polskich sądach – zarówno w sprawach krajowych, jak i transgranicznych. Ich szerokie wykorzystanie rozpoczęło się w czasie pandemii, a obecnie stały się one stałym elementem postępowań sądowych w Polsce.

Obecnie Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad projektem pod nazwą „Cyfrowy Sąd”, którego celem jest pełna cyfryzacja postępowań sądowych w Polsce. Jednym z pierwszych zadań tego rozwiązania jest wdrożenie Elektronicznych Akt Sądowych oraz zapewnienie uczestnikom postępowań dostępu do zgromadzonej dokumentacji (akt sprawy), jak również dwustronnej komunikacji elektronicznej pomiędzy sądem a stronami postępowania.

Nowe rozwiązanie rozbuduje obecnie stosowane narzędzia, umożliwiając ostatecznie dostęp do zasobów i kanałów komunikacji oferowanych obywatelom poprzez integrację z lokalnymi systemami identyfikacji elektronicznej. Powstający system będzie także zintegrowany z centralnym systemem Prokuratury, co dodatkowo usprawni wymianę informacji i znacząco przyspieszy postępowania – również te transgraniczne.

Protokół z Valletty

Kluczowym punktem konferencji w Valletcie było otwarcie do podpisu Trzeciego protokołu dodatkowego do Europejskiej konwencji o pomocy prawnej w sprawach karnych, tzw. „protokołu z Valletty”. Dokument wprowadza nowe, szczegółowe regulacje technicznych środków nadzoru dotyczące m.in. stosowania urządzeń rejestrujących (np. lokalizatora GPS, podsłuchy telefoniczne), przesłuchań w formie wideokonferencji oraz komunikacji elektronicznej jako preferowanego środka wymiany wniosków o pomoc prawną oraz komunikowania się właściwych organów sądowych państw stron.

Polska w gronie liderów cyfryzacji

Spotkanie było ważnym krokiem w kierunku modernizacji międzynarodowej współpracy prawnej w ramach systemu Rady Europy. Polska, prezentując swoje doświadczenia i projekty cyfryzacyjne, podkreśliła, że aktywnie uczestniczy w kształtowaniu nowoczesnych standardów współpracy sądowej w Europie.

Baza zdjęć Council of Europe - Malta Presidency | Flickr