Jak przebiega procedura odwołania?

Najpierw Minister Sprawiedliwości występuje z uzasadnionym wnioskiem o podjęciu zamiaru odwołania prezesa lub wiceprezesa sądu do kolegium właściwego sądu. Czekając na opinię danego kolegium (art. 27 § 2 u.s.p.), Minister ma prawo zawiesić w pełnieniu czynności osoby, których dotyczy wniosek.

Jeśli wniosek zostanie negatywnie zaopiniowany, Minister Sprawiedliwości może wystąpić do Krajowej Rady Sądownictwa. Jeśli w Radzie będzie co najmniej 2/3 głosów przeciwnych, odwołanie danego prezesa czy wiceprezesa staje się niemożliwe (art. 27 § 5 u.s.p.).

Jakie były powody wniosku o odwołanie prezesów Sądu Apelacyjnego w Poznaniu?

W odniesieniu do prezesa SA w Poznaniu Mateusza Bartoszka wniosek Ministra został uargumentowany szeregiem popełnionych przez sędziego zaniechań oraz nietrafnych działań, jakich dopuścił się wykonując funkcję Prezesa. Doprowadziły one m.in. do pogorszenia wyników statystycznych sądu. Z kolei nieuzasadnione i nietrafne decyzje personalne spowodowały dezorganizację jego pracy. Wszystko to składa się na obraz rażącego i uporczywego niewywiązywania się z obowiązków służbowych.

W przypadku wiceprezes SA w Poznaniu Sylwii Dembskiej wniosek Ministra został uzasadniony szeregiem zaniechań w nadzorowanym przez nią pionie cywilnym i własności intelektualnej oraz pracy i ubezpieczeń społecznych - co stanowi obraz rażącego niewywiązywania się z obowiązków służbowych.

W odniesieniu do wiceprezesa SA w Poznaniu Przemysława W. Radzika wniosek został umotywowany faktem, że pełnienie przez niego funkcji Wiceprezesa Sądu Apelacyjnego w Poznaniu nie da się pogodzić z dobrem wymiaru sprawiedliwości. Chodzi w szczególności o połączenie przez sędziego Radzika funkcji Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych i Wiceprezesa Sądu Apelacyjnego w Poznaniu w kontekście wcześniejszych działań sędziego w ramach pełnionych funkcji.

Które decyzje sędziego Przemysława W. Radzika stanowiły nadużycie władzy?

W ocenie Ministra Sprawiedliwości nadużycie władzy stanowiło m.in. przeniesienie dnia 12 września 2022 r. z wydziału karnego do wydziału pracy i ubezpieczeń społecznych Sądu Apelacyjnego w Warszawie sędzi Marzanny Piekarskiej-Drążek i sędzi Ewy Gregajtys. Jednocześnie sędziom odebrano 88 spraw apelacyjnych (w tym takie najcięższego kalibru), co w sposób znaczący przedłużyło czas ich trwania. Decyzję te Przemysław W. Radzik podjął jako Wiceprezes Sądu Apelacyjnego w  Warszawie.

Za nadużycie władzy należy również uznać zarządzenie (z dnia 15 grudnia 2021r.),  podjęte przez sędziego Radzika, jako ówczesnego Wiceprezesa Sądu Okręgowego w Warszawie. Bezpodstawnie zawiesił wówczas w czynnościach służbowych sędziego Krzysztofa Chmielewskiego. Wyłączną przyczyną tego postanowienia było podjęcie przez sędziego Chmielewskiego decyzji o wyłączeniu od rozpoznania sprawy innego sędziego, który nie spełnił wymogów testu niezależności w wykonaniu orzeczeń trybunałów międzynarodowych oraz Sądu Najwyższego.

Pełnienie funkcji Wiceprezesa Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, znajdującego się na szczycie hierarchii sądownictwa powszechnego przez Przemysława W. Radzika jawi się jako sprzeczne z dobrem wymiaru sprawiedliwości także ze względu na fakt, że został on wielokrotnie negatywnie przetestowany w świetle wynikającego z orzecznictwa trybunałów międzynarodowych i Sądu Najwyższego testu niezależności – takie opinie podjął Sąd Najwyższy m.in. w sprawach o sygnaturach II KK 23/22, II KS 32/21, II KK 119/22, II KK 288/23, II KK 206/23 oraz II KK 500/23.

Nominacje bez kompetencji

Minister Sprawiedliwości Adam Bodnar zwraca uwagę na fakt, że w okresie sprawowania tej funkcji przez Zbigniewa Ziobrę w 2017 r. doszło do zmiany przepisów Ustawy o ustroju sądów powszechnych. Nowe  regulacje wyeliminowały wpływ organów samorządu sędziowskiego na wybór prezesów i wiceprezesów sądów. Doprowadziło to do sytuacji, w której na te stanowiska szef resortu zaczął wyznaczać osoby nie posiadające wystarczającego doświadczenia orzeczniczego i menedżerskiego. Raz doszło nawet do wyznaczenia na takie stanowisko osoby karanej dyscyplinarnie. Często więc kandydaci na prezesów i wiceprezesów sądów byli wybierani według klucza pozamerytorycznego, co w wielu przypadkach znacząco obniżyło standard zarządzania sądami. W ocenie MS Bodnara żadna z osób, których dotyczy podjęta procedura odwołania nie ma należytych kompetencji do wykonywania powierzonych jej funkcji.

Utracili zaufanie podwładnych

Okolicznością, która zmusiła Ministra Sprawiedliwości do podjęcia szybkich i zdecydowanych działań było jednoczesne wszczęcie przez obecne Kierownictwo Sądu Apelacyjnego w Poznaniu procedury usunięcia sędzi SA Wiesławy Stachowiak z funkcji Przewodniczącej III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, sędzi SA Renaty Pohl z funkcji Zastępczyni Przewodniczącej III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oraz sędziego SA Krzysztofa Józefowicza z funkcji Przewodniczącego I Wydziału Cywilnego i Własności Intelektualnej. Decyzja w tym zakresie miała zapaść na posiedzeniu kolegium Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, do którego miało dojść dnia 16 stycznia 2024 r.

W świetle szczegółowych pisemnych wyjaśnień wyżej wymienionych sędziów (Stachowiak, Pohl, Józefowicz), objętych procedurą odwołania, pretekstem do jej podjęcia było rzekomy spadek liczby załatwianych spraw w kierowanych przez nie wydziałach. W istocie zarzut ten pozbawiony jest podstaw faktycznych. Widmo bezzasadnej czystki osób kierujących wydziałami Sądu Apelacyjnego w Poznaniu doprowadziło do zapowiedzi rezygnacji z pełnionych funkcji dwóch zastępców przewodniczących wydziałów oraz trzech wizytatorów. W tej sytuacji, w celu zapobieżenia dalszej destrukcji Sądu Apelacyjnego w Poznaniu niezbędne było nie tylko wszczęcie procedury odwołania, ale i zawieszenie sędziego SO Mateusza Bartoszka w pełnieniu czynności Prezesa, zaś sędziów SA Przemysława W. Radzika i Sylwii Dembskiej w pełnieniu czynności Wiceprezesów.

Niezależnie od powyższego podpisanie przez niemal wszystkich sędziów Sądu Apelacyjnego w Poznaniu wniosków o odwołanie wymienionych osób z funkcji wskazuje, że utraciły one zaufanie i autorytet wśród podwładnych, co dodatkowo uniemożliwia im wykonywanie funkcji.

Decyzję o wszczęciu procedury odwołania i zawieszenia w pełnieniu funkcji Kierownictwa Sądu Apelacyjnego w Poznaniu MS Bodnar podjął po starannym zapoznaniu się z kilkunastoma dokumentami dotyczącymi sytuacji sądu, pochodzącymi od obydwu stron sporu na linii ścisłe Kierownictwo sądu – sędziowie. Analiza przyczyn tego konfliktu dowiodła, że jest to jedyne rozwiązanie, które jest w stanie zapobiec dalszej degradacji tego sądu, której przyczyną jest brak należytej kompetencji zarządzających nim osób.

Na koniec należy zaznaczyć, że podjęta 15 grudnia 2023 r. uchwała Prezydium Krajowej rady Sądownictwa w nieuzasadniony sposób potępiająca sędziów Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, którzy uczestniczyli 13 grudnia 2023 r. w spotkaniu z sędzią Mateuszem Bartoszkiem została oparta wyłącznie na deklaracjach sędziego Bartoszka, a więc z naruszeniem zasady „audiatur et altera pars” (łac. należy wysłuchać drugiej strony), przez co nie znajduje ona oparcia w realiach sprawy.

 

Zgodnie z art. 27. § 1 Ustawy o ustroju sądów powszechnych Prezes i wiceprezes sądu mogą być odwołani przez Ministra Sprawiedliwości w toku kadencji m.in. w przypadku:

1) rażącego lub uporczywego niewywiązywania się z obowiązków służbowych;

2) gdy dalszego pełnienia funkcji nie da się pogodzić z innych powodów z dobrem wymiaru sprawiedliwości.

Biuro Komunikacji i Promocji
Ministerstwo Sprawiedliwości