Tematem wiodącym konferencji był wzór bezpiecznej procedury odebrania dziecka opracowany w Ministerstwie Sprawiedliwości i podpisany przez sygnatariuszy 16 kwietnia 2025 r.  Dokument stanowi model współpracy służb, który ma zapewnić maksymalne bezpieczeństwo dziecka, poszanowanie jego praw oraz spójną koordynację działań między sądami, policją i pracownikami jednostek organizacyjnych systemu pomocy społecznej, wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej.

Spotkanie w Olszynie to pierwsza inicjatywa lokalna, która jest związana z opracowanym wzorem bezpiecznej procedury z inicjatywy Ministerstwa Sprawiedliwości.

Profesjonalizm i empatia w działaniu

Podczas konferencji Mateusz Korzeniowski, Naczelnik Wydziału Praw Dziecka i Ochrony Pokrzywdzonych w Departamencie Spraw Rodzinnych i Nieletnich Ministerstwa Sprawiedliwości, wygłosił prelekcję pt. „Idea powstania Wzoru Bezpiecznej Procedury w kontekście realizacji jego założeń sformułowanych przez Sygnatariuszy dokumentu”

Wzór bezpiecznej procedury to odpowiedź na realne potrzeby instytucji i rodzin. Jego celem jest zapewnienie dziecku maksymalnego bezpieczeństwa, poszanowania jego godności i ograniczenie stresu związanego z procedurą odebrania dziecka - podkreślił naczelnik Mateusz Korzeniowski.

Procedura przymusowego odbioru dziecka stosowana jest w sytuacjach zagrożenia jego dobra, gdy inne formy wsparcia zawiodły. To jedna z najbardziej wymagających interwencji – zarówno proceduralnie, jak i emocjonalnie. W ubiegłym roku w Polsce przeprowadzono około 1200 takich interwencji, każda z nich będąca trudną decyzją podjętą w obronie dobra dziecka.

Dokument przygotowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości określa rolę kuratora sądowego w realizacji orzeczenia oraz jego obowiązki na każdym etapie – od przygotowania po wykonanie.

Kurator sądowy, działając w oparciu o przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, ma obowiązek współpracy z Policją, jednostkami pomocy społecznej, psychologami oraz placówkami systemu pieczy zastępczej w celu zapewnienia skutecznej i bezpiecznej realizacji procesu odebrania dziecka.

Wytyczne wskazują na konieczność wcześniejszego przygotowania czynności, obejmującego analizę dokumentacji i opracowanie szczegółowego planu działania. Kurator powinien przewidzieć trudności, reagować adekwatnie i współpracować ze służbami, a wszystkie czynności muszą zostać przeprowadzone z poszanowaniem godności dziecka, minimalizując stres, który może wystąpić w wyniku przymusowego odebrania.

Odbiór dziecka to zawsze ostateczność, a dla wszystkich zaangażowanych osób – niezwykle trudne doświadczenie. Kuratorzy sądowi niosą na swoich barkach ogromną odpowiedzialność emocjonalną, często mierząc się z dramatem rodzin i napiętą atmosferą. W takich chwilach kluczowa jest współpraca – od Policji, przez służby społeczne, po sądy. Nowy wzór bezpiecznej procedury daje nam wspólny, jasny plan działania, który pozwala chronić dzieci i ograniczać ich cierpienie w tych najtrudniejszych momentach – powiedział Mateusz Korzeniowski. 

Współpraca służb dla dobra dziecka

W wydarzeniu uczestniczyli m.in. prezes Sądu Okręgowego w Olsztynie Rafał Jerka, Komendant Wojewódzki Policji w Olsztynie insp. Mirosław Ekszkowski, a także przedstawiciele samorządu terytorialnego, kuratorzy sądowi, pedagodzy oraz pracownicy instytucji pomocy społecznej.

Wspólnie podkreślali oni znaczenie spójnego i profesjonalnego działania wszystkich instytucji w sytuacjach wymagających interwencji wobec dziecka.

Podsumowaniem konferencji było powołanie grupy roboczej, której zadaniem będzie opracowanie regionalnego wzoru bezpiecznej procedury dla okręgu olsztyńskiego, w oparciu o model przygotowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Dokument ma zostać podpisany jeszcze w tym roku, a jego wejście w życie zaplanowano na 1 stycznia 2026 r.

Resort wspiera kampanię „Dzieciństwo bez przemocy”

Ministerstwo Sprawiedliwości konsekwentnie realizuje działania na rzecz ochrony praw dziecka i przeciwdziałania przemocy. Kampania „Dzieciństwo bez przemocy” oraz inicjatywy lokalne, takie jak konferencja w Olsztynie, wpisują się w strategię budowania systemu wsparcia opartego na empatii, bezpieczeństwie i współpracy.

„Dzieciństwo bez przemocy” to coroczna kampania ogólnopolska, której celem jest budowanie bezpiecznego i wspierającego środowiska dla dzieci oraz przeciwdziałanie wszelkim formom przemocy wobec najmłodszych. Inicjatywa skupia się na edukacji, aktywizacji lokalnych społeczności i promowaniu dobrych praktyk w zakresie ochrony dzieci. Tegoroczna edycja potrwa do 19 listopada.

Kampania „Dzieciństwo bez przemocy” odbywa się po raz drugi, a obie jej edycje zostały sfinansowane ze środków Funduszu Sprawiedliwości. Inicjatorami kampanii są:  Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę oraz Krajowa Koalicja na Rzecz Ochrony Dzieci.