Głównym założeniem nowelizacji jest sprostanie wyzwaniom cyfryzacyjnym. Sądownictwo nie może pozostać w tyle, musi korzystać z innowacyjnych rozwiązań. Nowe przepisy skupiają się też na promowaniu narzędzia mediacji, by polubownie rozwiązywać spory. Wszystkie te zmiany skrócą czas postępowań i obniżą koszty.

Co oznacza ta zmiana dla obywateli i prawników

Nowe przepisy wprowadzają szereg udogodnień, koncentrując się przede wszystkim na dwóch filarach: cyfryzacji komunikacji z sądami cywilnymi oraz znaczącym upowszechnieniu alternatywnych metod rozwiązywania sporów, ze szczególnym naciskiem na mediacje.

Elektroniczny obieg dokumentów – ograniczamy z „papierologię”

To prawdziwy przełom w codziennej pracy sądów i prawników. Dzięki nowelizacji dwustronna komunikacja elektroniczna stanie się standardem:

• Pisma przez Portal Informacyjny: Zamiast tradycyjnego wysyłania dokumentów, adwokaci, radcy prawni, rzecznicy patentowi, Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej oraz prokuratorzy będą mogli wnosić pisma procesowe do sądów cywilnych za pośrednictwem dedykowanego Portalu Informacyjnego. To znaczące przyspieszenie obiegu dokumentów i redukcja kosztów.
• Szeroki zakres pism: Możliwość elektronicznego składania dotyczy m.in. zawiadomień o wypowiedzeniu pełnomocnictwa procesowego, zawiadomień stron o czynnościach sądu, oświadczeń o zgodzie na mediację, wniosków o posiedzenie zdalne, a także tak kluczowych dokumentów jak apelacje, zażalenia i skargi na czynności referendarza sądowego. Elektronicznie będzie można wnosić również wnioski o doręczenie orzeczenia wraz z uzasadnieniem oraz pisma uzupełniające braki formalne.
• Bezpieczne uwierzytelnianie: Aby zapewnić bezpieczeństwo i wiarygodność, każde pismo wniesione za pośrednictwem Portalu Informacyjnego będzie musiało być opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. W przypadku prokuratorów dopuszczalny będzie także zaawansowany podpis elektroniczny, wydawany przez prokuraturę.
• Ważne wyjątki: Należy pamiętać, że możliwość składania pism przez Portal Informacyjny nie będzie dotyczyła Sądu Najwyższego ani postępowań wieczystoksięgowych i rejestrowych.

Mediacje na pierwszym planie – szybciej i bez zbędnych kosztów

Projekt ustawy w dużej mierze skupia się na promowaniu mediacji jako efektywnego narzędzia do polubownego rozwiązywania sporów. To realna alternatywa dla długotrwałych i kosztownych procesów sądowych:

• Obowiązkowe mediacje w wybranych sprawach: Aby upowszechnić mediację, wprowadzony zostanie obowiązek kierowania stron do mediacji w niektórych kategoriach spraw, m.in. przed pierwszym posiedzeniem wyznaczonym na rozprawę lub posiedzeniem pojednawczym. To ważne zmiany dla przedsiębiorców. Dotyczy to spraw z umów o roboty budowlane oraz ściśle związanych z procesem budowlanym umów służących wykonaniu robót budowlanych. To rozwiązanie ma zachęcić strony do szukania kompromisu poza salą sądową.
• Elektroniczny protokół i ugoda mediacyjna: Nowelizacja umożliwia podpisanie protokołu z mediacji oraz ugody mediacyjnej za pomocą kwalifikowanego podpisu elektronicznego. To przełomowe rozwiązanie, szczególnie dla mediacji prowadzonych zdalnie, gdzie strony i mediator nie spotykają się fizycznie. Dzięki temu znacznie przyspieszone zostaną postępowania mediacyjne, będą one bardziej elastyczne i dostępne.

Wzmocniona ochrona konsumencka dla przedsiębiorców

Nowe przepisy porządkują również uprawnienia dotyczące ochrony konsumenckiej w umowach zawieranych na odległość dla osób, które prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą. To dodatkowe zabezpieczenie dla przedsiębiorców w relacjach handlowych.

Kiedy zmiany staną się rzeczywistością

Zaproponowane przepisy mają wejść w życie zasadniczo po 6 miesiącach od daty ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Będzie to znaczący krok na drodze do modernizacji wymiaru sprawiedliwości. To przyniesie realne korzyści zarówno obywatelom, jak i całemu systemowi prawnemu.

Fot KPRM