Szkolenie prowadzili specjaliści z różnych dziedzin, wskazując na wieloaspektowość w kwestii krzywdzenia dzieci oraz konieczność współpracy z przedstawicielami wielu dyscyplin w celu jak najskuteczniejszych działań ukierunkowanych na profilaktykę przemocy wobec dzieci.

Program obejmował wykłady, dyskusję ekspercką pt. „Dziecko krzywdzone – symptomy, diagnoza, interwencja, pomoc” oraz zajęcia warsztatowe.

Tematyka szkolenia (17-19 grudnia br.) skupiła się na kilku obszarach:

1. Aspekty medyczne i toksykologiczne

Zagadnienia z zakresu medycyny sądowej omówiła dr n. med. Anna Smędra – specjalistka medycyny sądowej i biegła opiniująca w licznych sprawach z zakresu medycyny sądowej, adiunktka Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. W swoim wystąpieniu - „Przemoc – żeby pomóc, trzeba rozpoznać” zwróciła uwagę kuratorów sądowych na znaczenie identyfikowania nawet niewielkich obrażeń widocznych na ciałach dzieci oraz konieczność reagowania na pozornie drobne symptomy przemocy fizycznej.

Tematykę związaną z uzależnieniami – zarówno dzieci, jak i ich opiekunów – omówił podczas dyskusji panelowej prof. dr hab. Jarosław Berent – profesor nauk medycznych, specjalista medycyny sądowej i laboratoryjnej toksykologii sądowej, profesor Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi oraz Katedry Postępowania Karnego i Kryminalistyki Uniwersytetu Łódzkiego.

2. Aspekty prawne

Ten obszar został zaprezentowany z perspektywy prac Zespołu ds. analizy zdarzeń, na skutek których małoletni poniósł śmierć lub doznał ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

Dr Honorata Czajkowska - kurator specjalista, zastępczyni kuratora okręgowego Sądu Okręgowego we Wrocławiu, adiunktka Uniwersytetu Wrocławskiego przedstawiła referat pt. „Współpraca instytucji wymiaru sprawiedliwości i systemu wsparcia rodziny w ochronie dzieci – zadania, wnioski i rekomendacje Zespołu ds. analizy zdarzeń, na skutek których małoletni poniósł śmierć lub doznał ciężkiego uszczerbku na zdrowiu”. Prelegentka omówiła najistotniejsze z perspektywy pracy kuratorów sądowych rekomendacje Zespołu, w tym kwestie związane z możliwością obejrzenia dziecka przez kuratora sądowego czy rozmowy z nim bez obecności opiekunów. Podkreśliła także konieczność sprawnej wymiany informacji między służbami, organami i instytucjami statutowo zajmującymi się pomocą rodzinie.

SSR Agnieszka Matysek – ekspertka z zakresu ochrony praw dziecka i osób pokrzywdzonych przestępstwem - zaprezentowała założenia dotyczące tworzenia sieci wymiany informacji dotyczącej rodzin, oparte o model opracowany przez Joannę Gorczowską z UNICEF-u w referacie pt. „Współpraca interdyscyplinarna na rzecz ochrony małoletnich”. Model ten koncentruje się m.in. na potrzebach dziecka, proponuje rozwiązania oparte na współpracy wielodyscyplinarnej wokół dziecka w systemie, wskazuje na znaczenie profilaktyki i wczesnych działań, podkreśla konieczność adekwatnego kształcenia oraz wsparcia praktyków pracujących na pierwszej linii
z dziećmi i rodziną.

Dyrektorka Departamentu Spraw Rodzinnych i Nieletnich Ministerstwa Sprawiedliwości, sędzia Dorota Łopalewska, oraz Zastępca Dyrektora, kurator specjalista Mateusz Korzeniowski, poruszyli tematykę „Roli kuratora sądowego w postępowaniu wykonawczym w kontekście przygotowywanej reformy sądownictwa rodzinnego”.

Wskazali na planowane zmiany w projektowanych przepisach, w tym m.in. wzmocnienie roli kuratora sądowego, który ma stać się jednym z organów postępowania wykonawczego. Zgodnie z założeniami jego uprawnienia i obowiązki mają zostać poszerzone w celu efektywnego wykonywania orzeczeń sądu.

3. Diagnoza w sprawach nieletnich oraz w sprawach rodzinnych i opiekuńczych.

Ten obszar zaprezentowano w formule wykładowo-warsztatowej.

Dr Paweł Kozłowski, doktor nauk społecznych w zakresie psychologii, pedagog resocjalizacyjny, zastępca Dyrektora ds. Nauki Instytutu Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Pomorskiego w Słupsku, kierownik Zakładu Pedagogiki Społecznej w Instytucie Pedagogiki i Psychologii UP, kurator specjalista Sądu Rejonowego w Słupsku oraz kierownik Ośrodka Kuratorskiego nr 1 przy Sądzie Rejonowym w Słupsku,  przedstawił prezentację na temat „Meandrów diagnostycznych w postępowaniach rozpoznawczych i wykonawczych w sprawach nieletnich”. Wskazał w niej na trudności diagnostyczne i dylematy w pracy kuratora sądowego wykonującego orzeczenia w sprawach nieletnich.

Zajęcia warsztatowe z zakresu diagnozy w sprawach nieletnich oraz rodzinnych i opiekuńczych poprowadziły: Maria Zamiela-Kamińska – Kierownik oraz specjalista w zakresie psychologii II Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów Sądu Okręgowego w Warszawie oraz Małgorzata Wojciechowska – biegła z zakresu psychologii sądowej Instytutu Ekspertyz Sądowych im. Prof. dra Jana Sehna w Krakowie i przewodnicząca Sekcji Psychologii Sądowej Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

Uczestnicy szkolenia mieli okazje pracować na przypadkach opiniowanych przez biegłych, analizując występujące w nich trudności i dylematy diagnostyczne, a także proponując zalecenia, jakie formułowaliby, gdyby sprawowali nadzory w omawianych sprawach. Warsztaty były także okazją do wymiany doświadczeń z praktyki zawodowych kuratorów sądowych.

4. Współpraca interdyscyplinarna w toku realizacji procedury przymusowego odebrania dziecka podlegającego władzy rodzicielskiej lub pozostającego pod opieką

Ostatni dzień szkolenia poświęcono współpracy kuratora sądowego z przedstawicielami organów, jednostek, instytucji i podmiotów w toku realizacji procedury przymusowego odebrania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską lub opieką.  Uczestnicy omawiali praktyczne aspekty wykonywania czynności oraz trudności pojawiające się przy realizacji orzeczeń sądu.

Szkolenie zakończyło wystąpienie Anny Korzeniowskiej - kuratorki zawodowej wykonującej orzeczenia w sprawach rodzinnych i nieletnich z I Zespołu Kuratorskiej Służby Sądowej Sądu Rejonowego w Olsztynie, która przedstawiła studium przypadku realizacji procedury przymusowego odebrania dziecka na podstawie opracowanego w Ministerstwie Sprawiedliwości „Wzoru bezpiecznej procedury przymusowego odebrania dziecka”.

Uczestniczący w szkoleniu kuratorzy sądowi mieli okazję przekonać się na konkretnym przypadku, jak dobre przygotowanie czynności, nawiązanie wcześniejszej współpracy z organami, jednostkami, instytucjami i podmiotami, a także odpowiednie przygotowanie osoby uprawnionej, przyczynia się do sprawnego i efektywnego zrealizowania orzeczenia o przymusowym odebraniu dziecka.