Europejski Trybunał Praw Człowieka (dalej: „Trybunał” lub „ETPC”) wydał wyrok w dniu 27 listopada 2025 r. w sprawie K.G. i S.G. przeciwko Polsce, skarga nr 62466/19. Skarga dotyczyła zarzutu naruszenia art. 5 ust. 1 lit. f) i art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (dalej: „Konwencja”), w związku z pozbawieniem wolności oraz naruszeniem prawa do poszanowania życia prywatnego.

Skarżący K.G. i S.G. (odpowiednio matka ur. w 1984 i syn ur. w 2017) obywatele rosyjscy, pochodzących z Czeczenii zarzucili, że ich zatrzymanie w strzeżonym ośrodku dla cudzoziemców było niezgodnie z prawem i stanowiło środek nieproporcjonalny w  stosunku do ich prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego.

Skarżąca wraz z dzieckiem przebywali w strzeżonym ośrodku dla cudzoziemców w Białej Podlaskiej od 5  marca do 5 grudnia 2019 r., tj. przez dziewięć miesięcy.

Z orzeczeń sądów krajowych wynika, że przedłużanie pobytu skarżących w strzeżonym ośrodku było konieczne dla zapewnienia wykonania decyzji z 5 marca 2019 r. o  zobowiązaniu skarżących do powrotu do Rosji, w szczególności w związku z faktem dwukrotnego niezastosowania się skarżącej do trwającej procedury uchodźczej i  dwukrotnego nielegalnego przekroczenia granicy RP z Niemcami.

W dniu 5 marca 2019  r. Komendant Straży Granicznej w Świecku wydał decyzję o  zobowiązaniu skarżącej do powrotu i zakazie ponownego wjazdu na terytorium RP i  innych państw obszaru Schengen na okres 1 roku.  W tym samym dniu Sąd Rejonowy w Słubicach nakazał umieszczenie skarżących w  strzeżonym ośrodku dla uchodźców. Decyzją z dnia 18 czerwca  2019 r. Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję Komendanta Straży Granicznej. Skarżąca w dniu 28 czerwca 2019 r. złożyła skargę od ww. decyzji do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. W dniu 12 sierpnia 2019 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny odmówił wstrzymanie wykonania zaskarżonej przez skarżącą decyzji zobowiązującej ją do powrotu. Skarżąca, w celu uniemożliwienia wykonania decyzji o zobowiązaniu do powrotu, złożyła w dniu 28 sierpnia 2019 r. do Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców drugi wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej na terenie RP. Pierwszy wniosek został odrzucony decyzją z dnia 31 grudnia 2018 r. Ostatecznie wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej został uznany za niedopuszczalny i w dniu 21 listopada 2019 r. doręczono skarżącej ostateczną decyzję zobowiązującą skarżącą i jej dziecko do powrotu. W dniu 5 grudnia 2019 r. ww. decyzja została wykonana – skarżąca wraz z dzieckiem zostali deportowani do Rosji.

Ocena Trybunału dot. naruszenia art. 5 ust. 1 lit. f) Konwencji:

1.      Zdaniem ETPC ośrodek strzeżony w Białej Podlaskiej bez wątpienia stanowił miejsce pozbawienia wolności podobne pod wieloma względami do więzień lub aresztów śledczych. W związku z tym władze miały obowiązek sprawdzić, czy nie ma alternatywnego rozwiązania dla umieszczenia skarżących – samotnej matki z dzieckiem w  wieku 19 miesięcy w momencie pierwszego zatrzymania – w takim ośrodku. W tym kontekście Trybunał ponownie podkreślił, że co do zasady należy unikać umieszczania małych dzieci w takich placówkach i że jedynie krótkotrwałe umieszczenie w  odpowiednich warunkach może być zgodne z Konwencją, pod warunkiem jednak, że władze ustalą, iż środek ten został podjęty w ostateczności, po upewnieniu się, że nie można zastosować żadnego innego środka wiążącego się z mniejszym ograniczeniem wolności. Całkowity czas trwania pobytu skarżących w ośrodku strzeżonym, wynoszący dziewięć miesięcy, znacznie przekracza okresy, które Trybunał uznał już za sprzeczne z  Konwencją w odniesieniu do małych dzieci.

2.      Ponadto Trybunał zauważył, że w ramach odpowiednich postępowań krajowych skarżący uzasadnili swoją trudną sytuację i ryzyko związane z przedłużającym się zatrzymaniem. Niemniej jednak argumenty te zostały odrzucone przez organy krajowe na podstawie przeciwnych opinii psychologów zatrudnionych przez te organy. Trybunał nie był zatem przekonany, że przy ocenie, czy istnieją realne alternatywy dla zatrzymania w  ośrodku strzeżonym, należycie uwzględniono stan zdrowia psychicznego skarżących.

3.      Zdaniem ETPC, władze krajowe całkowicie zignorowały oświadczenie osoby trzeciej, która wyraźnie zaproponowała przyjęcie skarżących do swojego domu, zapewniając im w  ten sposób alternatywę dla pobytu w strzeżonym ośrodku. Zamiast tego, powołując się na fakt, że skarżący wcześniej uciekli i nie mieli żadnych oszczędności, władze uznały, że skarżący nie kwalifikują się do żadnego alternatywnego środka przewidzianego w prawie. W związku z tym, w ocenie Trybunał nie przedstawiono wystarczających powodów dla dziewięciomiesięcznego pobytu skarżących w ośrodku. Trybunał jest zdania, że fakt zatrzymania dziecka wymagał od władz większej szybkości i staranności.

Ocena Trybunału dot. naruszenia art. 8 Konwencji:

1.      Trybunał ponownie stwierdził (poprz. Bistieva i Inni), że fakt przetrzymywania skarżących w ośrodku detencyjnym przez dziewięć miesięcy, w warunkach życia typowych dla zakładu karnego, można uznać za ingerencję w skuteczne korzystanie z prawa do życia rodzinnego.

2.      Trybunał zgadza się z rządem, że środek zatrzymania został podjęty w kontekście zapobiegania nielegalnej imigracji, w szczególności w celu wydalenia, a zatem ingerencja miała uzasadniony cel w rozumieniu art. 8 ust. 2 Konwencji.

3.      Niemniej jednak, odnosząc się do swoich ustaleń dotyczących skargi na podstawie art. 5 Konwencji (powyżej), zdaniem Trybunału umieszczenie rodziny skarżących w  areszcie nie było proporcjonalne do uzasadnionego celu, biorąc pod uwagę:

(i)  dziewięciomiesięczny okres zatrzymania,

(ii) trudną sytuację obu skarżących,

(iii) bardzo młody wiek drugiego skarżącego,

(iv) widoczny brak należytego rozważenia alternatyw dla zatrzymania.

W związku z tym Trybunał stwierdził, że nawet biorąc pod uwagę ryzyko ucieczki rodziny, władze nie przedstawiły wystarczających powodów uzasadniających dziewięciomiesięczne zatrzymanie skarżących w strzeżonym ośrodku.

W tym stanie rzeczy, Trybunał uznał, że doszło do naruszenia art. 5 ust. 1 lit. f) i art. 8 Konwencji i przyznał skarżącym kwotę 15.000 euro z tytułu szkód niematerialnych, powiększoną o ewentualne podatki.