Wyrok w sprawie L.D. przeciwko Polsce (skarga nr 12119/14)
13.02.2025
Europejski Trybunał Praw Człowieka (dalej: Trybunał lub ETPC) wydał 13 lutego 2025 r. wyrok w sprawie L.D. przeciwko Polsce (nr 12119/14). Skarga dotyczyła naruszenia art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (dalej: Konwencja lub EKPC), ze względu na naruszenie prawa do poszanowania życia rodzinnego i prywatnego ze względu na brak podjęcia przez polskie władze wszystkich niezbędnych kroków w celu zapewnienia dostępu skarżącej do dziecka. Skarżąca urodziła dziecko w 2006 roku w związku z mężczyzną, z którym była związana do 2011 roku. Po separacji oboje rodzice zachowali pełną opiekę rodzicielską nad dzieckiem, a ojciec korzystał z prawa do kontaktów z dzieckiem zgodnie z decyzją sądu. Jednakże w marcu 2011 roku ojciec nie zwrócił dziecka skarżącej. Sprawa dotyczy późniejszego postępowania, które doprowadziło do utraty przez L.D. prawa do opieki nad dzieckiem w wyniku prawomocnego orzeczenia Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli w marcu 2019 roku. Trybunał przyznał, że trudności w ochronie prawa skarżącej do poszanowania jej życia rodzinnego wynikały w dużej mierze z niechęci między skarżącą a ojcem dziecka, działań tego ostatniego w stosunku do dziecka oraz nieprzestrzegania lub częściowego przestrzegania przez niego nakazów sądowych. Trybunał zwrócił uwagę na fakt, że spory dotyczące opieki nad dziećmi ze swej natury są niezwykle delikatne dla wszystkich zainteresowanych stron i niekoniecznie jest łatwym zadaniem dla władz krajowych zapewnienie wykonania orzeczenia sądowego w takim sporze, w którym zachowanie jednego lub obojga rodziców jest dalekie od konstruktywnego. To powiedziawszy, stwierdził jednak, że brak współpracy między rodzicami, którzy się rozstali, nie jest okolicznością, która sama w sobie może zwolnić władze z ich pozytywnych obowiązków wynikających z art. 8 EKPC. Nakłada on na władze obowiązek podjęcia środków, które pogodziłyby sprzeczne interesy stron, mając na uwadze nadrzędne interesy dziecka. Władze krajowe miały obowiązek zapewnić skuteczne wykonanie powrotu dziecka, a następnie ustaleń dotyczących kontaktów, ponieważ to one sprawują władzę publiczną i dysponują środkami umożliwiającymi przezwyciężenie problemów utrudniających wykonanie. ETPC stwierdził, że nie można powiedzieć, że władze były bezczynne w wykonywaniu swoich obowiązków, niemniej jednak postępowanie charakteryzowało się brakiem staranności, a także długimi i powtarzającymi się opóźnieniami, które miały znaczące konsekwencje dla sytuacji rodzinnej. Uwzględniając okoliczności faktyczne sprawy, w szczególności upływ czasu, oraz kryteria określone w jego własnym orzecznictwie, Trybunał stwierdził, że niezależnie od przysługującego państwu marginesu oceny, polskie władze nie podjęły odpowiednich i skutecznych wysiłków w celu ochrony prawa skarżącej do poszanowania jej życia rodzinnego. Skarżącej zasądzono zadośćuczynienie w wysokości 10 000 euro oraz 2 469 euro tytułem zwrotu kosztów postępowania.