Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC lub Trybunał) 26 czerwca 2025 r. wydał wyrok w sprawie Orłowski przeciwko Polsce (skarga nr 5648/21). Skarga wniesiona przez pana Leszka Orłowskiego, ur. w 1977 r. w Warszawie, dotyczyła zarzutu naruszenia art. 3 (zakaz tortur) Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (dalej Konwencja). Sprawa dotyczy zastosowania wobec skarżącego statusu „więźnia niebezpiecznego” w okresie następującym po orzeczeniu Trybunału w jego poprzedniej sprawie (Orłowski p. Polsce, skarga nr 60537/15, decyzja Trybunału z 18 czerwca 2019 r.). Skarżący zarzucił Rządowi RP, że powyższa sytuacja prowadzi do naruszenia art. 3 Konwencji.

Trybunał stwierdził, że w ramach stosowania zmienionego prawa krajowego, w części rozpatrywanego okresu, władze złagodziły reżim, znosząc systematyczne rewizje osobiste, biorąc pod uwagę zachowanie skarżącego, niemniej jednak w okresie od 10 listopada 2020 r. do 28 lipca 2022 r. skarżący był poddawany pełnej kontroli osobistej za każdym razem, gdy opuszczał swoją celę lub wchodził do niej. Kontrole osobiste były przeprowadzane rutynowo i nie były związane z żadnymi konkretnymi potrzebami bezpieczeństwa ani konkretnymi podejrzeniami dotyczącymi zachowania skarżącego. Trybunał stwierdził już w sprawie Piechowicz, że chociaż rewizje osobiste mogą być konieczne dla zapewnienia bezpieczeństwa w więzieniu lub zapobiegania zakłóceniom porządku lub przestępstwom, nie przekonał go argument rządu, że takie systematyczne, inwazyjne i wyjątkowo krępujące kontrole przeprowadzane codziennie, a nawet kilka razy dziennie, były konieczne dla zapewnienia bezpieczeństwa w jednostce penitencjarnej. Biorąc pod uwagę, że skarżący był już poddawany kilku innym ścisłym środkom nadzoru, a władze nie powołały się na żadne konkretne lub przekonujące wymogi bezpieczeństwa, Trybunał uważa, że praktyka codziennych rewizji osobistych stosowana wobec niego przez dłuższy czas musiała wywołać u skarżącego poczucie niższości, udrękę i narastający niepokój, które wykraczały poza nieuniknione cierpienie i upokorzenie związane z wykonywaniem kary pozbawienia wolności.

Podsumowując, w ocenie ETPC, władze nie wykazały, iż rewizje osobiste, którym poddawano skarżącego, w szczególności w okresie od listopada 2020 r. do lipca 2022 r., były konieczne do osiągnięcia uzasadnionego celu, jakim jest zapewnienie bezpieczeństwa w jednostce penitencjarnej.

W związku z brakiem wskazania kwoty zadośćuczynienia, nie zasądzono go. Skarżący występował uprzednio do Trybunału ze skargami dotyczącymi naruszenia art. 3 Konwencji (nr skarg: 25559/11; 35681/13; 60537/15). Pierwsze dwie skargi zakończyły się ugodami. Ostatnia z tych spraw (nr skargi 60537/15) zakończyła się deklaracją jednostronną Rządu RP i skreśleniem sprawy z listy skarg. Skarżącemu wypłacono dotychczas łącznie 84 200 zł tytułem zadośćuczynienia i zwrotu kosztów postępowania.