Wyznaczenie rzeczników dyscyplinarnych ministra sprawiedliwości

15.02.2024

Jak wynika z szeregu opracowań, a także orzeczeń TSUE (z dnia 15 lipca 2021 r. sygn. C-791/19 oraz z dnia 5 czerwca 2023 r. sygn. C-204/21) i ETPCz (sprawa Juszczyszyn przeciwko Polsce, wyrok z 6 października 2022 r., skarga nr 35599/20) wprowadzony na przestrzeni ostatnich kilku lat nowy system postępowań dyscyplinarnych przeciwko sędziom nie odpowiada standardom międzynarodowym i mógł być wykorzystywany do wpływania na treść orzeczeń, a także do kreowania efektu mrożącego w celu uniemożliwienia sędziom implementacji prawa unijnego oraz międzynarodowego.

Wobec wielu sędziów wszczęto postępowania dyscyplinarne z powodu kwestionowania statusu prawnego sędziów powołanych z udziałem KRS w sposób nieprawidłowy ukształtowanej ustawą z dnia 8 grudnia 2017 r.

Pięciu sędziów zostało z tego powodu bezpodstawnie zawieszonych w pełnieniu obowiązków przez Izbę Dyscyplinarną SN.

Są to: Paweł Juszczyszyn, Maciej Ferek, Piotr Gąciarek, Maciej Rutkiewicz, Krzysztof Chmielewski.

Wobec dwojga sędziów: Anny Bator-Ciesielskiej i Agnieszki Niklas-Bibik wszczęto postępowania dyscyplinarne z powodu wystąpienia przez nich z pytaniami prejudycjalnymi do TSUE, co naruszyło zobowiązania traktatowe Polski.

W świetle orzecznictwa trybunałów międzynarodowych zasadność i zgodność z prawem Unii Europejskiej i EKPCz budzi poważne wątpliwości, co dotyczy zwłaszcza tych postępowań, w których podstawą zarzutów dyscyplinarnych była treść podejmowanych przez sędziów decyzji procesowych, czy kwestionowanie przez nich statusu sędziów powołanych z udziałem nieprawidłowo ukształtowanej KRS.

W tym ostatnim przypadku podstawą formułowania zarzutów dyscyplinarnych często były delikty dyscyplinarne wprowadzone tzw. ustawą kagańcową, którą TSUE ocenił jako sprzeczną z prawem unijnym (wyrok w sprawie C-204/21).

Co więcej, niektóre z tych postępowań dyscyplinarnych toczyły się w sposób przewlekły utrzymując dotkniętych nimi sędziów w stanie niepewności, co samo w sobie podważało ich poczucie niezawisłości.

Należy również podnieść, iż postawa wyznaczonych przez poprzedniego Ministra Sprawiedliwości rzeczników dyscyplinarnych budziła wątpliwości co do poziomu ich niezależności i bezstronności. Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych Piotr Schab oraz jego zastępcy Przemysław W. Radzik i Michał Lasota, a także pełniący funkcję Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego przy Sądzie Okręgowym w Warszawie Jakub Iwaniec podpisali tzw. „listy poparcia” kandydatów do nieprawidłowo ukształtowanej KRS w ten sposób okazując poparcie dla idei upolitycznienia procedury powoływania sędziów oraz w istotny sposób przyczyniając się do demontażu obowiązującego porządku konstytucyjnego i podważenia podstawowych gwarancji niezależności sądownictwa. Co więcej, sędziowie Piotr Schab i Przemysław Radzik zostali wielokrotnie, z wynikiem negatywnym, poddani przez SN testowi niezależności. Z kolei sędzia Jakub Iwaniec, według doniesień medialnych, miał pełnić aktywną rolę w tzw. „grupie hejterskiej Kasta”. Aczkolwiek istnienie grupy nie zostało do tej pory procesowo zweryfikowane, jednak sędzia Jakub Iwaniec jest jedną z dwóch osób odwołanych z delegacji do Ministerstwa Sprawiedliwości bezpośrednio po wybuchu tej afery.

W związku z powyższym Minister Sprawiedliwości postanowił skorzystać z wprowadzonej w art. 112 b u.s.p. instytucji rzeczników Ministra Sprawiedliwości (tzw. „rzecznicy ad hoc”), przy czym osoby wskazane przez Ministra Sprawiedliwości spełniają wysokie standardy profesjonalne i etyczne, w tym:

- są sędziami karnistami z ponad 20-letnim stażem,

- zostali powołani na stanowiska bez udziału nieprawidłowo ukształtowanej KRS,

- od wielu lat specjalizują się w sprawach dyscyplinarnych.

Dodatkowo, aby zapewnić ich bezstronność z punktu widzenia zewnętrznego obserwatora, Rzecznicy Dyscyplinarni Ministra Sprawiedliwości zostali powołani spośród osób nie będących członkami stowarzyszeń sędziowskich.

W opisanym trybie jako Rzecznicy Dyscyplinarni Ministra Sprawiedliwości zostali powołani:

sędzia Sądu Okręgowego w Szczecinie Grzegorz Kasicki do prowadzenia spraw:

- przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 u.s.p., w której Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych Piotr Schab dnia 19.11.21 r. złożył do Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego wniosek o rozpoznanie sprawy sędzi SO w Warszawie Anny Bator-Ciesielskiej, wcześniej zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.711-163/19,

- przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 pkt. 1 „a” u.s.p., w której Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych Michał Lasota dnia 7.09.2023 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego i przedstawieniu zarzutów dotyczące sędzi SA w Warszawie Ewy Leszczyńskiej-Furtak, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.23.2023,

- przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 pkt 3 u.s.p., w której Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych Michał Lasota dnia 20.02.2022 r. wystąpił z wnioskiem o rozpatrzenie sprawy dyscyplinarnej przeciwko sędziemu SO w Warszawie Piotrowi Gąciarkowi, pierwotnie zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.9.2021,

- przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 pkt. 4 i 5 u.s.p., w której zarzut dyscyplinarny przeciwko sędziemu SO w Warszawie Piotrowi Gąciarkowi sformułował Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych Przemysław Radzik, pierwotnie zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.15.2022.

sędzia Sądu Apelacyjnego w Gdańsku Włodzimierz Brazewicz do prowadzenia spraw:

- przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 §1 pkt 1, 3, 5 u.s.p. w zw. z art. 231 § 1 kk w zb. z art. 189 § 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk, w której Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych Michał Lasota dnia 8.10.2022 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego i przedstawieniu zarzutów dotyczące sędzi SA w Warszawie Doroty Tyrały, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.41.2022,

- przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 pkt 5 u.s.p. w zw. z art. 231 § 1 k.k, w której Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych Michał Lasota dnia 8.10.2022 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego i przedstawieniu zarzutów dotyczące sędzi SA w Warszawie Doroty Tyrała, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.44.2022,

- przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 pkt 3 u.s.p., w której Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych Michał Lasota dnia 18.06.2023 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego i przedstawieniu zarzutów dotyczące sędzi SA w Warszawie Doroty Tyrała, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.9.2023,

- przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 pkt 1, 3 i 5 u.s.p., w której Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych Michał Lasota dnia 16.09.2023 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego i przedstawieniu zarzutów dotyczące sędzi SA w Warszawie Doroty Tyrała, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.26.2023,

- przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 pkt 1 i 2 u.s.p., w której Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych Michał Lasota dnia 16.09.2023 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego i przedstawieniu zarzutów dotyczące sędzi SA w Warszawie Anny Kalbarczyk, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.24.2023,

sędzia Sądu Apelacyjnego w Krakowie Tomasz Szymański do prowadzenia spraw:

- przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 pkt 3 u.s.p. w zw. z art. 231 § 1 k.k, w której Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych Michał Lasota dnia 23.12.21 wydał postanowienie o postawieniu zarzutów, zaś dnia 12.02.22 o uzupełnieniu i zmianie zarzutów sędzi SA w Warszawie Marzannie Piekarskiej-Drążek, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.24.2021,

- przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 §1 pkt 1, 3, 5 u.s.p. w zw. z art. 231 § 1 kk w zb. z art. 189 § 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk, w której Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych Michał Lasota dnia 8.10.2022 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego dotyczące sędzi SA w Warszawie Marzanny Piekarskiej-Drążek, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.42.2022,

- przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 §1 pkt 1, 3, 5 u.s.p. w zw. z art. 231 § 1 kk w zb. z art. 189 § 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk, w której Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych Michał Lasota dnia 8.10.2022 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego dotyczące sędzi SA w Warszawie Marzanny Piekarskiej-Drążek, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.43.2022,

- przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 pkt 5 u.s.p. w zw. z art. 231 § 1 k.k, w której Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych Michał Lasota dnia 8.10.2022 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego dotyczące sędzi SA w Warszawie Marzanny Piekarskiej-Drążek, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.45.2022,

- przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 pkt 5 u.s.p. w zw. z art. 231 § 1 k.k, w której Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych Michał Lasota dnia 8.10.2022 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego dotyczące sędzi SA w Warszawie Marzanny Piekarskiej-Drążek, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.47.2022,

- przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 pkt 5 u.s.p. w zw. z art. 231 § 1 k.k, w której Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych Michał Lasota dnia 8.10.2022 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego dotyczące sędzi SA w Warszawie Marzanny Piekarskiej-Drążek, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.49.2022,

- przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 pkt 1, 3, 5 u.s.p. w zw. z art. 231 § 1 kk w zb. z art. 189 § 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk, w której Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych Michał Lasota dnia 8.10.2022 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego dotyczące sędzi SA w Warszawie Marzanny Piekarskiej-Drążek, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.53.2022,

- przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 pkt 5 u.s.p. w zw. z art. 231 § 1 k.k, w której Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych Michał Lasota dnia 8.10.2022 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego dotyczące sędzi SA w Warszawie Marzanny Piekarskiej-Drążek, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.54.2022,

- przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 pkt 1a i 3 i 5 u.s.p. w zw. z art. 231 § 1 k.k, w której Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych Michał Lasota dnia 8.10.2022 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego dotyczące sędzi SA w Warszawie Marzanny Piekarskiej-Drążek, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.56.2022,

- przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 pkt 4 i 5 u.s.p., w której Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych Michał Lasota dnia 24.07.2023 r. wydał postanowienia o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego i przedstawieniu zarzutów sędzi SA w Warszawie Marzannie Piekarskiej-Drążek, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.15.2023,

- przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 pkt 1a u.s.p., w której Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych Michał Lasota dnia 7.09.2023 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego i przedstawieniu zarzutów sędzi SA w Warszawie Marzannie Piekarskiej-Drążek, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.21.2023,

- przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 §1 pkt 1, 3, 5 u.s.p. w zw. z art. 231 § 1 kk w zb. z art. 189 § 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk, w której Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych Michał Lasota dnia 8.10.2022 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego dotyczącego sędzi SA w Warszawie Ewie Gregajtys, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.40.2022,

- przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 pkt 1a i 3 i 5 u.s.p. w zw. z art. 231 § 1 k.k w której Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych Michał Lasota dnia 8.10.2022 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego dotyczącego sędzi SA w Warszawie Ewie Gregajtys, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.48.2022,

- przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 pkt 5 u.s.p. w zw. z art. 231 § 1 k.k, w której Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych Michał Lasota dnia 8.10.2022 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego dotyczącego sędzi SA w Warszawie Ewie Gregajtys, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.50.2022,

- przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 pkt 5 u.s.p. w zw. z art. 231 § 1 k.k, w której Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych Michał Lasota dnia 8.10.2022 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego dotyczącego sędzi SA w Warszawie Ewie Gregajtys, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.51.2022,

- przewinienia dyscyplinarnego z art. 107 § 1 pkt 5 u.s.p. w zw. z art. 231 § 1 k.k, w której Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych Michał Lasota dnia 8.10.2022 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego dotyczącego sędzi SA w Warszawie Ewie Gregajtys, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.55.2022,

- przewinienia dyscyplinarnego z art. art. 107 § 1 pkt 1a u.s.p., w której Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych Michał Lasota dnia 7.09. 2023 r. wydał postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego i przedstawieniu zarzutów wobec sędzi SA w Warszawie Ewie Gregajtys, zarejestrowanej pod sygnaturą RDSP.8011.22.2023.

Sędzia Grzegorz Kasicki jest sędzią o blisko trzydziestoletnim stażu orzeczniczym, specjalizującym się w sprawach karnych, orzekającym od 2004 r. w Sądzie Okręgowym w Szczecinie. Nie jest członkiem stowarzyszenia sędziowskiego. Od wielu lat występował przed sądami dyscyplinarnymi jako obrońca, publikował w prasie artykuły o tematyce dotyczącej postępowań dyscyplinarnych.

Sędzia Włodzimierz Brazewicz jest sędzią o blisko trzydziestopięcioletnim stażu orzeczniczym, specjalizującym się w sprawach karnych, orzekającym od 2007 r. w Sądzie Apelacyjnym w Gdańsku. Jest Autorem wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego odnośnie zgodności europejskiego nakazu aresztowania z Konstytucją, które doprowadziło do zmian Konstytucji i kodeksu postępowania karnego. Nie jest członkiem stowarzyszenia sędziowskiego. W przeszłości był sędzią sądu dyscyplinarnego, nadto od wielu lat występuje przed sądami dyscyplinarnymi jako obrońca.

Sędzia Tomasz Szymański jest sędzią o ponad trzydziestoletnim stażu orzeczniczym, specjalizującym się w sprawach karnych, orzekającym od 2014 r. w Sądzie Apelacyjnym w Krakowie. Nie jest członkiem żadnego ze stowarzyszeń sędziowskich. W latach 2016-2023 pełnił funkcję Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego przy Sądzie Apelacyjnym w Krakowie.

Sędziowie powołani przez Ministra jako rzecznicy ad hoc dają gwarancję bezstronnego, niezależnego i profesjonalnego poprowadzenia wskazanych spraw, z uwzględnieniem standardów wynikających z orzeczeń trybunałów międzynarodowych i sądów polskich, w tym przy uwzględnieniu wyroków TSUE z 15 lipca 2021 r. sygn. C-791/19 oraz z 5 czerwca 2023 r. sygn. C-204/21 dotyczących oceny w świetle standardów Unii Europejskiej trybu postępowań dyscyplinarnych wprowadzonego w ostatnich latach nowelizacjami u.s.p., w tym również ustawą z dnia 20 grudnia 2019 r. o zmianie u.s.p., ustawy o SN oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2020, poz. 190), to jest tzw. „ustawą kagańcową”.

Zgodnie z art. 112b. § 1 ustawy Prawo o Ustroju sądów powszechnych z chwilą doręczenia im decyzji o powołaniu Rzecznika Dyscyplinarnego Ministra Sprawiedliwości prowadzący do tej pory sprawy rzecznicy tracą prawo do podejmowania jakichkolwiek czynności we wskazanych sprawach, dalsze czynności będą w nich podejmowali rzecznicy wyznaczeni przez Ministra Sprawiedliwości.

Ministerstwo Sprawiedliwości planuje dalszy przegląd będących na biegu spraw dyscyplinarnych, przy wykorzystaniu instytucji rzeczników ad hoc, pod kątem weryfikacji zasadności postawionych w nich zarzutów, w tym zwłaszcza przez pryzmat standardów międzynarodowych.

Biuro Komunikacji i Promocji
Ministerstwo Sprawiedliwości