Agencja Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa

1. Rolnik ubiegający się o płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz niektórych płatności realizowanych w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) na lata 2007-2013 - program rolnośrodowiskowy (PRŚ), zalesianie gruntów rolnych – schemat I (ZGR) oraz w ramach PROW 2014-2020 - działanie rolno-środowiskowo-klimatyczne, rolnictwo ekologiczne, płatności do obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami, płatności na inwestycje w rozwój obszarów leśnych i poprawę żywotności lasów jest zobowiązany do spełniania wymogów podstawowych w zakresie zarządzania, wynikających z prawa unijnego, określonych w załączniku Nr II do Rozporządzenia Rady (WE) nr 1306/2013 dnia 17 grudnia 2013 w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zarządzania nią i monitorowania jej oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 352/78, (WE) nr 165/94, (WE) nr 2799/98, (WE) nr 814/2000, (WE) nr 1290/2005 i (WE) nr 485/2008 tj.

1. środowisko, zmiana klimatu, oraz utrzymanie gruntów rolnych w dobrej kulturze rolnej;

2. zdrowie publiczne, zdrowie zwierząt, zdrowie roślin;

3. dobrostan zwierząt.

2. Kontrole na miejscu mające na celu weryfikację przestrzegania norm i wymogów wzajemnej zgodności, o których mowa w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9 marca 2015 r. w sprawie norm w zakresie dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska (Dz. U. poz. 344, z późn. zm.) oraz w Obwieszczeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 marca 2015 r. w sprawie wykazu wymogów określonych w przepisach Unii Europejskiej z uwzględnieniem przepisów krajowych wdrażających te przepisy (M.P. poz. 329, z poźn. zm.) przeprowadza się u rolników ubiegających się:

1. w ramach systemów wsparcia bezpośredniego o:

• jednolite płatności obszarowe (JPO);

• płatności za zazielenienie;

• płatności dla młodych rolników;

• płatności dodatkowe;

• płatności związane do powierzchni upraw;

• płatności związane do zwierząt.

2. w ramach następujących działań PROW 2007-2013 o:

• pomoc na zalesianie gruntów rolnych;

• płatności rolnośrodowiskowe.

3. w ramach następujących działań PROW 2014-2020 o:

• płatności rolno-środowiskowo-klimatyczne;

• płatności ekologiczne;

• płatności do obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami (ONW);

• płatności na inwestycje w rozwój obszarów leśnych i poprawę żywotności lasów.

3. Za przeprowadzanie kontroli w zakresie norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska oraz wymogów z obszarów: środowisko, zmiana klimatu, utrzymanie gruntów rolnych w dobrej kulturze rolnej, zdrowie publiczne w zakresie produkcji żywności pochodzenia roślinnego i zdrowie roślin odpowiada Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, natomiast kontrole w zakresie zdrowia publicznego w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego, zdrowia zwierząt oraz dobrostanu zwierząt są wykonywane przez Inspekcję Weterynaryjną.

4. Kontrole na miejscu w zakresie wzajemnej zgodności odnoszą się do całego gospodarstwa (działki rolne zgłoszone i niezgłoszone we wniosku o płatność/pomoc, siedziba gospodarstwa).

5. Jeżeli na obszarze kontrolowanego gospodarstwa zostanie stwierdzone nieprzestrzeganie norm i wymogów w zakresie zarządzania w obszarze środowisko, zmiana klimatu, utrzymanie gruntów rolnych w dobrej kulturze rolnej lub wymogów w obszarze zdrowie publiczne, zdrowie zwierząt i zdrowie roślin oraz dobrostan zwierząt, wówczas jest przeprowadzana ocena wagi stwierdzonych naruszeń pod względem kryteriów: "zasięgu", "dotkliwości", "trwałości" i "celowości" łącznie z przypisaniem odpowiedniej liczby punktów.

"Zasięg" kryterium oceny stwierdzonej niezgodności uwzględniające w szczególności czy dana niezgodność ma daleko idące konsekwencje (wykraczające poza obszar gospodarstwa), czy też ograniczają się one wyłącznie do danego gospodarstwa.

"Dotkliwość" kryterium oceny stwierdzonej niezgodności pod względem znaczenia jej konsekwencji, z uwzględnieniem celów wymogu lub normy, których przedmiotowa niezgodność dotyczy.

"Trwałość" kryterium oceny stwierdzonej niezgodności pod względem długości okresu, w którym występują jej skutki lub możliwości wyeliminowania tych skutków za pomocą racjonalnych środków.

"Celowość" niezgodności zależy w szczególności od umyślnej, świadomej intencji rolnika, który narusza obowiązujące przepisy.

"Powtarzająca się niezgodność " - kryterium oceny stwierdzonej niezgodności, oznaczające niezgodność z tym samym wymogiem lub normą, wykrytą więcej niż raz w ciągu trzech kolejnych lat kalendarzowych, o ile rolnika poinformowano o poprzednich przypadkach niezgodności, oraz zależnie od okoliczności, dano mu możliwość podjęcia środków niezbędnych do wyeliminowania poprzedniej niezgodności.

"Drobna niezgodność" - zaniedbanie powstałe zazwyczaj w wyniku nieumyślnego działania rolnika, które nie skutkuje zagrożeniem dla środowiska, zdrowia ludzi czy zwierząt.

W przypadku stwierdzenia „drobnej niezgodności” nie stosuje się kary administracyjnej z tytułu nieprzestrzegania wzajemnej zgodności, rolnik powinien podjąć natychmiastowe działania zmierzającego do jej usunięcia, nie później jednak niż w terminie określonym w raporcie z czynności kontrolnych.
Natomiast, jeśli beneficjent nie usunie drobnej niezgodności w określonym terminie stosuje się wstecznie zmniejszenie w wysokości co najmniej 1% w odniesieniu do pierwotnego roku stwierdzenia niezgodności, kiedy to zastosowano system wczesnego ostrzegania, jeśli niezgodność nie została usunięta w ciągu maksymalnie 3 kolejnych lat kalendarzowych.

Zgodnie z przepisami art. 44 ustawy z dnia 5 lutego 2015 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1312) w Polsce istnieje możliwość niestosowania zmniejszenia płatności w przypadku stwierdzenia drobnej niezgodności, która dotyczy niektórych niezgodności w zakresie identyfikacji i rejestracji zwierząt. Każde państwo członkowskie samo ustala katalog tzw. „drobnych niezgodności”. Lista drobnych niezgodności znajduje się w załączniku nr 4.

W ocenie naruszenia badanej normy lub wymogu brane jest pod uwagę, czy niezgodność wynika z zaniedbania ze strony rolnika, czy też jest efektem umyślnego, celowego działania. W przypadku, gdy stwierdzona niezgodność wyniknie z zaniedbania ze strony rolnika, obniżka płatności z zasady stanowi 3% całkowitej kwoty płatności/pomocy. Jednakże na podstawie raportu z kontroli może zostać wydana decyzja o obniżeniu wielkości potrącenia do 1% lub zwiększeniu go do 5% całkowitej kwoty lub, w określonych przypadkach odstąpienia od nałożenia jakichkolwiek obniżek.

W przypadku stwierdzenia "celowej" niezgodności, oceny wagi tej niezgodności dokonuje się w raporcie z czynności kontrolnych odrębnie, przypisując jej odpowiednią liczbę punktów.

W przypadku, gdy rolnik celowo dopuścił się stwierdzonej niezgodności, obniżka z zasady wynosi 20% całkowitej kwoty. Jednakże Agencja Płatnicza może na podstawie oceny przedłożonej przez właściwy organ kontroli w raporcie z czynności kontrolnych, wydać decyzję o obniżeniu procentu do wysokości nie mniejszej niż 15% lub, tam gdzie ma to zastosowanie, zwiększyć ten procent nawet do 100% całkowitej należnej kwoty. W załączniku nr 5 podana jest wielkość kary administracyjnej w zależności od liczby punktów przypisanych stwierdzonym niezgodnościom wynikającym z zaniedbania rolnika oraz w załączniku nr 6 w zależności od liczby punktów przypisanych stwierdzonym niezgodnościom celowym (celowość). W przypadku stwierdzenia powtarzającej się niezgodności procent sankcji zostanie pomnożony przez 3, jednak maksymalna wysokość sankcji nie może przekroczyć 15% całkowitej kwoty płatności bezpośrednich.

W przypadku, gdy kwota sankcji nie przekracza równowartości 100 euro, sankcje nie są naliczane, ale obowiązkiem rolnika jest usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości. U rolnika może zostać przeprowadzona kontrola na miejscu sprawdzająca zrealizowanie przez rolnika działań naprawczych. Nie dostosowanie się do nakazanych w Decyzji o przyznaniu płatności działań naprawczych spowoduje, że płatność w roku następnym będzie podlegała odzyskaniu.

6. W przypadku stwierdzenia więcej niż jednego naruszenia w ramach jednej niezgodności, przypisuje się tej niezgodności liczbę punktów przypisaną naruszeniu, które uzyskało największą liczbę punktów, a w przypadku równej liczby punktów - liczbę punktów przypisaną jednemu z tych naruszeń.

W przypadku stwierdzenia więcej niż jednego naruszenia w ramach jednej niezgodności, przy czym, gdy co najmniej jedno z tych naruszeń zostało uznane za celowe, niezgodności przypisuje się taką liczbę punktów, jaką przypisano naruszeniu celowemu z najwyższą liczbą punktów, a w przypadku równej liczby punktów - liczbę punktów przypisaną jednemu z tych celowych naruszeń.

7. Kontrole w zakresie przestrzegania norm i wymogów wzajemnej zgodności są przeprowadzane w tym samym roku kalendarzowym, w którym został złożony wniosek o płatność/pomoc.

8. Rolnicy, których łączna kwota płatności bezpośrednich nie przekroczyła równowartości w złotych kwoty 1 250 euro, zostali włączeni w 2015 roku do Systemu Małych Gospodarstw i jeśli są tam nadal, nie są kontrolowani przez Agencję w ramach kontroli wzajemnej zgodności.

9. Liczbę punktów, jaką przypisuje się stwierdzonej niezgodności określa rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 maja 2015 r. w sprawie liczby punktów, jaką przypisuje się stwierdzonej niezgodności, oraz procentowej wielkości kary administracyjnej w zależności od liczby punktów przypisanych stwierdzonym niezgodnościom. (Dz. U. poz. 743, z późn. zm.).

10. W załącznikach nr 1, 2, 3 określone zostały liczby punktów, jakie przypisuje się stwierdzonym niezgodnościom w ramach oceny wagi pod względem kryterium: "zasięgu", "dotkliwości", "trwałości" w zależności od rodzaju stwierdzonych naruszeń.

W załączniku nr 4 określone zostały drobne niezgodności.

W załączniku nr 5 oraz 6 została wyrażona w procentach wielkość kary administracyjnej w zależności od liczby punktów przypisanych stwierdzonym niezgodnościom oraz niezgodnościom celowym.

Załącznik nr 1 - Liczba punktów, jaką przypisuje się stwierdzonej niezgodności w obszarze środowisko, zmiana klimatu oraz utrzymanie gruntów w dobrej kulturze rolnej

Tabela I Niezgodność z normami dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska

Tabela II Niezgodność z wymogami w zakresie ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego

Tabela III Niezgodność z wymogami w zakresie ochrony dzikiego ptactwa

Tabela IV Niezgodność z wymogami w zakresie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory

Załącznik nr 2 - Liczba punktów, jaką przypisuje się stwierdzonej niezgodności w obszarze zdrowie publiczne, zdrowie zwierząt i zdrowie roślin

Tabela I Niezgodność z wymogami w zakresie wymogów prawa żywnościowego oraz bezpieczeństwa żywności

Tabela II - Niezgodność z wymogami w zakresie stosowania w gospodarstwach hodowlanych niektórych związków o działaniu hormonalnym, tyreostatycznym i beta-agonistycznym

Tabela III - Niezgodność z wymogami w zakresie identyfikacji i rejestracji świń

Tabela IV - Niezgodność z wymogami w zakresie identyfikacji i rejestracji bydła

Tabela V - Niezgodność z wymogami w zakresie identyfikacji i rejestracji owiec i kóz

Tabela VI Niezgodność z wymogami w zakresie dotyczącym zapobiegania, kontroli i zwalczania niektórych pasażowalnych gąbczastych encefalopatii

Tabela VII Niezgodność z wymogami w zakresie stosowania środków ochrony roślin

Załącznik nr 3 - Liczba punktów, jaką przypisuje się stwierdzonej niezgodności w obszarze dobrostan zwierząt

Tabela I Niezgodność z wymogami dotyczącymi ochrony cieląt

Tabela II - Niezgodność z wymogami dotyczącymi ochrony świń

Tabela III Niezgodność z wymogami dotyczącymi ochrony zwierząt gospodarskich

Załącznik nr 4 - Drobne niezgodności w obszarze zdrowie publiczne, zdrowie zwierząt i zdrowie roślin w zakresie identyfikacji i rejestracji zwierząt

Załącznik nr 5 - Wyrażona w procentach wielkość kary administracyjnej w zależności od liczby punktów przypisanych stwierdzonym niezgodnościom

Załącznik nr 6 - Wyrażona w procentach wielkość kary administracyjnej w zależności od liczby punktów przypisanych stwierdzonym niezgodnościom celowym