Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

Punkt Kontaktowy KKŻ FAO/WHO – serce współpracy międzynarodowej IJHARS

GIJHARS pełni rolę Punktu Kontaktowego Komisji Kodeksu Żywnościowego (KKŻ) FAO/WHO dla Polski. To właśnie ta Komisja tworzy globalne normy jakości oraz bezpieczeństwa żywności, a także zasady uczciwego międzynarodowego handlu produktami rolno-spożywczymi. Nic więc dziwnego, że prace kodeksowe stanowią fundamentalny element współpracy międzynarodowej Inspekcji.

W 2025 roku odbyło się aż jedenaście posiedzeń komitetów kodeksowych oraz sesja Komisji Kodeksu Żywnościowego. Oznaczało to koordynację stanowisk, opiniowanie licznych dokumentów i aktywny udział polskich ekspertów w posiedzeniach. Dzięki temu głos Polski realnie wybrzmiewał w międzynarodowych dyskusjach, mając wpływ na kształtowanie światowych norm.

Dodatkowym wyzwaniem była pełniona przez Polskę prezydencja w Radzie UE, która wymagała od polskich ekspertów z IJHARS, dodatkowego zaangażowania w negocjacje i koordynację stanowisk na forum KKŻ. Z perspektywy IJHARS ten czas umożliwił nie tylko prezentowanie polskich doświadczeń w zakresie kontroli żywności, lecz także wzmocnienie współpracy z europejskimi i międzynarodowymi partnerami.

Czy wiesz jak smakuje mleko wielbłądzie i jak wygląda psianka lulo?

Kończący się rok okazał się dla Komisji Kodeksu Żywnościowego czasem ważnych powrotów i nowych inicjatyw. Kilka komitetów, po okresie przerwy, wznowiło działalność, podejmując prace nad istotnymi standardami dla produktów rolno-spożywczych o znaczeniu globalnym i regionalnym.

Wśród nich znalazł się Komitet KKŻ do spraw Zbóż i Roślin Strączkowych (CCCPL), który wznowił działalność w celu opracowania nowego standardu grupowego dla całych ziaren prosa — projektu zainicjowanego przez Indie.

Po 15 latach reaktywowano również Komitet KKŻ do spraw Mleka i Produktów Mlecznych (CCMML), który zajmie się opracowaniem normy dla mleka wielbłądziego, realizując prace w trybie korespondencyjnym. Produkcja tego produktu spożywczego, choć tradycyjnie kojarzona z Bliskim Wschodem i Azją Centralną, stopniowo rozwija się również w Europie. W Polsce mleko wielbłądzie również pojawia się na rynku, głównie w sprzedaży internetowej, dostępne dla konsumentów zainteresowanych produktami niszowymi i funkcjonalnymi. Mleko wielbłądzie, o lekko słonawym smaku, wyróżnia się wysoką zawartością witaminy C, naturalnych przeciwciał wzmacniających odporność oraz brakiem problematycznej kazeiny A1, dzięki czemu jest łatwiejsze w trawieniu i uznawane za jedno z najzdrowszych mlecznych surowców na świecie.

Jednym z symbolicznych wydarzeń w kodeksowym kalendarzu była też historyczna zmiana przewodnictwa w Komitecie KKŻ do spraw Przetworzonych Owoców i Warzyw (CCPFV). Przez ponad 60 lat kierowały nim Stany Zjednoczone. W 2025 roku po raz pierwszy stery przejęła Republika Korei. To nie tylko kwestia administracyjna - to znak rosnącej pozycji Azji w globalnym rynku żywności. W świecie, w którym kuchnie i produkty przenikają się szybciej niż kiedykolwiek, ta zmiana ma wymiar symboliczny i praktyczny. Również w Polsce produkty takie jak kimchi (tradycyjna koreańska kiszonka z warzyw, najczęściej z kapusty pekińskiej) są dziś powszechnie rozpoznawalne i łatwo dostępne.

Obok rozmaitych „ciekawostek” i nowości tego roku nie można zapominać o codziennej ciężkiej pracy każdego z komitetów. Na forum kodeksowym eksperci z całego świata wspólnie wprowadzili szereg istotnych zmian w istniejących już tekstach i zatwierdzili wiele nowych norm między innymi:

• normę dla świeżych daktyli,
• zrewidowany tekst ogólnej normy dla substancji dodatkowych do żywności,
• aktualizacje maksymalnych poziomów zanieczyszczeń ołowiem w takich produktach jak przyprawy,
• wyznaczenie szeregu maksymalnych poziomów pozostałości pestycydów,
• kodeks praktyki zapobiegania aflatoksynom w orzeszkach ziemnych,
• regionalną normę dla psianki lulo (owoc pochodzący z Ameryki Południowej, ma pomarańczową skórkę i zielony, soczysty miąższ o orzeźwiającym, cytrusowo-ananasowym smaku),
• kolejne kodeksowe normy dla przypraw, w tym wanilii i dużego kardamonu.

Rozpoczęto także prace nad nowymi normami regionalnymi i światowymi obejmującymi m.in. świeżą kurkumę, brokuły, suszone ryby, orzechy galip oraz wodorosty z rodzaju Pyriopia, powszechnie obecne na rynku europejskim w postaci nori w lubianym przez wielu z nas sushi.

KKŻ zainicjowała również dyskusję dotyczącą nowych źródeł żywności i systemów produkcji. Ze względu na złożoność zagadnienia oraz rosnące zainteresowanie innowacyjnymi rozwiązaniami w sektorze żywnościowym, takimi jak hodowla mięsa komórkowego czy produkcja białek alternatywnych na bazie roślin, fermentacja precyzyjna oraz wykorzystanie owadów jako źródła białka, debata ta z pewnością będzie trwała jeszcze przez najbliższe lata.

Pełne opisanie prac i wszystkich osiągnieć każdego z kodeksowych komitetów mogłoby z łatwością przerodzić się w solidną nowelę, a może nawet pełnowymiarową powieść. Dlatego zachęcamy do odwiedzania oficjalnej strony internetowej KKŻ, gdzie dostępne są nie tylko wszystkie dokumenty kodeksowe, lecz także roczne podsumowanie prac wszystkich komitetów (w języku angielskim) dostępne tutaj.

IJHARS w czasie polskiej prezydencji w UE – od konwencjonalnych produktów po egzotyczne nowości

Wcześniej tylko wspomniana polska prezydencja w Radzie UE, zdecydowanie zasługuje na oddzielny akapit w podsumowaniu. Polska sprawowała przewodnictwo w Radzie Unii Europejskiej przez pierwsze sześć miesięcy 2025 roku, koordynując prace UE w kluczowych obszarach polityki, w tym w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego. GIJHARS, który pełni rolę instytucji wiodącej dla Grupy Roboczej Rady UE ds. Międzynarodowych Kwestii Żywnościowych i Rolnych (F.22), miał do odegrania nie małą rolę - szczególnie w zakresie współpracy z Komisją Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO.

W ramach prezydencji, eksperci GIJHARS przygotowywali, koordynowali i prezentowali stanowiska państw członkowskich UE do dokumentów omawianych podczas obrad sześciu komitetów kodeksowych zajmujących się m.in. świeżymi owocami i warzywami, substancjami dodatkowymi do żywności, zanieczyszczeniami żywności oraz metodami analiz i pobierania próbek.

Podczas polskiego przewodnictwa przyjęto nowe normy dla produktów takich jak daktyle, czy liście curry. Liście curry, cenione w kuchni azjatyckiej za wyjątkowy aromat i właściwości zdrowotne, oraz daktyle – pełne witamin i minerałów – pokazują, jak różnorodny jest współczesny rynek żywności. Choć dla wielu z nas mogą wydawać się egzotyczne, przy bliższym przyjrzeniu się można zauważyć, że produkty te coraz częściej trafiają nie tylko do orientalnych sklepów, ale również na półki polskich supermarketów. Dzięki globalnym normom, takim jak te opracowywane przez Komisję Kodeksu Żywnościowego, możemy mieć pewność, że są one bezpieczne i wysokiej jakości na całym świecie.

Równocześnie, w czasie polskiej prezydencji wprowadzono zmiany w dokumentach kodeksowych mające na celu ograniczenie zanieczyszczeń szkodliwymi pierwiastkami, takimi jak ołów czy kadm, przyjęto nowe metody analiz dla mleka, soków i wyrobów czekoladowych, a także rozpoczęto rozmowy na temat nowych źródeł żywności. Eksperci z GIJHARS, którzy byli w korpusie prezydencji mieli ręce pełne pracy. Poza obowiązkami ściśle merytorycznymi, musieli sprawnie przepakowywać swoje walizki, ponieważ spotkania odbywały się nie tylko w Brukseli, ale i na całym świecie.

Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółowym podsumowaniem tego okresu w IJHARS.

Współpraca i edukacja - IJHARS w działaniach prezydencji

W trakcie polskiej prezydencji GIJHARS nie ograniczał się do koordynowania i prezentowania stanowisk państw członkowskich UE w ramach Komisji Kodeksu Żywnościowego i udziału w posiedzeniach. IJHARS zorganizowała seminarium dla młodzieży ze szkół rolniczych „Bezpieczeństwo, Europo!” Rola Komisji Kodeksu Żywności FAO/WHO w zapewnieniu bezpieczeństwa żywności a prezydencja Polski w UE, przybliżając uczestnikom zasady działania Komisji Kodeksu Żywnościowego FAO/WHO oraz znaczenie wspólnych standardów bezpieczeństwa żywności. Wydarzenie miało również na celu prezentację roli IJHARS podczas polskiego przewodnictwa w Radzie UE, zwłaszcza zadań Inspekcji jako instytucji wiodącej dla Grupy Roboczej Rady UE do spraw Międzynarodowych Kwestii Żywnościowych i Rolnych. Seminarium miało także zainteresować młodzież współpracą międzynarodową w obszarze żywności i rolnictwa, przybliżyć działalność administracji publicznej odpowiedzialnej za bezpieczeństwo i jakość żywności oraz zachęcić do samodzielnego pogłębiania wiedzy o europejskich i globalnych normach żywnościowych. Więcej na temat seminarium.

IJHARS aktywnie uczestniczyła w obchodach Światowego Dnia Bezpieczeństwa Żywności 2025 (WFSD). Wspólnie ze Stałym Przedstawicielstwem RP przy Unii Europejskiej w Brukseli i Biurem Łącznikowym FAO oraz, zorganizowała w czerwcu 2025 roku wydarzenie eksperckie. Było ono kontynuacją dobrej tradycji współpracy kolejnych prezydencji z Biurem Łącznikowym FAO przy wspólnym świętowaniu ważnych dni z kalendarza ONZ. Podczas obchodów, specjaliści z różnych krajów dyskutowali o globalnych standardach bezpieczeństwa żywności, nowoczesnych metodach analitycznych oraz najlepszych praktykach zapewniających, że produkty trafiające na rynek europejski i światowy są w pełni bezpieczne. Więc na temat obchodów WFSD2025.

Powyższe inicjatywy podkreślają, że polska prezydencja była okazją nie tylko do prac legislacyjnych i standaryzacyjnych, ale także do edukacji, budowania partnerstw i wymiany doświadczeń, które mają realny wpływ na codzienne życie konsumentów.

80. sesja EKG/ONZ – kiedy normy jakości spotykają praktykę

Po opadnięciu pierwszych emocji po polskiej prezydencji mogło się wydawać, że w IJHARS zapanował spokój w obszarze współpracy międzynarodowej. Nic bardziej mylnego. Poza codzienną pracą Punktu Kontaktowego KKŻ FAO/WHO wiele działo się również w innych strukturach międzynarodowych.

W 2025 roku ważnym elementem międzynarodowej aktywności IJHARS był udział w jubileuszowej 80. sesji Grupy Roboczej do spraw Norm Jakościowych dla Produktów Rolnych, działającej w Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ (WP.7). Sesja odbyła się w listopadzie w Genewie. Podczas posiedzenia omawiano najnowsze działania EKG/ONZ wpływające na normy jakości w sektorze rolnym oraz postępy prac sekcji branżowych zajmujących się m.in. sadzeniakami ziemniaka, świeżymi owocami i warzywami, produktami suchymi i suszonymi oraz mięsem. Delegacje dyskutowały o digitalizacji sektora rolno-spożywczego, przeciwdziałaniu stratom żywności, wpływie zmian klimatu na jakość produktów oraz promocji norm EKG/ONZ. Warto podkreślić, że normy opracowywane przez EKG/ONZ są szeroko wykorzystywane przez Unię Europejską jako punkt odniesienia przy tworzeniu przepisów dotyczących jakości i klasyfikacji produktów rolnych takich jak świeże owoce i warzywa czy produkty suche i suszone. Takie rozwiązanie zapewnia spójność wymagań na rynku wewnętrznym oraz w handlu międzynarodowym. Dzięki temu unijne prawo jest zgodne ze standardami uznawanymi globalnie, ułatwiając producentom eksport oraz współpracę handlową z krajami spoza UE.

Jubileuszowa sesja miała również wyjątkowy, wizualny akcent. Specjalnie przygotowana wystawa fotograficzna pokazała, jak normy EKG/ONZ działają w praktyce — od pola, przez kontrolę jakości, aż po półki sklepowe. Wśród prezentowanych zdjęć wyróżniała się polska fotografia przedstawiająca inspektorów IJHARS podczas kontroli jakości i znakowania pomidorów zgodnie z normą EKG/ONZ, ilustrująca codzienne działania na rzecz zapewnienia jakości produktów rolno-spożywczych.

Polska na forum OECD – lepsza kontrola oraz jakość owoców i warzyw

Również w listopadzie, ale tym razem w Agadirze w Maroku odbyło się spotkanie szefów krajowych służb kontrolnych świeżych owoców i warzyw oraz posiedzenie plenarne Systemu OECD międzynarodowych norm dla świeżych owoców i warzyw. Nie mogło tam zabraknąć Polski i ekspertów IJHARS, którzy aktywnie uczestniczyły w dyskusjach na temat ujednolicenia międzynarodowych standardów jakości, certyfikacji i kontroli produktów świeżych.

Podczas spotkań omawiano m.in. rewizję przewodnika kontroli zgodności owoców i warzyw, raporty oceniające systemy kontroli w Niemczech i Włoszech oraz prace nad broszurami interpretacyjnymi dla różnych grup warzyw i owoców, takich jak brokuły, cytrusy, cukinia czy małe owoce. Poruszano także kwestie strategii i budżetu na przyszłe działania OECD. Spotkanie w Agadirze miało również wymiar praktyczny w postaci technicznej wizyty ekspertów w gospodarstwie produkującym pomidory oraz w sortowni i pakowalni marokańskich mandarynek, które trafiają na stoły całej Europy.

Rok 2025 pokazał, że IJHARS potrafi skutecznie łączyć ekspercką wiedzę z aktywnym udziałem w międzynarodowych procesach regulacyjnych, wzmacniając pozycję i pozytywny wizerunek Polski w globalnej debacie o jakości i bezpieczeństwie żywności. Przed nami rok 2026 – czas nowych wyzwań, dalszego budowania standardów oraz rozwijania współpracy, która będzie wspierać krajowych oraz europejskich konsumentów i producentów.

Korzystając z okazji pracownicy Biura Współpracy Międzynarodowej IJHARS dziękują wszystkim partnerom i ekspertom - zarówno Inspekcji jak i instytucji współpracujących - za każdy wkład w ten owocny rok oraz zachęcają do współpracy w 2026 roku.

Wstępny kalendarz sesji komitetów Komisji Kodeksu Żywnościowego i tematyk prac w pierwszym półroczu można znaleźć tu: link

(JM-Sz, BWM)