Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

Konsumencie, aby mieć pewność, że kupiłeś czekoladę, zwróć uwagę na kilka poniższych informacji znajdujących się na etykiecie.

Nazwa

Dla wyrobów czekoladowych dopuszczalna jest tylko prawna nazwa wyrobu, np. czekolada, czekolada mleczna, czekolada śmietankowa, czekolada biała, czekolada nadziewana, czekolada orzechowa „Gianduja”, praliny. Wszelkie fantazyjne nazewnictwo powinno wzbudzić czujność. Nazwa prawna może zostać uzupełniona informacją lub opisem odnoszącym się do jakości wyrobów, np. gorzka, deserowa.

Skład

Podstawą składu czekolad są wyroby kakaowe – tłuszcz kakaowy i kakao oraz cukier. Jedynie w czekoladzie białej występuje sam tłuszcz kakaowy. W zależności od rodzaju czekolady w składzie może znaleźć się: mleko, produkty mleczne, migdały, różnego rodzaju orzechy, rodzynki, owoce liofilizowane itp. Jednak dodatek składników spożywczych nie może być większy niż 40 % masy wyrobu końcowego.

W składzie czekolady mogą znaleźć się również substancje aromatyczne pod warunkiem, że ich smak i zapach wyraźnie różnią się od smaku i zapachu czekolady lub tłuszczu mlecznego.

Do czekolad dopuszczony jest również dodatek tłuszczów roślinnych (np. olej palmowy, shea) w ilości do 5% całkowitej masy produktu. Użycie zamiennika tłuszczu kakaowego nie może jednakże wpływać na minimalną wymaganą przepisami zawartość tłuszczu kakaowego i suchej masy kakaowej w wyrobie gotowym. Natomiast informacja o użyciu tłuszczu roślinnego innego niż tłuszcz kakaowy tj. „oprócz tłuszczu kakaowego zawiera tłuszcze roślinne” musi być podana w pobliżu nazwy wyrobu czekoladowego, w tym samym polu widzenia co wykaz składników.

Niedozwolone jest używanie barwników spożywczych. Swój atrakcyjny kolor czekolada (zazwyczaj biała) zawdzięcza dodatkowi składników żywności o właściwościach barwiących np. pasta pistacjowa, proszek z liofilizowanych malin, truskawek czy porzeczek, karmel. Warunkiem zastosowania takiej żywności barwiącej jest nie tylko nadanie produktowi określonej barwy, lecz również charakterystycznych cech organoleptycznych, tj. pistacjowego, malinowego, truskawkowego, porzeczkowego czy karmelowego smaku i zapachu. Użycie tych składników musi znaleźć odzwierciedlenie w nazwie produktu. Prawidłową nazwą będzie zatem np. „czekolada biała z dodatkiem liofilizowanych malin” lub „czekolada biała z dodatkiem pasty pistacjowej” etc. Jeżeli smak i zapach dodatków jest wyraźnie wyczuwalny w produkcie, to możliwe jest również zastosowanie nazwy „czekolada biała malinowa” lub „czekolada biała pistacjowa”.

Na rynku dostępne są również tzw. czekolady „zero” lub „bez cukru”. Czy faktycznie mogą one być uznane za czekoladę skoro jednym z podstawowych prawnie określonych surowców jest cukier? Mogą, pod warunkiem, że cukry w czekoladzie zostaną zastąpione w całości substancjami słodzącymi. Wówczas informacja o zawartości substancji słodzących musi znaleźć się przy nazwie produktu. Dodatkowo produkt musi być oznakowany informacją „produkt o obniżonej wartości energetycznej”.

W oznakowaniu wyrobu gotowego musi znaleźć się również informacja o zawartości całkowitej suchej masy kakaowej, tj. „masa kakaowa minimum... %”.

Data minimalnej trwałości i warunki przechowywania

Konsumencie, zwróć uwagę na datę minimalnej trwałości. Poprzedzona jest wyrażeniem „najlepiej spożyć przed”: dzień, miesiąc, rok lub „najlepiej spożyć przed końcem”: miesiąc i rok. Dacie minimalnej trwałości powinny towarzyszyć informacje o warunkach przechowywania produktu, o ile mają one wpływ na jakość wyrobu gotowego. W przypadku czekolady warunki przechowywania mają wpływ głównie na cechy organoleptyczne produktu. Czekoladzie nie służy nadmierne ciepło oraz częste zmiany temperatury. Czasem na czekoladzie pojawia się biały lub białoszary nalot. To tzw. „kwiat tłuszczowy” – niegroźne zjawisko nie mające wpływu na jakość produktu. Pod wpływem zmian temperatury tłuszcz kakaowy krystalizuje na powierzchni wyrobu. Częściej dochodzi do tego zjawiska w czekoladach nadziewanych, w których dodatkowy tłuszcz z nadzienia migruje na powierzchnię czekolady.

Masa netto

Masa netto wyrobu gotowego to jedna z obowiązkowych informacji jakie muszą znaleźć się na opakowaniu wyrobu gotowego. Informacja ta musi znaleźć się w tym samym polu widzenia co nazwa produktu. Z uwagi na ogólnoświatowy kryzys na rynku kakao, producenci nie chcąc obniżać jakości swoich produktów, stosują tzw. „downsizing”. Zatem patrzmy na gramaturę, gdyż czekolada, którą znamy i kupujemy od lat i z pozoru jej opakowanie i cena się nie zmienia, z tabliczki o masie 100 g obecnie zrobiła się tabliczką o masie 70 g.

Obecnie wśród tendencji na rynku wyrobów czekoladowych, poza wymienionym "downsizingiem" oraz zauważalnym wzrostem cen wyrobów czekoladowych, zaobserwować można pojawienie się zupełnie nowych produktów. Produkty te nawiązują wyglądem opakowania czy też szatą graficzną do wyrobów czekoladowych. W ich składzie znajdziemy m.in. miazgę kakaową, tłuszcz kakaowy, inne tłuszcze roślinne, sporą ilość barwników i aromatów, jednakże ich nazwa handlowa, fantazyjna czy tez opisowa w żaden sposób nie nawiązuje do czekolad.

Inspekcja tropi tego typu produkty i sprawdza ich jakość z należytą starannością, a walka z nieuczciwą konkurencją to jedno z priorytetowych działań IJHARS. Gdyż zaniżanie jakości swoich wyrobów poprzez użycie słabej jakości kakao czy też zwiększony dodatek tłuszczy roślinnych kosztem zawartości tłuszczu kakaowego, to również spadek zaufania konsumentów do produktów o wysokiej jakości.

Biorąc pod uwagę fakt, że przepisy jasno stanowią, że wyrobem czekoladowym jest produkt zawierający określoną ilość miazgi kakaowej producenci nie mogą niczym zastąpić tego składnika w wyrobie, o ile nadal chcą go nazywać czekoladą. To podejście potwierdzają wyniki kontroli jakości handlowej wyrobów czekoladowych prowadzonych przez Inspekcję w ostatnich latach, w których nie stwierdza się przypadków zastępowania miazgi kakaowej w wyrobach czekoladowych kosztem zaniżania zawartości tłuszczu kakaowego.

Wyniki ostatniej kontroli.

Inspekcja skontrolowała 52 producentów wyrobów kakaowych i czekoladowych. W co trzecim podmiocie stwierdzono nieprawidłowości. Kontrolą objęto zarówno surowce do produkcji kakao, czekolad i pralin, jak i same wyroby gotowe.

W żadnej partii skontrolowanych surowców nie stwierdzono nieprawidłowości.

W przypadku 7,1 % skontrolowanych partii wyrobów gotowych stwierdzono niewłaściwe parametry fizykochemiczne, takie jak:

• zawyżona zawartość tłuszczu i zaniżona zawartość cukrów ogółem w stosunku do wartości zadeklarowanej na opakowaniu w informacji o wartości odżywczej,
• obecność zamienników tłuszczu kakaowego wobec braku deklaracji w oznakowaniu zawartości tłuszczów roślinnych innych niż kakaowy,
• zawyżona zawartość zamienników tłuszczu kakaowego (powyżej 5 %) w odniesieniu do wymagań określonych w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi dla wyrobów czekoladowych.

Oznakowanie co piątej partii skontrolowanych wyrobów czekoladowych było niewłaściwe. Do najczęściej stwierdzanych nieprawidłowości należały:

• podanie w nazwie wyrobu, produkowanego na skalę przemysłową, informacji „ręcznie robiona”,
• użycie w nazwie produktu konwencjonalnego określenia „BIO” sugerującego ekologiczne pochodzenie produktu,
• brak obowiązkowej informacji „masa kakaowa minimum … %”,
• podanie błędnej nazwy składnika, tj. „masło kakaowe”/ „proszek kakaowy” zamiast „tłuszcz kakaowy”,
• brak procentowej zawartości składników podkreślonych w nazwie wyrobu gotowego, np. wiśni, pistacji,
• podanie wykazu składników niezgodnie z zasadą malejącej kolejności,
• brak informacji o warunkach przechowywania czy wartości odżywczej.

W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami zastosowano sankcje przewidziane obowiązującymi przepisami prawa żywnościowego.

(BKJ)

Materiał filmowy nt. wyników kontroli IJHARS wyrobów kakaowych i czekoladowych