100-lecie Polskiego Towarzystwa Fizycznego

Obchodzone w tym roku stulecie Polskiego Towarzystwa Fizycznego (PTF) to okazja, by przypomnieć i podkreślić, jak ważne są polskie odkrycia i dokonania w dziedzinie światowej fizyki. Przez trzy dni będzie można wysłuchać ponad 20 wystąpień i zapoznać się z wynikami ponad stu badań, które będą zaprezentowane w formie e-plakatów. Nadzwyczajny Zjazd Fizyków Polskich gromadzi setki naukowców w jednym miejscu.

– Cały otaczający nas świat materialny jest rządzony prawami fizyki. Z pozoru banalne zjawiska jak odbicie drzew w tafli jeziora, błękit nieba, czy wschody słońca zachwycają nas swoim pięknem. Ale jeszcze większe bogactwo piękna ukazuje się, kiedy zadamy sobie pytanie, dlaczego tak się dzieje. Odpowiedź daje fizyka i właśnie tym poszukiwaniem głębszego poziomu piękna zajmują się fizycy – powiedział wiceminister Grzegorz Wrochna podczas ceremonii otwarcia NZFP.

Nadzwyczajny Zjazd Polskiego Towarzystwa Fizycznego jest wydarzeniem bezpłatnym i otwartym dla publiczności w formule online. Więcej informacji na stronie PTF.

Trzydniowe święto fizyki i miłośników fizyki

Pierwszy dzień Nadzwyczajnego Zjazdu Fizyków Polskich poświęcony był jubileuszowi Polskiego Towarzystwa Fizycznego. Przyznano specjalne nagrody PTF, opowiedziano historię ostatnich stu lat fizyki w Polsce, odsłonięto tablicę upamiętniającą powstanie PTF. Drugiego dnia będzie możliwość wysłuchania 13 wystąpień dotyczących najbardziej aktualnych zagadnień dotyczących fizyki. Trzeci dzień będzie natomiast o tym, jak uczyć fizyki w szkole. Zostaną zaprezentowane eksperymenty, które można wykonywać podczas lekcji z uczniami. Odbędzie się również tzw. bazar dydaktyczny w przestrzeni wirtualnej, gdzie nauczyciele podzielą się scenariuszami swoich zajęć.

Świat nauki docenia polskich fizyków

Zgodnie z rankingiem szanghajskim dla poszczególnych dziedzin nauki, od kilku lat Uniwersytet Warszawski jest jednym z 75 najlepszych ośrodków kształcących w dziedzinie fizyki. Wysokie pozycje w rankingach zajmują także Uniwersytet Jagielloński, Politechnika Warszawska, Akademia Górniczo-Hutnicza, Uniwersytet Wrocławski i Politechnika Wrocławska.

Jakie sukcesy odnieśli polscy fizycy?

Polscy fizycy uczestniczą w wielu międzynarodowych przedsięwzięciach badawczych i odnoszą sukcesy we wspólnych projektach międzynarodowych. W ostatnich kilku latach mieli swój udział w 3 projektach wyróżnionych Nagrodą Nobla.

– Często marzymy, żeby Polak zdobył Nagrodę Nobla z fizyki, a nie dostrzegamy, że w ostatnich latach polskie zespoły uczestniczyły w aż trzech nagrodach. Prof. Higgs dostał „nobla” dopiero po tym jak eksperymenty w CERN potwierdziły istnienie przewidzianej przez niego cząstki. W eksperymentach tych aktywnie uczestniczyły polskie zespoły. W roku 2015 nagrodę Nobla przyznano za odkrycie oscylacji neutrin, a w 2017 r. za odkrycie fal grawitacyjnych. W obu tych przypadkach było to osiągnięcie wielkich zespołów badawczych z istotnym wkładem polskich fizyków.

Te trzy „noble” pokazują nie tylko piękno fizyki, ale jednocześnie jej drugie oblicze – zastosowania praktyczne. Wspomniane eksperymenty wymagały zastosowywania, a nawet rozwinięcia nowych technologii, które - bez cienia przesady - dziś odmieniają nasze życie. Wystarczy wspomnieć, że Internet, a ściślej protokół http i język html, zostały stworzone właśnie w CERN na potrzeby wspomnianych eksperymentów. To właśnie fizykom, którzy stworzyli mechanikę kwantową, teorię grawitacji i otworzyli drogę do rozlicznych ich zastosowań, zawdzięczamy komputery, smartfony i  GPS – mówił prof. Wrochna.

Podczas Nadzwyczajnego Zjazdu Fizyków polskich omawiane będą najważniejsze odkrycia polskiej fizyki:

•  Fale grawitacyjne

  Jednym z najgłośniejszych w ostatnich latach osiągnięć światowej fizyki było wykrycie fal grawitacyjnych przez detektory LIGO i VIRGO. Zjawisko, którego odkrycie nagrodzono w 2017 roku Nagrodą Nobla, zostało przewidziane kilka lat wcześniej przez prof. Andrzeja Trautmana z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. W odkryciu fal grawitacyjnych brali także udział naukowcy z zespołu Polgraw wchodzącego w skład kooperacji VIRGO.

• Boska cząstka Higgsa i eksperyment Super-Kamiokande

  Polacy uczestniczą w najważniejszych eksperymentach z zakresu fizyki jądrowej i cząstek elementarnych w laboratorium CERN (Europejska Organizacja Badań Jądrowych) czy Brookhaven National Laboratory (laboratorium naukowe w USA założone po II Wojnie Światowej na rzecz badań nad pokojowym wykorzystaniem energii jądrowej). To oni brali czynny udział w odkryciu cząstki Higgsa (jedno z najważniejszych odkryć w fizyce w XXI w).

• Oscylacje neutrin

  Podobnie jest w przypadku eksperymentów dotyczących neutrin, tj. cząstek elementarnych o zerowym ładunku elektrycznym. Polscy fizycy uczestniczyli w przedsięwzięciu naukowym, za które japoński fizyk Takaaki Kajita otrzymał w 2015 roku Nagrodę Nobla.

• Polscy fizycy wielokrotnie odpowiadali na kluczowe pytania dotyczące zarówno wszechświata, jak i naszego bezpośredniego otoczenia. Prace m.in. Wojciecha Rubinowicza i Mieczysława Wolfke doprowadziły do rozwoju nowoczesnej fotografii, płyt kompaktowych czy optycznych metod diagnostycznych, a w niedalekiej przyszłości być może będą podstawą do technologii holograficznych obrazów rzeczywistości.

– Dziś w dobie pandemii możemy szczególnie docenić to, że mamy możliwość kontaktować się ze sobą na odległość niemalże „face to face”, oglądać cuda świata w jakości HD i 4k, nie wychodząc z domu słuchać wspaniałej muzyki w wykonaniu najlepszych wirtuozów. A to wszystko dzięki wirtuozom równań i eksperymentów - fizykom, których rok właśnie świętujemy – konkludował wiceminister Wrochna.

Uchwała ustanawiająca rok 2020 Rokiem Fizyki

Senat Rzeczypospolitej Polskiej ustanawia rok 2020 Rokiem Fizyki, w 100–lecie powstania Polskiego Towarzystwa Fizycznego. Jednocześnie Senat pragnie w ten sposób podkreślić zasługi polskich fizyków dla światowej nauki oraz przypomnieć niezwykły rozwój fizyki polskiej, jaki nastąpił po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w roku 1918 – czytamy w uchwale.

Jak przypomniano w uchwale, mimo kolosalnych zniszczeń osobowych i materialnych podczas II Wojny Światowej i okupacji, fizyka w Polsce szybko się odrodziła. W 1952 r. Marian Danysz i Jerzy Pniewski z Zakładu Fizyki Doświadczalnej Uniwersytetu Warszawskiego odkryli nowy rodzaj materii – hiperjądra, zawierające obok protonów i neutronów także hiperony. Powstała w ten sposób nowa gałąź fizyki jądrowej – fizyka hiperjądrowa. W 1962 r. w Warszawie odkryto także pierwsze hiperjądro podwójne, zawierające dwa hiperony lambda. Za to wielkie osiągnięcie Danysz i Pniewski byli kilkakrotnie nominowani do Nagrody Nobla z fizyki – napisano.

Ustanowienie przez Senat Rzeczypospolitej Polskiej roku 2020 Rokiem Fizyki jest uhonorowaniem polskich fizyków i ich osiągnięć, a także docenieniem cywilizacyjnego znaczenia tej dziedziny nauki. Chcemy, aby Rok Fizyki przyniósł jeszcze większe uznanie w naszym społeczeństwie dla roli nauki, w szczególności fizyki oraz jej wkładu w rozwój gospodarki i wpływu na nasze życie codzienne. Zainteresowanie fizyką, niezwykle ciekawą nauką eksperymentalną, przekłada się na wzrost umiejętności w tym zakresie kolejnych pokoleń. Podejmowana działalność naukowa i zawodowa w tym obszarze jest szczególnie ważna w czasie budowy społeczeństwa informacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy – głosi uchwała.