Powstanie Warszawskie w podstawie programowej

Tematyka Powstania Warszawskiego jest stałym elementem edukacji historycznej. Uczniowie klas I-III szkoły podstawowej uczestniczą w świętach narodowych i innych ważnych dniach pamięci narodowej. Poznają m.in. dokonania gen. Elżbiety Zawackiej, ps. „Zo”. W klasie IV na lekcjach historii uczniowie zapoznają się z postaciami „Zośki”, „Alka”, „Rudego” i z działalnością podziemnej organizacji harcerskiej „Szare Szeregi”.

W wyższych klasach szkoły podstawowej uczniowie omawiają polityczną i militarną działalność Polskiego Państwa Podziemnego, w tym formy oporu wobec okupantów, przyczyny i skutki wybuchu Powstania Warszawskiego oraz postawę aliantów i Związku Sowieckiego wobec powstańczego zrywu.

Podstawa programowa historii dla szkół ponadpodstawowych przewiduje rozwinięcie zagadnień dotyczących Powstania Warszawskiego, w szczególności analizę uwarunkowań politycznych, przebiegu walk, następstw powstania, postaw aliantów i Związku Sowieckiego. Zawiera również zagadnienia związane ze sposobami upamiętniania zbrodni okupantów oraz heroizmem Polaków, m.in. na przykładzie Muzeum Powstania Warszawskiego.

Zakres rozszerzony historii obejmuje ponadto dyskusję o różnych ocenach historyków na temat Powstania Warszawskiego, tragizmie losów twórców zaangażowanych w niepodległościową konspirację, takich jak Krzysztof Kamil Baczyński i Tadeusz Gajcy.

Nowy przedmiot historia i społeczeństwo, który będzie realizowany od roku szkolnego 2022/2023 w szkołach ponadpodstawowych (branżowa szkoła I stopnia, liceum ogólnokształcące, technikum), ma na celu zwiększenie zakresu zagadnień związanych z historią najnowszą. Zakres treści obejmuje również wprowadzenie i przypomnienie tego, co działo się w czasie II wojny światowej.

List ministra Przemysława Czarnka z okazji kolejnej rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego

– „Powstanie Warszawskie – swoiste apogeum akcji „Burza” – pochłonęło dziesiątki tysięcy ludzkich istnień. Na zawsze stało się jednak symbolem bohaterstwa, znakiem odwagi, lojalności, wspólnoty i braterstwa, a nade wszystko – patriotyzmu walczących – napisał szef MEiN z okazji 78. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego.

W swoim liście Minister Edukacji i Nauki zwrócił uwagę na konieczność kultywowania pamięci o heroicznych czynach powstańców i ich niezłomnej postawie: – Po siedemdziesięciu ośmiu latach od tamtych wydarzeń wyrażamy swoją wdzięczność za niezłomność walczących o suwerenną Polskę. Przykład ich życia pozostaje dla nas niedoścignionym wzorem umiłowania Ojczyzny. Jest jak swoista lekcja męstwa, która winna być nam szczególnie bliska i stanowić asumpt do podejmowania mądrych decyzji służących dobru Rzeczpospolitej. Szczególnym wyrazem naszej pamięci jest dzisiaj troska o kultywowanie pamięci historycznej, a także dbałość o wzmacnianie w młodym pokoleniu poczucia przynależności do narodu.

Minister Przemysław Czarnek podkreślił, że wiedza i świadomość historyczna pozwalają lepiej rozumieć współczesną rzeczywistość oraz wspierają kształtowanie postaw patriotycznych: – Głęboko wierzę w to, że wiedza i świadomość historyczna pozwalają na pełniejsze zrozumienie naszej wspólnej tożsamości i niejednokrotnie stają się impulsem do inicjowania działań mających na celu pielęgnowanie współczesnego patriotyzmu.

Obchody 78. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego

W całym kraju organizowane są inicjatywy rocznicowe, akcje edukacyjne i wydarzenia kulturalne, których celem jest upamiętnienie heroicznych czynów warszawskich powstańców.

• Godzina „W”
  O godz. 17:00 w całym kraju zawyją syreny alarmowe. W ten sposób Polacy, a szczególnie Warszawiacy, oddadzą hołd powstańcom w godzinę wybuchu Powstania Warszawskiego.  Centralne obchody „Godziny W” odbędą się pod Pomnik Gloria Victis na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
• „Kartka z Powstania” – pokazy filmu w wirtualnej rzeczywistości w MEiN
  Zapraszamy na bezpłatne pokazy filmu fabularnego „Kartka z Powstania” zrealizowanego w technologii wirtualnej rzeczywistości. Prezentuje on autentyczną historię jednego z powstańców warszawskich, kpt. Władysława Sieroszewskiego „Sabały”. Film będzie można obejrzeć 1 sierpnia od godz. 14:30 w gmachu Ministerstwa Edukacji i Nauki przy ul. Wspólnej 1/3.
• Koncert „Warszawiacy śpiewają (nie)zakazane piosenki”
  1 sierpnia, w rocznicę wybuchu Powstania, mieszkańcy Warszawy wspólnie z Chórem Warszawiaków i Orkiestrą Warszawy zaśpiewają powstańcze pieśni. We wzruszającym koncercie na Placu Piłsudskiego zabrzmią pamiętne utwory, m.in.: „Sanitariuszka Małgorzatka”, „Warszawianka”, „Pałacyk Michla”, „Warszawskie dzieci”.
  Koncert „Warszawiacy śpiewają (nie)zakazane piosenki” będzie można obejrzeć w poniedziałek, 1 sierpnia godz. 20:30 w TVP1.
• Bezpłatna publikacja popularnonaukowa Krzysztof Kamil Baczyński na stronie IPN
  Na stronie IPN dostępna jest popularnonaukowa publikacja poświęcona Krzysztofowi Kamilowi Baczyńskiemu – poecie i powstańcowi warszawskiemu. Autor opracowania wskazał najważniejsze czynniki, które ukształtowały poetę: dom rodzinny, środowisko i wiara. Drugą część opracowania poświęcił przybliżeniu twórczości poety.
  Na stronie IPN znajduje się bogaty zasób materiałów edukacyjnych poświęconych przebiegowi Powstania Warszawskiego. Są wśród nich m.in.: infografiki Zagłada Warszawy, seria komiksowa Wojenna odyseja Antka Srebrnego 1939–1946, „Biuletyn IPN” nr 7-8/2019 – Powstanie Warszawskie, mobilna gra „Baczyński” dostępna w trybie stacjonarnym i terenowym.  
• Koncert w 78. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego – Opole
  Koncert w Sali Kameralnej Narodowego Centrum Polskiej Piosenki w Opolu rozpocznie się o godz. 17.00. Wydarzenie będzie transmitowane na żywo na kanale IPNtv w serwisie You Tube.
  W programie: spektakl muzyczny „Morowe Panny” oraz wspólne śpiewanie piosenek powstańczych z udziałem publiczności. Na scenie pojawią się: artystki Nyskiego Studia Piosenki Zespół Wokalny Pro Patria z Opola oraz Kwintet Dęty Blaszany Varsovia Brass Quintet.
• „Labirynt ʼ44”
  Zapraszamy rodziny z dziećmi do udziału w grze plenerowej, która łączy w sobie elementy gry miejskiej, escape roomu, gry na czas oraz rekonstrukcji historycznej z udziałem aktorów i statystów. Scenariusz gry powstał na podstawie autentycznych wydarzeń wojennych i wspomnień Powstańców Warszawskich.
  Inicjatywa jest organizowana przez Muzeum Powstania Warszawskiego. Udział po rejestracji na: rejestracja.1944.pl.

Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego

1 sierpnia 1944 r. wybuchło Powstanie Warszawskie. Ta największa akcja zbrojna podziemia w okupowanej przez Niemców Europie stała się symbolem heroizmu Polaków i ich umiłowania wolności. Celem powstańców było wyzwolenie Warszawy z rąk Niemców i utworzenie w niej ośrodka polskiej władzy państwowej przed oczekiwanym wkroczeniem wojsk sowieckich.

Pamięć o Powstaniu Warszawskim była przez władze komunistyczne brutalnie zwalczana. Dopiero w wolnej Polsce stopniowo zdołano przywrócić sierpniowemu zrywowi i jego bohaterom należyte miejsce w świadomości społecznej. W 2009 r. Sejm ustanowił 1 sierpnia Narodowym Dniem Pamięci Powstania Warszawskiego. W preambule ustawy czytamy: W hołdzie bohaterom Powstania Warszawskiego – tym, którzy w obronie bytu państwowego, z bronią w ręku walczyli o wyzwolenie stolicy, dążyli do odtworzenia instytucji niepodległego Państwa Polskiego, sprzeciwili się okupacji niemieckiej i widmu sowieckiej niewoli zagrażającej następnym pokoleniom Polaków.