Raport „Analiza badań nad zdrowiem psychicznym i jakością życia w środowisku akademickim” zrealizowany we współpracy z Uniwersytetem SWPS wskazuje na poważne wyzwania stojące przed studentami, doktorantami, kadrą administracyjną oraz naukową. Problemy, z którymi borykają się na co dzień akademicy, wymagają pełnego zaangażowania ministerstwa i władz szkół wyższych.

O wnioskach z raportu i konieczności rozwiązywania tych problemów poprzez wdrażania działań naprawczych mówiła wiceministra nauki.

– Zauważyliśmy, że dla młodych ludzi, nie tylko w Polsce, moment przejścia na studia stanowi wyzwanie, jest trudny. Bycie studentem, często równoczesne z pracą, jest zajęciem bardzo stresującym. Dostrzegamy też problemy doktorantów i pracowników uczelni.  O zdrowiu psychicznym mówimy już od jakiegoś czasu, teraz nadszedł czas na podejście systemowe, uwzględniające również  współpracę międzyresortową. Młodzież, która dziś jest w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych za chwilę będzie społecznością akademicką. Dlatego czerpiąc z dotychczasowych doświadczeń, chcemy pójść naprzód i zacząć kanalizować nasze działania w obszarze zdrowia psychicznego. Podejmujemy współpracę z Parlamentem Studentów, rozmawiamy z reprezentacją doktorantów, prowadzimy także Ministerialne Forum Debaty Akademickiej, czyli spotkania ekspertów dotyczące m.in. możliwości wspólnego działania. Chcemy, aby środowisko akademickie było bezpieczne i stwarzało dobre warunki do rozwoju – zaznaczyła sekretarz stanu w MNiSW, Karolina Zioło-Pużuk.

Kluczowe wnioski reportu są alarmujące

Raport ujawnił alarmujące dane dotyczące zdrowia psychicznego w środowisku akademickim. Wśród studentek i studentów aż 50 proc. odczuwa codzienny stres, a ponad 20 proc. doświadcza objawów depresji. Doktoranci zmagają się z przewlekłym stresem, niepokojem oraz trudnościami w pogodzeniu pracy naukowej z życiem prywatnym. Dokument wskazał także na codzienne bolączki kadry akademickiej i pracowników administracyjnych.

–  Wszystkie badane środowiska wskazują na bardzo wysoki poziom presji społecznej. Presji zakładającej wysoki poziom funkcjonowania – zarówno na poziomie organizacji, jak i na poziomie jednostki. Podobnie wszyscy, z naciskiem na studentów i doktorantów, skarżą się na utrudniony dostęp do wsparcia psychicznego. To bardzo istotny czynnik wpływający na ogólny obraz sytuacji – powiedziała dr Magdalena Nowicka z Wydziału Psychologii Uniwersytetu SWPS.

Będzie reakcja na kryzys

Wyniki raportu wskazują też na niewystarczający dostęp do wsparcia psychologicznego na uczelniach – aż 67 proc. studentów oceniło działania swoich uczelni w tym zakresie jako nieefektywne.

To zagadnienie będzie jednym z głównych tematów omawianych poruszanych przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w trakcie kolejnych spotkań z władzami szkół wyższych.

Problemy psychiczne występują też w młodszych grupach wiekowych

Gościem specjalnym konferencji była podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Paulina Piechna-Więckiewicz, która omówiła m.in. podejmowane przez resort od kilkunastu miesięcy działania naprawcze.

– Ważna jest dla nas współpraca z MNiSW. Potrzebujemy wspierać, wyposażać nauczycieli w kompetencje niezbędne do pracy z klasą różnorodną. Ta dzisiejsza klasa jest zupełnie inna niż 20 lat temu. Jako MEN prowadzimy szereg działań zaradczych i podejmujemy nowe, ale kluczowa jest współpraca międzyresortowa, którą będziemy w najbliższym czasie zacieśniać. Dodam także, że od pierwszego września do szkół wchodzi przedmiot „edukacja zdrowotna”, którego bardzo ważnym elementem jest komponent zdrowia psychicznego. Dbałość o emocje jest potrzebna, dlatego zachęcam rodziców do zapisywania dzieci na nowy przedmiot – podkreśliła podsekretarz stanu w MEN.

Włączamy się do walki o lepszą rzeczywistość uczących się i środowiska naukowego

Nie możemy ignorować problemów, które dotykają tak wielu członków kluczowej społeczności. Zdrowie psychiczne jest fundamentem efektywnego kształcenia i pracy naukowej. Dlatego MNiSW, po zapoznaniu się z wynikami raportu i jego rekomendacjami, włącza się w podejmowane na rzecz studentów i kadry akademickiej działania naprawcze.

Będziemy działać na rzecz zwiększenia finansowania uczelnianych centrów wsparcia psychologicznego, aby zapewnić dostępność usług dla wszystkich potrzebujących. Postulat niezmiennie podnoszony przez MNiSW – 3 proc. PKB na naukę nie ma wyłącznie technicznego wymiaru. Większe finansowanie wspomoże uczelnie w walce z problemem. Koniecznie jest także wprowadzenie systemowych zmian mających na celu zmniejszenie obciążeń administracyjnych oraz poprawę równowagi między życiem zawodowym a prywatnym w przypadku pracowników szkół wyższych. Będzie to element prac związanych z nowelizacją ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Ponadto Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego ogłosił otwarty konkurs ofert na realizację w roku 2025 zadania publicznego „Organizowanie i animowanie działań na rzecz środowiska akademickiego”. Wśród najważniejszych zadań w tegorocznej edycji znalazły się m.in.

• Realizacja działań na rzecz dobrostanu studentów i doktorantów, ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki zdrowia psychicznego;
• zapobieganie zjawiskom nierównego traktowania i dyskryminacji studentów i doktorantów w środowisku akademickim oraz wyrównywania szans osób ze szczególnymi potrzebami;
• wsparcie studentów na wczesnym etapie studiowania.

To nie koniec – MNiSW zobowiązało się do regularnego monitorowania postępów wdrażania działań naprawczych i zaapelowało do władz uczelni oraz członków społeczności akademickiej o pełne zaangażowanie się w realizację działań naprawczych. Tylko działając razem, możemy zmienić oblicze polskiej nauki i edukacji wyższej, tworząc bezpieczną przestrzeń przyjazną dla każdego.