Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, w ślad za stanowiskiem Ministerstwa Finansów przekazanym pismem z 3 kwietnia 2020 r. znak: DR6.5101.10.2020 w sprawie wyceny na dzień bilansowy obligacji skarbowych przekazanych na podstawie art. 310 ustawy z dnia 3 lipca 2018 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2018 r. poz. 1669, ze zm.) w powiązaniu z art. 23 ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2019 (Dz. U. z 2018 r. poz. 2435, ze zm.), informuje że:

Uczelnie publiczne jako jednostki zaliczane do sektora finansów publicznych w myśl art. 40 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 869, ze zm.) prowadzą rachunkowość zgodnie z przepisami o rachunkowości, z uwzględnieniem zasad określonych w tej ustawie.

Ustawa o rachunkowości, jako akt prawny o charakterze generalnym, zawiera w szczególności definicję instrumentów finansowych. Stosownie do art. 3 ust. 1 pkt 23 ww. ustawy przez instrumenty finansowe rozumie się kontrakt, który powoduje powstanie aktywów finansowych u jednej ze stron i zobowiązania finansowego albo instrumentu kapitałowego u drugiej ze stron pod warunkiem, że z kontraktu zawartego między dwoma lub więcej stronami jednoznacznie wynikają skutki gospodarcze, bez względu na to czy wykonanie praw lub zobowiązań wynikających z kontraktu ma charakter bezwarunkowy albo warunkowy.

Jednocześnie należy zauważyć, że jednostki spełniające kryteria określone art. 28b ust. 1 ustawy o rachunkowości w zakresie wyceny instrumentów finansowych zobowiązane są do stosowania rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 277).

Co do zasady aktywa w księgach rachunkowych wycenia się w wartości godziwej. Przy ustalaniu wartości godziwej uwzględnia się poniesione przez jednostkę koszty transakcji, przez które rozumie się koszty poniesione bezpośrednio w związku z przeniesieniem, nabyciem lub zbyciem aktywów finansowych.

W sytuacji, gdy nie jest możliwe ustalenie ceny nabycia, ustawa o rachunkowości (art. 28 ust. 2) wskazuje, że jednostka ustala wartość składników aktywów, w szczególności przyjętych nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny – według ceny sprzedaży takiego samego lub podobnego przedmiotu. Natomiast w sytuacji, gdy nie jest możliwe ustalenie ceny sprzedaży netto danego składnika aktywów, należy – stosownie do art. 28 ust. 5 ustawy o rachunkowości – w inny sposób określić jego wartość godziwą.

Wobec powyższego, w sytuacji gdy w odniesieniu do nieodpłatnie otrzymanych dwuletnich zerokuponowych obligacji Skarbu Państwa nie jest możliwe ustalenie ceny nabycia, wówczas zasadnym wydaje się być przyjęcie rozwiązania polegającego na ujęciu tych obligacji w ewidencji księgowej uczelni publicznej w wartości godziwej.