Polski wkład w flagową misję NASA

GLOWS (Global Solar Wind Structure) to fotometr Lyman-alfa zaprojektowany do obserwacji poświaty heliosferycznej – fluorescencyjnej emisji międzygwiazdowego neutralnego wodoru wewnątrz heliosfery, wzbudzanego przez promieniowanie słoneczne Lyman-alfa. Instrument został zaprojektowany, opracowany i zintegrowany w CBK PAN, a jego budowa była finansowana przez polskie Ministerstwo Nauki na podstawie umowy z NASA.

Celem naukowym GLOWS jest odtworzenie struktury szerokościowej wiatru słonecznego. Instrument codziennie rejestruje krzywe poświaty heliosferycznej, skanując duży obszar na niebie w pobliżu Słońca.

Pierwsze obserwacje – w pełni zgodne z oczekiwaniami

Pierwsza krzywa blasku uzyskana 13 listopada, jak również kolejne codzienne obserwacje, wykazują znakomitą zgodność z przewidywaniami modeli WawHelioGlow i WawHelioIon opracowanych w CBK PAN. Oczekiwany sygnał poświaty heliosferycznej oraz źródła gwiazdowe są wyraźnie widoczne.

– Co najważniejsze, GLOWS obserwuje poświatę heliosferyczną niezwykle dobrze, a tło pozagalaktyczne ma znikomy wpływ na nasze pomiary – dokładnie tak, jak przewidywaliśmy. To potwierdza, że instrument działa zgodnie z założeniami projektowymi – mówi dr hab. Maciej Bzowski, główny badacz (PI) instrumentu GLOWS.

Instrument spełnia wszystkie kluczowe wymagania projektowe:

• jego rozdzielczość umożliwia jednoznaczną identyfikację gwiazd i zwartych źródeł,
• jego pasmo spektralne jest wystarczająco wąskie, aby tłumić tło spoza heliosfery,
• jego czułość minimalizuje szum statystyczny w krzywych blasku.

Nieoczekiwane odkrycie – kometa C/2025 K1 (Atlas)

Pierwsza krzywa blasku ujawniła również nieoczekiwane dodatkowe źródło. 

– W obszarze, w którym pojawił się sygnał, nie ma jasnej gwiazdy. Anomalię tę zauważył dr Marek Strumik. Źródło zniknęło po kilku dniach – znacznie szybciej niż zachowywałaby się gwiazda stacjonarna. Sprawdziliśmy i potwierdziliśmy, że GLOWS wykrył kometę C/2025 K1 (Atlas) – wyjaśnia dr Bzowski. – W zakresie optycznym kometa ma jasność około 10 magnitudo, a mimo to nasz instrument zarejestrował ją bardzo wyraźnie. To doskonała wiadomość – oznacza, że w przyszłości będziemy mogli oceniać tempo produkcji wody nawet dla komet słabo widocznych z Ziemi, o ile znajdą się w naszym polu widzenia – dodaje badacz.

Kolejne kroki

GLOWS znajduje się obecnie w fazie uruchamiania (commissioning), a zespół pracuje nad optymalizacją ustawień instrumentu. Pełna faza obserwacji naukowych ma rozpocząć się pod koniec stycznia 2026 r., równolegle z pozostałymi instrumentami misji IMAP.