Agenda to strategiczny dokument, który wskazuje priorytety i konkretne działania na rzecz wzmacniania współpracy naukowej i innowacyjnej w Unii Europejskiej. Porozumienie umożliwi dobrowolny udział państw członkowskich UE w działaniach ERA.

Agendę polityczną ERA na lata 2025–2027 przygotowano w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi UE. Dokument wyróżnia dwa typy aktywności:

• 11 polityk strukturalnych ERA – długoterminowe strategie dotyczące m.in. otwartej nauki, infrastruktury badawczej, równości płci, karier naukowych, waloryzacji wiedzy, planu technologicznego SET, powiązań nauki i szkolnictwa wyższego, zaufania do nauki oraz dostępu do doskonałości naukowej
• 8 działań ERA – krótkoterminowe inicjatywy odpowiadające na bieżące wyzwania, takie jak sztuczna inteligencja w nauce, bezpieczeństwo badań, nauka dla polityki czy badania biomedyczne

Uczestnicy obrad w Brukseli osiągnęli polityczne porozumienie w sprawie agendy ERA, formalne przyjęcie dokumentu nastąpi na jednym z najbliższych posiedzeń Rady. Zapewni to ramy strategiczne do wzmocnienia współpracy naukowej i innowacyjnej w UE, zwiększenia efektywności systemów badań i innowacji, a także przeciwdziałania dysproporcjom w wynikach badań czy niewystarczającemu poziomowi inwestycji.

– Państwa członkowskie jeszcze raz upomniały się dziś o silny i niezależny program ramowy dla nauki i innowacji po 2027 roku. Do Berlaymont wysyłamy mocny sygnał: naukowcy i innowatorzy w Europie oczekują programu, który rozwija przełomową wiedzę, przekłada się na realny rozwój gospodarki, generuje postęp technologiczny, wspiera bezpieczeństwo i pomaga rozwiązywać najbardziej palące globalne problemy – podsumował na konferencji prasowej w Brukseli szef resortu, Marcin Kulasek.

Brukselskie obrady COMPET to także debata na temat  śródokresowej oceny programu „Horyzont Europa”. Potwierdzono w niej, że największy w historii UE program wspierający badania i innowacje przynosi znaczące korzyści gospodarcze i społeczne, a każde euro zainwestowane w badania i innowacje generuje do 11 euro wzrostu PKB do 2045 roku – co podkreślał również w swoim wystąpieniu minister Marcin Kulasek. Podczas dyskusji nt. wyników oceny „Horyzontu Europa” ministrowie odwoływali się m.in. do Deklaracji Warszawskiej podkreślającej potrzebę niezależnego, ambitnego przyszłego programu ramowego dla badań i innowacji w Europie. Ministrowie dyskutowali także o wsparciu dla MŚP i finansowaniu technologii podwójnego zastosowania poprzez program ramowy.

Rada przyjęła także Konkluzje  dot. sztucznej inteligencji w nauce. Będą one wyznaczać kierunek dla skoordynowanej, etycznej i inkluzywnej strategii AI w nauce.

 – Sztuczna Inteligencja poddaje fundamentalnej transformacji sposób uprawniania nauki. Te technologie mogą radykalnie przyspieszyć i zwielokrotnić wyniki prac badawczych. Europa musi przewodzić w wykorzystywaniu sztucznej inteligencji do poszerzania granic poznania. Ale to musi być odpowiedzialna rewolucja. Chodzi o odpowiedzialne przywództwo – oparte na doskonałości, wartościach i koordynacji. Trzeba minimalizować ryzyka – te związane z dezinformacją, manipulacją danymi, czy nieuczciwymi algorytmami – powiedział po zakończeniu obrad minister Marcin Kulasek.

Przyjęcie wszystkich celów agendy ERA na lata 2025–2027 oraz konkluzji dotyczących AI w nauce otwiera nowy rozdział dla polskiej i europejskiej nauki. Nasz kraj aktywnie uczestniczy w realizacji unijnych priorytetów, wspierając rozwój innowacji, otwartość nauki i budowę konkurencyjnej, zrównoważonej gospodarki opartej na wiedzy, czego przykładem jest przyjęcie tzw. „Deklaracji Warszawskiej” – dokumentu opracowanego pod przewodnictwem polskiej prezydencji i podpisanego w marcu w Warszawie.

Więcej informacji

• Council endorses the European research area policy agenda for the next three years
• Council calls for an inclusive, ethical, sustainable and human-centric strategy for the uptake of AI in science