Sześć miesięcy polskiej prezydencji pozwoliło Europie zyskać nowe narzędzia do budowy konkurencyjnej, otwartej i zrównoważonej gospodarki opartej na wiedzy. Polska potwierdziła swoje kompetencje w obszarze odpowiedzialnego przywództwa i przez ostatnie sześć miesięcy pełniła rolę lidera dialogu, integracji i innowacji w europejskiej nauce i szkolnictwie wyższym. Wszystko to przełożyło się na realne rezultaty i wyznaczyło ambitny kurs na kolejne lata.

– Kiedy pół roku temu rozpoczynaliśmy polską prezydencję w Radzie Unii Europejskiej, mieliśmy świadomość, że przed nami czas niełatwy. Europa zmienia się szybko, a nauka, edukacja i technologie są dziś w samym środku tych przemian. Wiedzieliśmy jedno: to nie jest czas na ostrożne kroki. To czas, by mówić wyraźnie, działać konkretnie i szukać wspólnych odpowiedzi – podkreślił w trakcie konferencji podsumowującej polską prezydencję w Radzie UE minister nauki i szkolnictwa wyższego, Marcin Kulasek.

Deklaracja ws. ambitnego finansowania badań i innowacji

W marcu 2025 r. 27 państw członkowskich poparło inicjatywę polskiej prezydencji, przyjmując tzw. Deklarację Warszawską. Dokument kładzie nacisk na  niezależne, ambitne i skuteczne finansowanie badań naukowych oraz innowacji jako warunku dla konkurencyjnej, technologicznie niezależnej i bezpiecznej Europy. – W przyjętej przez 27 państw Deklaracji jasno wskazujemy, że badania, rozwój i innowacje prowadzone w otwarty i bezpieczny sposób wpłyną w przyszłości na konkurencyjność i rozwój naszego kraju, ale też całej Europy – zaznaczyła w swoim podsumowaniu minionych sześciu miesięcy podsekretarz stanu w MNiSW, Maria Mrówczyńska.

Znak jakości „Wspólnego Dyplomu Europejskiego” i agenda ERA – symbol integracji i innowacyjności

W maju 2025 r. unijni ministrowie ds. szkolnictwa wyższego osiągnęli historyczne, jednomyślne porozumienie w sprawie wdrożenia znaku jakości wspólnego dyplomu europejskiego oraz wyznaczyli kroki milowe do wprowadzenia przyszłego Wspólnego Dyplomu Europejskiego. To przełomowe rozwiązanie, które nie tylko ułatwi mobilność akademicką i uznawalność kwalifikacji, ale także zwiększy globalną konkurencyjność uczelni w Europie. Polska prezydencja odegrała tu kluczową rolę – budując konsensus oraz prowadząc transparentne i inkluzywne negocjacje. Również w maju 2025 r. ministrowie nauki i badań krajów UE przyjęli Agendę Polityczną Europejskiej Przestrzeni Badawczej (ERA) na lata 2025–2027. Dokument wyznaczający priorytety rozwoju nauki, innowacji i otwartości badań, to ważny krok w kierunku budowy konkurencyjnej i zrównoważonej gospodarki opartej na wiedzy. O idei wspólnego dyplomu mówił w trakcie konferencji podsekretarz stanu w MNiSW, Andrzej Szeptycki. - W mojej ocenie najważniejszym osiągnięciem polskiej prezydencji w Radzie UE jest przyjęcie zestawu dokumentów, które mają w przyszłości umożliwić wprowadzenie Wspólnego Dyplomu Europejskiego. Rada UE przyjęła je jednogłośnie 12 maja w Brukseli. Wspólny Dyplom Europejski – przejściowo znak jakości „Wspólny Dyplom Europejski” – zakłada, że uczelnie z co najmniej dwóch państw UE będą mogły tworzyć kierunki studiów. To rozwiązanie sprzyjające nowym formom kształcenia i odpowiadające na dynamiczne zmiany na rynku pracy – zaznaczył wiceminister nauki.

Przełomowe konkluzje dotyczące sztucznej inteligencji w nauce

Podczas wspomnianej wyżej majowej Rady ds. Konkurencyjności (COMPET) przyjęto konkluzje dotyczące rozwoju sztucznej inteligencji w nauce.  Nowe zasady wyznaczą ramy dla etycznej i skoordynowanej strategii AI w badaniach naukowych. Polska prezydencja podkreślała konieczność odpowiedzialnego przywództwa w tej dziedzinie oraz minimalizowania ryzyk związanych z dezinformacją i nieuczciwymi algorytmami.

Konferencje tematyczne w ramach programu pracy Horyzontu Europa

W ramach kalendarza wydarzeń w zakresie badań i innowacji Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego we współpracy z partnerami zorganizowało kilkanaście wydarzeń, w tym konferencji tematycznych związanych z programem pracy Horyzontu Europa. Eksperci z całej Europy spotykali się w Krakowie na między innymi EuroHPC Summit 2025, AI4Science oraz EUindTech2025, w Gdańsku na Quantum Horizons: Science – Policy – Society, czy w Warszawie na EU Innovation Journey'25.

Forum Sojuszy Uniwersytetów Europejskich

W czerwcu na Uniwersytecie Wrocławskim odbyło się III Forum Sojuszy Uniwersytetów Europejskich. Inicjatywa Sieci Uniwersytetów Europejskich wspiera budowanie ambitnych, ponadnarodowych sojuszy instytucji szkolnictwa wyższego. To one tworzą długoterminowe strategie rozwoju współpracy w obszarze dydaktyki i badań, które wpływają na rozwój otoczenia społeczno-ekonomicznego. Spotkanie było okazją do podzielenia się dobrymi praktykami, przygotowania do wspólnej pracy, w tym dotyczącej przyszłego wspólnego dyplomu europejskiego, ale także omówienia wyzwań, związanych  m.in. z zapewnieniem równego dostępu do programów międzynarodowych.

Lepszy monitoring losów absolwentów

W Warszawie zorganizowano także spotkanie Europejskiej Sieci Monitorowania Losów Absolwentów. Promując wymianę dobrych praktyk, rozmawiano o rozwoju narzędzi wspierających lepsze dopasowanie edukacji do wymagań zmieniającego się otoczenia gospodarczego. W lutym 2025 r. w Warszawie odbyło się także spotkanie Dyrektorów Generalnych ds. Szkolnictwa Wyższego, podczas którego dyskutowano o inkluzywności, dobrostanie studentów, wolności akademickiej oraz przyszłości europejskiego dyplomu.

Polska prezydencja aktywnie wspierała również dialog ekspercki – organizując warsztaty poświęcone europejskiemu dyplomowi, spotkanie Grupy kontynuującej prace w ramach Procesu Bolońskiego (Bologna Follow-up Group) oraz konsultacje z przedstawicielami Komisji Europejskiej i kluczowych interesariuszy.

Dobrze wykorzystaliśmy minione pół roku, udowadniając, że dialog i merytoryczna współpraca są kluczem do wzmacniania konkurencyjnej, spójnej i nowoczesnej Europy.