– Polska i Polacy od pierwszych dni wojny okazali wsparcie zarówno obywatelom Ukrainy przebywającym w Polsce, jak i instytucjom naukowym w Ukrainie. Nasze działania to nie tylko pomoc doraźna, ale także budowanie długoterminowego partnerstwa strategicznego, które ma kluczowe znaczenie w kontekście ukraińskiej akcesji do Unii Europejskiej – mówił wiceminister Andrzej Szeptycki.

Bezprecedensowa mobilizacja polskiego środowiska akademickiego

24 lutego 2022 roku Rosja rozpoczęła pełnoskalową inwazję na Ukrainę, co postawiło Polskę przed wyzwaniem niesienia pomocy na wielu poziomach: politycznym, militarnym i humanitarnym. Wśród tych działań szczególne miejsce zajęło wsparcie ze strony polskiego środowiska akademickiego, które już od pierwszych godzin wojny zaangażowało się w pomoc ukraińskim studentom, naukowcom i instytucjom edukacyjnym.  

Raport PISM podsumowuje działania podjęte w latach 2022–2024. W tym okresie zarejestrowano 1,79 mln obywateli Ukrainy w polskim systemie ochrony czasowej. Ukraińcy stanowili najliczniejszą grupę wśród studentów zagranicznych w Polsce – w roku akademickim 2021/2022 studiowało ich 36 tys., a po inwazji liczba ta wzrosła do 48 tys. W 2023 roku odnotowano niewielki spadek do 46 100 studentów. Współczynnik umiędzynarodowienia studiów wyższych w Polsce wyniósł w 2023 roku 8,4%, co pokazuje, że polskie uczelnie są coraz bardziej atrakcyjne dla cudzoziemców.  

Stypendia, wsparcie psychologiczne i kursy językowe

Jednym z kluczowych elementów pomocy było udzielenie bezpośredniego wsparcia ukraińskim studentom i naukowcom. Polskie instytucje, w tym Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej (NAWA), uruchomiły programy stypendialne umożliwiające kontynuację nauki i badań. W ramach tych działań oferowano również wsparcie psychologiczne oraz kursy języka polskiego, które miały ułatwić integrację ukraińskich uchodźców w polskim systemie edukacyjnym.  

Ministerstwo Edukacji i Nauki (MEiN) już 24 lutego 2022 roku wystosowało list do rektorów uczelni, w którym apelowało o wsparcie dla ukraińskich studentów i naukowców. W odpowiedzi na ten apel polskie uczelnie rozpoczęły kampanie informacyjne skierowane do ukraińskich uchodźców, informując ich o możliwościach uzyskania pomocy.  

Wsparcie instytucjonalne i współpraca polsko-ukraińska

Polskie instytucje nie ograniczyły się jedynie do pomocy indywidualnej. Wsparcie instytucjonalne objęło m.in. pomoc w organizacji egzaminów wstępnych na ukraińskie uczelnie, co było możliwe dzięki ścisłej współpracy z ukraińskim Ministerstwem Oświaty i Nauki. Polska strona utrzymywała stały kontakt z przedstawicielami władz ukraińskich, w tym z ministrem Serhijem Szkarłatem, a później z Oksenem Lisowym.  

4 marca 2022 roku Ministerstwo Edukacji i Nauki wraz z Konferencją Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP) powołało Sieć Koordynatorów ds. Pomocy Ukrainie. W jej ramach 310 polskich instytucji i uczelni skutecznie koordynowało działania pomocowe, wymieniając się dobrymi praktykami i gromadząc informacje o potrzebach ukraińskiego środowiska akademickiego.

Oddolne inicjatywy i zaangażowanie społeczności akademickiej

Warto podkreślić, że pomoc dla Ukrainy nie ograniczała się do działań systemowych. Wielu pracowników naukowych, doktorantów i studentów angażowało się w oddolne inicjatywy, organizując zbiórki, udzielając wsparcia materialnego czy pomagając w znalezieniu miejsca na polskich uczelniach. Te działania pokazały, że polskie środowisko akademickie potrafi zjednoczyć się w obliczu kryzysu.  

Perspektywa na przyszłość

Raport PISM podkreśla, że polskie wsparcie dla ukraińskiego środowiska akademickiego było kompleksowe i wielowymiarowe. Dzięki współpracy instytucji państwowych, uczelni oraz oddolnych inicjatyw udało się zapewnić pomoc tysiącom ukraińskich studentów i naukowców.  

– Współpraca z Ukrainą to nie tylko odpowiedź na bieżące potrzeby, ale także inwestycja w przyszłość. Chcemy, by nasze działania przyczyniły się do odbudowy Ukrainy i jej integracji z Unią Europejską – mówił wiceminister Andrzej Szeptycki.

Polskie środowisko akademickie udowodniło, że solidarność i współpraca mogą przynieść realną pomoc w najtrudniejszych momentach. Działania te stanowią fundament dla dalszej współpracy polsko-ukraińskiej w dziedzinie nauki i edukacji.  

Raport dostępny jest na stronie PISM.