Aby właściwie ocenić zjawisko dropoutu, należy zestawić wyniki uzyskiwane przez osoby porzucające studia z analogicznymi wynikami absolwentów, którzy uzyskali dyplom. Eksperci z Ośrodka Przetwarzania Informacji – Państwowego Instytutu Badawczego skoncentrowali się na osobach, które całkowicie porzuciły kształcenie na poziomie wyższym. W celu zachowania rzetelności badawczej, dalsze losy dropouterów porównywano z losami absolwentów, którzy po uzyskaniu dyplomu nie studiowali dalej. W okresie studiowania aktywność zawodowa jest zazwyczaj niższa, dlatego przedstawione poniżej analizy dotyczą osób, które porzuciły studia II stopnia lub jednolite studia magisterskie (studia kończące się tytułem magistra) w 2023 roku. Przedstawiono ich losy na tle sytuacji absolwentów, którzy w 2023 roku uzyskali dyplom magistra. Obie grupy opisano w pierwszym roku po zakończeniu kształcenia (efekt: uzyskanie dyplomu lub porzucenie studiów – dropout).

– Dane przedstawione w najnowszej edycji systemu ELA pokazują bardzo wyraźnie, że zjawisko dropoutu to nie tylko indywidualna decyzja o przerwaniu studiów, ale realna strata dla całego systemu szkolnictwa wyższego oraz dla gospodarki. Porzucenie studiów ogranicza szanse zawodowe młodych ludzi i zmniejsza potencjał rozwojowy regionów, które potrzebują wykwalifikowanych specjalistów. Dlatego tak ważne jest, aby uczelnie, we współpracy z resortem, tworzyły warunki sprzyjające kontynuowaniu nauki: od wsparcia finansowego, przez elastyczne ścieżki kształcenia, po lepsze dopasowanie programów studiów do zmian na rynku pracy – podkreśla prof. dr hab. inż. Maria Mrówczyńska, podsekretarz stanu w MNiSW. 

– System ELA pozwala nam precyzyjnie identyfikować obszary i grupy studentów najbardziej narażone na dropout oraz konsekwencje rezygnacji z edukacji. To kluczowa wiedza, dzięki której  możemy projektować skuteczniejsze polityki edukacyjne. Naszym celem jest zapewnienie każdemu studentowi nie tylko dostępu do wysokiej jakości kształcenia, lecz także jak najlepszych warunków do jego ukończenia, ponieważ wykształcenie wyższe nadal znacząco ogranicza ryzyko niepewności na rynku pracy. – dodaje podsekretarz stanu.

Porzucający studia i absolwenci – gdzie oni migrują?

Udział osób, które po zakończeniu kształcenia, poprzez dropout lub dyplom, opuściły województwo, w którym studiowały, jest w skali kraju podobny w obu grupach: 27,8% absolwentów i 28,3% dropouterów. 

– Z danych systemu ELA wynika, że największy procent dropouterów opuścił województwa: opolskie, małopolskie i dolnośląskie (również wśród absolwentów z tych województw obserwujemy duży procent wyjeżdżających do innych województw) – mówi dr hab. Mikołaj Jasiński, profesor w Ośrodku Przetwarzania Informacji – Państwowym Instytucie Badawczym. – Natomiast najmniejszy procent dropoterów migrował z województw: podlaskiego, podkarpackiego i zachodniopomorskiego (również wśród absolwentów z tych województw obserwujemy mały procent wyjeżdżających do innych województw) – dodaje ekspert OPI PIB.

Kto zyskał na migracji do innego województwa?

– Dane systemu ELA umożliwiają porównanie zarobków absolwentów i dropouterów ze względu na status migracji. Generalnie, ewentualne korzyści dropouterów z ich migracji są wyraźnie niższe niż korzyści migrujących absolwentów. Najbardziej na migracji zyskują osoby z województw śląskiego i warmińsko-mazurskiego. Zyskują również migrujący z województw wielkopolskiego, kujawsko-pomorskiego i podlaskiego – mówi dr Marek Bożykowski, ekspert Ośrodka Przetwarzania Informacji – Państwowego Instytutu Badawczego. – Warto zwrócić także uwagę na różnice korzyści pomiędzy migrującymi i pozostającymi w województwie łódzkim. Dropouterzy opuszczający region zarabiali mniej, niż pozostający, podczas gdy absolwenci opuszczający to województwo zyskiwali. W województwie pomorskim natomiast migrujący dropouterzy zyskali bardziej niż migrujący absolwenci. Można powiedzieć, że dropouterzy migrując do innego województwa próbują zasypać przepaść dzielącą ich od absolwentów. Nie udaje się im to jednak – nadal wypadają gorzej od absolwentów na rynku pracy – dodaje ekspert OPI PIB.

Różnica median nominalnych zarobków absolwentów i dropouterów – migrujący w porównaniu do pozostających
 

Województwo	Różnica: dropouterzy	Różnica: absolwenci
dolnośląskie	11,94 zł	-377,88 zł
kujawsko-pomorskie	415,29 zł	534,00 zł
lubelskie	-2,47 zł	-96,46 zł
lubuskie	48,18 zł	875,60 zł
łódzkie	-252,72 zł	536,00 zł
małopolskie	195,97 zł	69,64 zł
mazowieckie	-81,14 zł	44,04 zł
opolskie	5,82 zł	-115,28 zł
podkarpackie	-95,65 zł	-0,46 zł
podlaskie	318,59 zł	658,35 zł
pomorskie	383,91 zł	20,46 zł
śląskie	1 059,33 zł	1 471,42 zł
świętokrzyskie	367,00 zł	384,03 zł
warmińsko-mazurskie	1 002,30 zł	1 275,27 zł
wielkopolskie	430,85 zł	430,26 zł
zachodniopomorskie	74,38 zł	0,00 zł

Źródło: dane ELA

Ekonomiczny bilans dropoutu

Warto przyjrzeć się bliżej ekonomicznemu aspektowi migracji dropouterów. W tym celu przeanalizowane zostały dwa wskaźniki – nominalne zarobki wyrażone w złotych i wartości Względnego Wskaźnika Zarobków (WWZ), który pokazuje relatywny poziom zarobków względem średnich wynagrodzeń w powiecie zamieszkania – jest więc porównywalną geograficznie miarą realnej pozycji ekonomicznej w danym miejscu zamieszkania.

Eksperci OPI PIB porównali mediany zarobków dropouterów i absolwentów, którzy pozostali w województwie, w którym studiowali oraz tych, którzy po zakończeniu kształcenia (dyplomem lub dropoutem) opuścili województwo swojej uczelni.

– W skali kraju, w obu przypadkach dropouterzy zarabiali mniej niż absolwenci. Wśród osób, które pozostały w województwie studiowania mediana zarobków dropouterów była niższa o 228,91 zł od mediany zarobków absolwentów, zaś w przypadku zarobków osób, które zdecydowały się na migrację, różnica była jeszcze większa na korzyść absolwentów, wynosiła 255,39 zł – mówi dr hab. Agnieszka Chłoń-Domińczak, prof. SGH, ekspertka Ośrodka Przetwarzania Informacji – Państwowego Instytutu Badawczego. – Warto również podkreślić, że zarobki osób, które opuściły województwo studiowania – zarówno dropouterów, jak i absolwentów – były wyższe od zarobków tych, którzy pozostali w województwie uczelni: 6218,61 zł wobec 5980,00 zł w przypadku dropouterów i 6474,00 zł wobec 6208,91 zł w przypadku absolwentów – dodaje ekspertka OPI PIB.

Podobnie, porównując relatywną sytuację zarobkową, dropouterzy wypadali gorzej od absolwentów zarówno w sytuacji, gdy pozostali w województwie swojej uczelni, jak i w przypadku opuszczenia go.

Różnice median WWZ:

• -0,04 (-4% średnich wynagrodzeń w powiatach zamieszkania) dla pozostających w województwie studiowania.
• -0,02 (-2% średnich wynagrodzeń w powiatach zamieszkania) dla opuszczających województwo studiowania.

W tym przypadku także pozycja ekonomiczna (wg wartości WWZ) osób, które opuściły województwo studiowania – zarówno dropouterów, jak i absolwentów – była wyższa od pozycji tych, którzy pozostali w województwie uczelni: 0,86 wobec 0,75 w przypadku dropouterów i 0,88 wobec 0,79 w przypadku absolwentów.

We wszystkich województwach dropouterzy, którzy pozostali w województwie swojej uczelni zarabiali mniej w złotych i w niemal wszystkich województwach mieli niższą pozycję ekonomiczną (wg WWZ).

W niemal wszystkich województwach dropouterzy, którzy opuścili województwo uczelni zarabiali mniej w PLN i w znacznej większości województw mieli niższą pozycje ekonomiczną (wg WWZ) niż absolwenci.

Absolwenci zarabiają lepiej niż porzucający studia

Decyzje o opuszczeniu województwa studiowania często związane są z poszukiwaniem możliwości osiągnięcia lepszych zarobków – zarówno w przypadku absolwentów, jak i dropouterów, chociaż nie dotyczy to wszystkich regionów. Z danych systemu ELA wynika, że poszukiwanie lepszej zarobkowo pracy najlepiej wychodzi opuszczającym województwo śląskie i warmińsko-mazurskie, tracą lub relatywnie mało zyskują opuszczający województwo mazowieckie, opolskie, podkarpackie i dolnośląskie (szczególnie absolwenci). 

Nowe wyniki ELA potwierdzają również finansową przewagę absolwentów nad dropouterami, zarówno wśród tych, którzy pozostali w województwie studiowania, jak i tych, którzy wyjechali. Absolwenci zarabiają lepiej niż porzucający studia – pokazuje to, że dyplom wciąż stanowi istotną wartość na rynku pracy.

Jednocześnie przewaga pozycji ekonomicznej absolwentów nad dropouterami jest mniejsza wśród wyjeżdżających z województwa studiowania – oznacza to, że decyzja o migracji ogranicza lukę finansową na rynku pracy pomiędzy analizowanymi grupami, choć jej nie eliminuje.