Zespół ds. opracowania założeń do nowego modelu ewaluacji jakości działalności naukowej przedstawił kluczowe postulaty
06.05.2025
Znamy pierwsze postulaty Zespołu do spraw opracowania założeń do nowego modelu ewaluacji jakości działalności naukowej. Powołana na początku kwietnia przez ministra Marcina Kulaska grupa składa się z 31 ekspertek i ekspertów reprezentujących szeroki zakres środowiska naukowego. Zainicjowany przez ministerstwo proces ma skutkować wypracowaniem rozwiązań wprowadzających nową jakość i usprawnienie w ocenie jakości działalności naukowej w Polsce.
Kwietniowe – inauguracyjne spotkanie Zespołu skupiło się na omówieniu zasad funkcjonowania i harmonogramu prac. Członkowie gremium podkreślali wówczas potrzebę dialogu ze środowiskiem akademickim oraz otwartość na sugestie i argumenty zgłaszane przez przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych. Te deklaracje znalazły ciąg dalszy w trakcie 3. posiedzenia 6 maja br. Po trwającej ponad trzy godziny dyskusji Zespół wypracował pierwsze kompromisy, wokół których budować będzie dalsze prace dotyczące założeń przyszłego systemu ewaluacji.
Oto punkty, które staną się osią kolejnych działań Zespołu. Ich szczegóły zostaną opracowane w kolejnych tygodniach, po przeprowadzeniu dyskusji nad szczegółami implementacji tych założeń:
- Okres ewaluacji: ocena jakości działalności naukowej powinna odbywać się w perspektywie czasowej dostosowanej do czasu trwania badań, eksperymentów i realizacji grantów. Obecne 4 lata to za krótko na rzetelną ocenę i należy wydłużyć ten czas do 5 lat.
- Zwiększenie roli oceny eksperckiej, w tym udziału ekspertów zagranicznych: w ocenie jakości działalności naukowej należy w większym stopniu odwoływać się do ocen środowiska. W przyszłych dyskusjach należy rozważyć, które elementy w systemie oceny mieszanej i w jakim zakresie mają być przedmiotem oceny eksperckiej.
- Zmniejszenie liczby osiągnięć naukowych uwzględnianych w ewaluacji jakości działalności naukowej: aktualny system ewaluacji promuje ilość kosztem jakości. Obecne rozwiązania prowadziły do publikowania za punkty, bez względu na jakość osiągnięć. Środowisko naukowe postuluje zmianę tego stanu rzeczy, a MNiSW podziela te postulaty.
- Usunięcie z systemu oceny zapisów, które mobilizują do transferu założeń oceny jakości działalności naukowej do regulaminów oceny pracowniczej: szczególnie spójną opinię Zespół wyraził na temat braku sensu utrzymywania w systemie pojęcia N0, które ma negatywny wydźwięk.
- Zmiana dotycząca kryteriów: wypaczająca obecny system ewaluacji „punktoza” skłania do zmniejszenia udziału kryterium nr 1 związanego z ilością publikacji. Rosnąca rola nauki w społeczeństwie zorientowanym na bezpieczeństwo i rozwój stwarza z kolei konieczność podkreślenia wagi popularyzacji nauki i jej wpływu na otoczenie społeczno-gospodarcze, co może znaleźć odzwierciedlenie w kryterium nr 3. Jednocześnie tworzy się przestrzeń do dyskusji nad dodatkowym kryterium związanym z kształceniem kadr i awansami naukowymi pracowników.
Prezentując pierwsze postulaty, Zespół podkreślił, że wypracowanie nowego modelu ewaluacji musi odbywać się w sposób transparentny, przewidywalny i dostosowany do specyfiki różnych dyscyplin naukowych. Czas na odpowiedzialność i decyzje, które powinny uporządkować, usprawnić i uprościć istniejący system.
Przewodnicząca zespołu, sekretarz stanu w MNiSW Karolina Zioło-Pużuk zwróciła uwagę na konieczność budowy jasnego i opartego na zaufaniu całego środowiska naukowego systemu.
– Postawiliśmy dziś kolejny ważny krok w kierunku budowy transparentnej i przewidywalnej oceny polskiej nauki. Od początku prac stawiamy na szeroki dialog ze środowiskiem i cieszę się, że już na tym etapie udało nam się wypracować pierwsze kompromisy, które posłużą za fundament dalszych działań. Musimy dążyć do stworzenia systemu, który nie tylko ograniczy biurokrację i położy większy nacisk na jakość i ekspercką ocenę osiągnięć, ale przede wszystkim będzie wspierał innowacyjność i realny wpływ nauki na otoczenie społeczne i gospodarcze – podkreśliła wiceministra Zioło-Pużuk.
Zasady nowej ewaluacji zostaną przedstawione wszystkim zainteresowanym przed rozpoczęciem okresu oceny i pozostaną niezmienne w jego trakcie.