– Temat poruszany na dzisiejszej komisji jest szczególnie istotny dla Ministerstwa. Niestety dochodzą do nas coraz częściej wiadomości o nadużyciach na uczelniach. Kolejne sprawy pokazują, że nie możemy być bezczynni.  Potrzebujemy zmian na poziomie prawnym, czym zajmujemy się z Zespołem do spraw identyfikacji dobrych praktyk i opracowania mechanizmów przeciwdziałania mobbingowi. Musimy również działać na poziomie dbania o dobrostan psychiczny w środowisku akademickim, co  wspieramy poprzez takie inicjatywy jak np. Strefa Komfortu, która jest tworzona przez Parlament Studentów RP, by zwiększać dostępność wsparcia psychologicznego. Nie ignorujemy tematu – powiedziała podczas czwartkowego posiedzenia wiceministra Karolina Zioło-Pużuk.

Obecnie, w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego i z jego inicjatywy realizowanych jest szereg projektów w zakresie przeciwdziałania mobbingowi w polskim środowisku naukowym. W dalszej części komunikatu omówienie najważniejszych aktywności.

Zespół do spraw identyfikacji dobrych praktyk i opracowania mechanizmów przeciwdziałania mobbingowi

Na mocy zarządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 16 czerwca br. w MNiSW powołano Zespól do spraw identyfikacji dobrych praktyk i opracowania mechanizmów przeciwdziałania mobbingowi. Do jego zadań należy wspieranie dobrostanu oraz profilaktyki zdrowia psychicznego osób pracujących oraz kształcących się w środowisku akademickim. Pierwsze posiedzenie Zespołu odbyło się w czerwcu br. Obecnie prace koncentrują się na przygotowaniu konkretnych propozycji zapisów do nowelizacji ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce i rekomendacjach dla uczelni w kwestii przeciwdziałania mobbingowi. Członkami Zespołu są m.in.: przedstawiciel Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – dyrektor generalny Liwiusz Laska, wiceminister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Sławomir Rogowski i przewodnicząca Parlamentu Studentów RP Julia Bednarska-Leśniak. Wśród  najważniejszych zadań Zespołu znalazły się: identyfikowanie obszarów, w których istnieje możliwość wystąpienia mobbingu i dyskryminacji; opracowanie propozycji rozwiązań systemowych (w szczególności legislacyjnych) oraz mechanizmów ochronnych wobec osoby dokonującej zgłoszenia mobbingu i osoby dokonującej takiego zgłoszenia w imieniu osoby trzeciej. Ponadto analiza rozwiązań przyjętych w podmiotach systemu szkolnictwa wyższego i nauki obejmujących wsparcie zdrowia psychicznego i dobrostanu osób pracujących oraz kształcących się w tym systemie, przegląd działań antymobbingowych w tych podmiotach i przygotowanie kierunkowych rekomendacji.

Uczelnia – przestrzeń bezpieczna od mobbingu i dyskryminacji

Kolejną inicjatywę MNiSW – zadanie „Uczelnia – przestrzeń bezpieczna od mobbingu i dyskryminacji – działania na rzecz wspierania polityki antymobbingowej i działań niepożądanych na polskich uczelniach” przekazano  do realizacji Uniwersytetowi Warszawskiemu.

Głównymi celami tego zadania są: uzyskanie informacji, w jaki sposób uczelnie wyższe w Polsce radzą sobie z problemem mobbingu i dyskryminacji w miejscu pracy i nauki oraz wypracowanie rekomendacji dla uczelni dotyczących przeciwdziałania mobbingowi. W ramach  projektu planowana jest m.in. realizacja konkursu na najlepsze praktyki antymobbingowe i antydyskryminacyjne. Z podmiotów, które zgłoszą się do udziału w konkursie, wytypowane zostaną uczelnie, które następnie będą poddane badaniu jakościowemu obejmującemu realizację wywiadów pogłębionych z przedstawicielami tych uczelni. Przeprowadzona zostanie również analiza praktyk i procedur antymobbingowych i antydyskryminacyjnych stosowanych na polskich uczelniach publicznych i prywatnych. Na podstawie zrealizowanych w ramach zadania działań i badań powstanie poradnik dobrych praktyk z najlepszymi strategiami i konkretnymi działaniami realizowanymi przez polskie uczelnie w tym zakresie.

Wsparcie psychologiczne studentów, nauczycieli akademickich i środowiska doktoranckiego

Potrzeba wsparcia psychologicznego dla osób doświadczonych mobbingiem jest kluczowa, a odporność psychiczna sprzyja lepszemu radzeniu sobie z jego skutkami, dlatego MNiSW zleciło dwa projekty mające na celu zapewnienie społeczności akademickiej dostępu do wsparcia psychologicznego i wiedzy z tego zakresu. Są to: projekt wsparcia psychologicznego studentów i nauczycieli akademickich „Strefa Komfortu PSRP” i „PhD Well – działania na rzecz dobrostanu psychicznego i rozwoju środowiska doktoranckiego, w tym ograniczenie czynników, prowadzących do doświadczania przez nich negatywnych sytuacji wpływających na poczucie niepewności w trakcie realizacji kształcenia”.

Seminaria naukowe MNiSW - wymiana doświadczeń i dobrych praktyk ze środowiskiem akademickim

MNiSW aktywnie angażuje się z dyskusję ze środowiskiem akademickim i wymianę doświadczeń oraz dobrych praktyk. W ciągu ostatniego roku w MNiSW odbyły się cztery seminaria naukowe w ramach cyklu rozpoczętego w 2024 roku „Ministerialne Forum Debaty Akademickiej”. Trzy z nich („Kondycja psychiczna w środowisku akademickim w Polsce” – czerwiec 2024, „Równe traktowanie w sektorze szkolnictwa wyższego i nauki” – grudzień 2024, „Architektura systemu szkolnictwa wyższego i nauki i jej wpływ na dobrostan – w poszukiwaniu optymalizacyjnych rozwiązań projakościowych” – czerwiec 2025) dotyczyły tematów, które pośrednio łączą się z tematem przeciwdziałania mobingowi. Podczas tych seminariów podnoszony był temat działań przemocowych, w tym mobbingu. Po seminarium „Równe traktowanie w sektorze szkolnictwa wyższego i nauki” zebrane zostały przez MNiSW od uczestników konferencji rekomendacje dotyczące m. in. działań antymobbingowych. W ramach polityki dyscyplinarnej uczelni i jej autonomii, często uczelnie samodzielnie tworzą rozwiązania antymobingowe i antydyskryminacyjne.