Wygląd:

Gęsta zupa

Konsystencja:

Gęsta

Smak:

Kwaśny

Dodatkowe Informacje:

Gęsta zupa o kwaśnym smaku, wykonana z kilku produktów składowych. Poszczególne składniki są rozdrobnione, ale widoczne.

Tradycja:

Miasto i gmina Kolbuszowa położone są w północnej części województwa podkarpackiego. Kolbuszowa leży nad rzeczką Nil, na skrzyżowaniu szlaków komunikacyjnych. Najbardziej atrakcyjna krajobrazowo jest zachodnia, południowa i północno-wschodnia część gminy. Wpływają na to znacząco występujące tam kompleksy lasów ze stawami rybnymi. Aktualnie część powierzchni gminy Kolbuszowa została objęta ochroną w ramach obszarów chronionego krajobrazu Mielecko-Kolbuszowsko-Głogowskiego oraz Sokołowsko‑Wilczowolskiego, obejmujących łącznie 26% powierzchni gminy. Najstarsze ślady zamieszkiwania terenów, na których dziś leży Kolbuszowa, pochodzą ze schyłku starszej epoki kamienia, tzw. paleolitu niżowego (od 12000-7900 lat p.n.e.). Pierwsze ślady o stałych osadach w okolicach Kolbuszowej pochodzą z XIV wieku. Fale osadnictwa idące od północnego zachodu zajmowały jedynie doliny rzeczne, nie wchodząc w jej głąb. Dostęp do niej utrudniał bowiem szeroki pas nieprzebytych bagien i moczarów. Dlatego też osadnictwo wkroczyło na jej teren od południa, na pokryty żyźniejszymi glebami i sfalowany Płaskowyż Kolbuszowski. Na terenie tym w XIV wieku została wprowadzona przez Kazimierza Wielkiego planowa akcja osadnicza. Rozwój osadnictwa i spowodowane nim zagęszczenie sieci osad doprowadziło do licznych sporów granicznych i konieczności ścisłego rozgraniczenia wsi. Miało to miejsce na początku XVI wieku. Kolbuszowa w 1616 roku przeszła w posiadanie Lubomirskich z Wiśnicza, którzy wznieśli tu pałac i uczynili z Kolbuszowej centrum administracyjne swoich rodowych dóbr sandomierskich. Z ich też inicjatywy w drugiej połowie XVII wieku powstał ośrodek produkcji słynnych mebli kolbuszowskich: zalicza się je do dzisiaj do rzędu największych osiągnięć polskiego rzemiosła artystycznego. W 1690 roku Jan III Sobieski nadał osadzie prawo organizowania cotygodniowych targów i pięciu dorocznych jarmarków. Ostateczna organizacja prywatnego miasta nastąpiła w 1700 roku z inicjatywy Józefa Karola Lubomirskiego. Atrakcją turystyczną Kolbuszowej jest Park Etnograficzny (skansen) Muzeum Kultury Ludowej eksponujący zabytkowe budownictwo Lasowiaków i Rzeszowiaków – dwóch grup etnograficznych zamieszkujących północne tereny obecnego województwa podkarpackiego. Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej funkcjonuje od 1978 roku. Trudno znaleźć wzmiankę w literaturze, czy innych źródłach pisanych o kapuście ziemniaczanej, bo jest to danie typowe wyłącznie dla terenów Kolbuszowej, a w szczególności Kolbuszowej Górnej, Niwisk i Kupna. Początki przyrządzania potrawy datuje się na XIX wiek, kiedy to ziemniaki „zeszły z pańskich stołów” i stały się podstawą kuchni chłopskiej. Uprawa ziemniaków była prosta, gdyż nie mają one szczególnych wymagań glebowych. Piaszczysta gleba ziemi kolbuszowskiej nadawała się więc do ich uprawy. Ziemianki wykorzystano do przygotowania dania prostego i jednocześnie bogatego w wartości odżywcze ze względu na dodatek fasoli i tłuszczu. Przyrządzano ją najczęściej w piątek po czwartkowym pieczeniu chleba. Usiekane ziemniaki zalewano gorąca wodą, wstawiano do ciepłego jeszcze pieca chlebowego, aby zakisły. Następnego dnia gotowano je w żeliwnym garnku, a w trakcie gotowania dodawano osobno ugotowaną fasolę. Pod koniec gotowania maszczono je łojem, słoniną ze skwarkami i cebulą. Każda gospodyni miała i ma swój sposób przygotowania i podawania tej potrawy. Literatura etnograficzna z XIX i XX wieku nie odnotowała tej potrawy. Publikacje dotyczą głównie migracji osadniczych, historii Kolbuszowej i okolic, zawierają również nieliczne wzmianki o zachowaniach obrzędowych. Brak jest jakichkolwiek informacji o życiu codziennym mieszkańców. Kapusta ziemniaczana była potrawą codzienną, być może dlatego nie odnotowano sposobu jej wykonywania w literaturze. Informacje o potrawie uzyskano w trakcie badań terenowych, których wyniki znajdują się w Archiwum Etnograficznym Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej. W wywiadach przeprowadzonych w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku gospodynie Kolbuszowej Górnej i Kupna informowały, że sposobu przyrządzania kapusty ziemniaczanej nauczyły się od swoich babek i gotują ją według ich zaleceń i przepisów. Przeprowadzone badania są potwierdzeniem występowania tej nieznanej zupełnie w innych regionach kraju potrawy.