Rzecznik
Praw Pacjenta

Rzecznik Praw Pacjenta pochylił się nad sprawdzeniem jakości opieki stomatologicznej i profilaktyki dla tej grupy pacjentów. W tym celu wystąpił do 22 podmiotów leczniczych w całym kraju, które zapewniają długoterminową opiekę psychiatryczną dla seniorów, z zapytaniem o realizację świadczeń zdrowotnych w zakresie opieki stomatologicznej.

Informacje przekazane przez podmioty lecznicze wskazują na duże zapotrzebowanie na opiekę stomatologiczną wśród tej grupy pacjentów. Głównym problemem seniorów przebywających w zakładach psychiatrycznych opieki długoterminowej jest ogólny zły stan uzębienia. Do najczęstszych problemów zaliczamy wieloletnie zaniedbania, brak nawyku higieny jamy ustnej lub nieprawidłowe nawyki, zaawansowaną próchnicę, choroby błony śluzowej jamy ustnej – stan zapalny i grzybica, choroby przyzębia, ból, ubytki, niedopasowane protezy. Tylko 6 placówek przeprowadza wywiad stomatologiczny podczas przyjęcia pacjentów. Natomiast jedynie 3 podmioty wykazują, że przeprowadzają przeglądy profilaktyczne. W pozostałych placówkach konsultacje stomatologiczne przeprowadzane są jedynie interwencyjne, w miarę potrzeb, głównie w przypadkach wystąpienia bólu.

W większości przypadków dotyczących profilaktyki stomatologicznej pacjenci mają bardzo małą wiedzę lub nie mają jej wcale. Terapeuci, lekarze, psychologowie i pielęgniarki stale edukują pacjentów. Prowadzą rozmowy w ramach terapii zajęciowej, treningi oraz praktyczną naukę higieny jamy ustnej. W te akcje włączane są także rodziny. Niestety problem stanowi zbyt mała liczba personelu, często brak rodzin, brak możliwości współpracy z pacjentem z powodu choroby, otępienie starcze. To również głębokie zaburzenia poznawcze u pacjentów, pojawiający się odruch wymiotny lub zachłyśnięcie pacjenta nieprzytomnego, toaleta jamy ustnej osoby nieprzytomnej, niewspółpracującej i bezzębnej. Problemem jest także duża odległość do stomatologa i ograniczona ilość środków na ich finansowanie.

Z analizy przekazanych odpowiedzi wynika, że ok. 50% pacjentów to osoby z demencją, które nie współpracują przy realizacji wizyt stomatologicznych, co utrudnia zarówno leczenie, jak również profilaktykę higieny jamy ustnej. Pacjenci często nie zgadzają się na leczenie stomatologiczne, a w przypadku osób z zaawansowanym otępieniem wiąże się to z dużym stresem. Niektóre placówki zgłosiły, że finansowanie długoterminowej opieki psychiatrycznej nie pozwala na prowadzenie wizyt w ramach profilaktyki stomatologicznej.

Finansowanie w ramach kontraktu NFZ wynosi ok. 100 zł/osobodzień na 1 pacjenta z przeznaczeniem na świadczenia pielęgniarskie, opiekę lekarza psychiatry, internisty, psychologa oraz. realizację terapii zajęciowej. W ramach tej kwoty i pojawiających się chorób należy realizować porady u specjalistów, w tym np. u stomatologa. Problemem jest także długi czas na oczekiwanie na protezę w ramach NFZ oraz ograniczony dostęp do poradni w ramach NFZ. Z odpowiedzi wynika, że niewiele placówek podejmuje się leczenia stomatologicznego osób chorujących psychicznie.

Konieczne jest stworzenie jednolitych zasad dotyczących stosowanej profilaktyki i leczenia stomatologicznego pacjentów psychiatrycznych zakładów opieki długoterminowej. Na podstawie otrzymanych odpowiedzi Rzecznik Praw Pacjenta rekomenduje wprowadzenie następujących zmian:

1. Przy przyjęciu pacjenta do placówki, włączenie do wywiadu obligatoryjnego przeglądu stomatologicznego. Na tej podstawie będzie możliwe ustalenie potrzeb pacjenta oraz przygotowanie planu indywidualnej opieki stomatologicznej.
2. Zamieszczenie informacji medycznej dotyczącej stanu uzębienia, w dokumentacji kwalifikacyjnej pacjenta do placówki. (takie działanie zwróci uwagę na problem stomatologiczny, zarówno przez oddział kierujący, jak i opiekunów).
3. Uwrażliwienie personelu na potrzeby stomatologiczne pacjentów, poprzez konsekwentne, codzienne wypracowywanie nawyku higienicznego, pomoc podczas toalety i bieżącą edukację pacjentów współpracujących.
4. Zwiększenie poziomu finansowania i dostępności profilaktycznych wizyt stomatologicznych. To niezbędne elementy profilaktyki schorzeń zębów i jamy ustnej, jak i innych chorób, które są następstwem zaniedbań w opiece stomatologicznej.
5. Weryfikacja rzeczywistego czasu oczekiwania na protezę zębową w ramach NFZ. Na jej podstawie zarekomendowanie pacjentom korzystania z tej formy finansowania.
6. Prowadzenie systematycznej edukacji pacjentów dotyczącej profilaktyki stomatologicznej.