Ponad połowa dorosłych Polaków boryka się z nadwagą lub otyłością.

Choroba otyłościowa to nieustępująca samoistnie choroba przewlekła, z tendencją do nawrotów, powstająca w wyniku dodatniego bilansu energetycznego, który jest następstwem przewagi energii pobranej z pożywieniem nad wydatkowaną. 

Choroba otyłościowa stanowi obec­nie jedno z największych wyzwań dla zdrowia publicznego. Choroba stawia przed nami ogromne wyzwania, zarówno pod względem zdrowotnym, jak i ekonomicznym. Dane pokazują, że problem ten dotyka coraz większą część społeczeństwa, zarówno dorosłych, jak i dzieci, co wymaga od nas zdecydowanych działań na wielu poziomach. W 2022 roku odsetek osób dorosłych (powyżej 20. roku życia) z nadwagą wynosił 62% dla mężczyzn i 43% dla kobiet. Jeśli chodzi o otyłość, te wskaźniki wynoszą odpowiednio 16% i 12%. To oznacza, że ponad połowa dorosłych Polaków boryka się z nadwagą lub otyłością.

Rozwojowi otyłości sprzyja wiele czynników, m.in.:

• mała aktywność fizyczna,
• nadmierne spożycie kalorii,
• nieprawidłowe nawyki żywieniowe
• stres,
• niedostateczna ilość snu,
• zaburzenia emocjonalne — obniżenie nastroju i samooceny, brak samoakceptacji,
• zaburzenia odżywiania — kompulsywne objadanie się, zespół nocnego jedzenia, bulimia, uzależnienie od jedzenia,
• czynniki genetyczne,
• zaburzenia endokrynologiczne,
• choroby psychiczne,
• niektóre leki,
• zmiany cywiliza­cyjne, w tym m.in. nasilona urbaniza­cja, postęp technologiczny, powszechna cyfryzacja.

Otyłość powoduje wiele chorób. Ich rodzaj zależy od ilości tkanki tłuszczowej, jej rozmieszczenia i czasu trwania choroby. Oto niektóre z nich:

• cukrzyca typu 2,
• insulinooporność,
• nadciśnienie tętnicze,
• zaburzenia gospodarki lipidowej — wysoki poziom cholesterolu całkowitego i „złego” cholesterolu LDL, niski poziom „dobrego” cholesterolu HDL,
• choroba wieńcowa,
• niewydolność serca,
• zaburzenia rytmu serca,
• przewlekła choroba nerek,
• choroby pęcherzyka żółciowego,
• niealkoholowe stłuszczenie wątroby,
• ostre zapalenie trzustki,
• powikłania oddechowe — np. zespół bezdechu sennego, astma oskrzelowa, POChP,
• choroby układu ruchu — np. choroba zwyrodnieniowa stawów, dna moczanowa,
• zespół policystycznych jajników (PCOS),
• niepłodność,
• niektóre nowotwory – np. jelita grubego, piersi, macicy,
• depresja i zaburzenia nastroju.

Leczenie otyłości

Jeśli lekarz rozpoznał u Ciebie chorobę otyłościową – działaj, nie czekaj. Nie ustąpi sama i może nawracać. Umów się na wizytę u dietetyka, który przeprowadzi dokładny wywiad. Ułoży dopasowaną dietę ze zmniejszoną kalorycznością. Będzie cię motywował i wspierał. Ułoży praktyczne wskazówki dotyczące zmiany twojego stylu życia. Doradzi jak trzymać się ustalonego planu i postanowień.  

W ramach przeciwdziałania otyłości w ramach działań edukacyjnych Ministerstwo Zdrowia oraz Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej prowadzą szereg inicjatyw skierowanych zarówno do pacjentów jak i lekarzy. W 2024 r. Centrum Edukacji Żywieniowej działające przy PZH zrealizowało ponad 11 tys. konsultacji dietetyczne online, z czego ponad 10, 5 tys. miała charakter porady indywidualnej a blisko 500 dotyczyła całych rodzin. Ponadto Polacy ponad 1200 razy skorzystali z konsultacji psychodietetycznych oraz ponad 600 raz z porad dotyczących aktywności fizycznej.

Centrum Dietetyczne Online jest internetową poradnią dietetyczną, oferującą konsultacje, z których mogą skorzystać osoby dorosłe oraz całe rodziny. Bez wychodzenia z domu można skorzystać z porady dietetyka, psychodietetyka, specjalisty ds. aktywności fizycznej. Wystarczy, że zarejestrujesz się bezpłatnie na stronie.

Jeśli zmiana stylu życia nie pomaga lub choroba jest zbyt zaawansowana potrzebna może być interwencja chirurgiczna. Od 2022 roku działa program pilotażowy kompleksowej opieki specjalistycznej nad pacjentami z otyłością olbrzymią KOS-BAR. Skierowany jest do osób powyżej 18. roku życia z wskaźnikiem masy ciała BMI powyżej 40 kg/m2 lub powyżej 35kg/m2, u których chirurgicznie indukowana redukcja masy ciała może przynieść potencjalną poprawę w zakresie chorób wywołanych otyłością. Do grudnia 2024 r. w programie wzięło udział 13 766 pacjentów. Program został przedłużony do 30 czerwca 2026 r.

Rozumiejąc potrzeby zdrowotne pacjentów z chorobą otyłościową resort realizuje programu „Dostępność Plus dla zdrowia”, który skupia się na poprawie dostępności architektonicznej, cyfrowej, komunikacyjnej i organizacyjnej placówek POZ oraz szpitali, aby lepiej dostosować je do potrzeb pacjentów z otyłością. W ramach projektu realizowany są inwestycje w budowę podjazdów, wind, dostosowanie gabinetów i zakup nowoczesnego sprzętu, co ułatwia osobom z otyłością dostęp do specjalistycznej opieki zdrowotnej.

Otyłość to nie tylko problem zdrowotny, ale także społeczny i gospodarczy. Wierzymy, że dzięki zintegrowanym działaniom i zaangażowaniu wszystkich sektorów uda się zmniejszyć skalę otyłości w Polsce i poprawić zdrowie publiczne.