Ministerstwo Zdrowia podkreśla, że uzależnienie punktacji w kryteriach rankingujących nie wynikało jedynie z lokalizacji placówki. Wyjaśniamy wątpliwości związane z procedurami konkursu pn.: „Wsparcie w zakresie rozwoju opieki długoterminowej lub geriatrycznej poprzez modernizacje infrastruktury podmiotów leczniczych na poziomie powiatowym - inwestycja D4.1.1 (wcześniej D1.2.1)” przeprowadzony w ramach inwestycji D4.1.1 „Rozwój opieki długoterminowej poprzez modernizację infrastruktury podmiotów leczniczych na poziomie powiatowym” w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności.

Kryteria, według których dokonano oceny wniosków w naborze określone zostały w Regulaminie Wyboru Przedsięwzięć do objęcia wsparciem.

Oficjalna dokumentacja konkursowa została opublikowana 4 września 2024 r. na stronie Ministerstwa Zdrowia – była i jest ogólnodostępna: https://www.gov.pl/web/zdrowie/wsparcie-w-zakresie-rozwoju-opieki-dlugoterminowej-lub-geriatrycznej-poprzez-modernizacje-infrastruktury-podmiot-w-leczniczych-na-poziomie-powiatowym---inwestycjad411.

Ocena wszystkich wniosków złożonych w naborze przeprowadzona została na podstawie weryfikacji wniosku w oparciu o kryteria wyboru - załącznik 2.1 pn. „Kryteria Wyboru Przedsięwzięcia w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności – komponent D ”Efektywność, dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia” będącego elementem Inwestycji D4.1.1 „Rozwój opieki długoterminowej poprzez modernizację infrastruktury podmiotów leczniczych na poziomie powiatowym”.

Podstawą do opracowania kryteriów naboru wniosków w ramach komponentu D KPO „Efektywność, dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia”, Inwestycji D4.1.1 „Rozwój opieki długoterminowej poprzez modernizację infrastruktury podmiotów leczniczych na poziomie powiatowym” były:

1. kamień milowy D1L pn. „Przegląd potencjału ustanowienia jednostek/ośrodków opieki długoterminowej i geriatrycznej w szpitalach powiatowych w Polsce” w ramach reformy „D.1.2. Zwiększenie efektywności, dostępności i jakości usług opieki długoterminowej świadczeniodawców opieki zdrowotnej na poziomie powiatowym”, którego wypełnieniem był raport pn. „Strategiczny przegląd możliwości tworzenia w szpitalach powiatowych ośrodków opieki długoterminowej oraz oddziałów geriatrycznych w Polsce”, przygotowany m.in. w oparciu o Mapy potrzeb zdrowotnych na lata 2022-2026.

Celem strategicznym tego przeglądu było przeprowadzenie szczegółowej analizy możliwości przekształcenia części szpitali powiatowych w ośrodki opieki długoterminowej i geriatrycznej.

W ramach analizy zbadano w szczególności możliwe działania prowadzące do:

· zwiększenia dostępności do świadczeń długoterminowej opieki zdrowotnej poprzez usunięcie zidentyfikowanych luk w świadczeniu opieki długoterminowej, w szczególności na szczeblu powiatowym;

· eliminowania nierówności w dostępie do świadczeń w zakresie długoterminowej opieki zdrowotnej;

· poprawy warunków pracy personelu medycznego;

· poprawy jakości opieki długoterminowej.

Jednym z głównych celów reformy było niwelowanie różnic terytorialnych w dostępie do świadczeń stacjonarnej opieki długoterminowej i geriatrycznej na poziomie regionalnym. Dlatego kryteria miały na celu premiowanie tych przedsięwzięć, które w największym stopniu przyczyniały się do zmniejszenia tych nierówności i eliminowania luk w zakresie zapewniania opieki długoterminowej. W konsekwencji miało to prowadzić do wspierania tych obszarów Polski, w których aktualna i prognozowana sytuacja demograficzna oraz sytuacja w zakresie dostępu do opieki długoterminowej oraz geriatrycznej jest najbardziej niekorzystna.

2. akty prawne oraz wynikający z nich dokument wykonawczy pn. „Zakres wsparcia zmian struktury organizacyjnej szpitali powiatowych w zakresie opieki długoterminowej lub geriatrycznej na poziomie lokalnym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej” (opublikowany na stronie MZ https://www.gov.pl/web/zdrowie/wsparcie-zmian-struktury-organizacyjnej-szpitali-powiatowych-w-zakresie-opieki-dlugoterminowej-lub-geriatrycznej), opracowane w ramach realizacji kamienia milowego D2L pn. „Wejście w życie aktu prawnego dotyczącego wsparcia dla tworzenia w szpitalach powiatowych oddziałów/ośrodków opieki długoterminowej i geriatrycznej, w oparciu o wyniki przeglądu”.

Art. 24 ustawy z 16 listopada 2022 r. o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r. poz. 2770) szczegółowo wskazał zakres dokumentu określającego sposób wsparcia zmian struktury organizacyjnej podmiotów leczniczych, mających na celu tworzenie zakładów leczniczych lub komórek organizacyjnych, w których będą udzielane świadczenia zdrowotne w zakresie opieki geriatrycznej i świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej, wymieniając następujące cele opracowanego dokumentu:

1) poprawa jakości oraz dostępności do świadczeń dla świadczeniobiorców korzystających ze świadczeń udzielanych w tych komórkach organizacyjnych;

2) eliminowanie nierówności w dostępie do świadczeń, o których mowa w pkt 1;

3) poprawa warunków pracy personelu udzielającego świadczeń, o których mowa w pkt 1, które bezpośrednio wynikały z opisu kamienia milowego.

3. wymogi ujęte w opisie kamienia milowego D38G (przed II rewizją KPO: D3L), pn. „Wykaz szpitali powiatowych wybranych do uzyskania wsparcia na utworzenie łóżek opieki długoterminowej i geriatrycznej na podstawie szczegółowych kryteriów kwalifikacji”, wskazane w Załączniku do Decyzji Wykonawczej Rady Europejskiej zmieniającej decyzję wykonawczą z dnia 17 czerwca 2022 r. w sprawie zatwierdzenia oceny planu odbudowy i zwiększania odporności Polski (aktualna wersja: nr referencyjny 2025/0147(NLE) z dn. 17.06.2025 r.).

Kryteria naboru przedsięwzięć uwzględniały zatem wyniki opracowanej analizy, zawartej w raporcie (D1L), dane z mapy potrzeb zdrowotnych na lata 2022-2026 oraz wzrost popytu na świadczenia opieki geriatrycznej i długoterminowej w ujęciu terytorialnym tak, aby stymulować realizację działań przyczyniających się do osiągnięcia założonych w KPO celów reformy D1.2 Zwiększenie efektywności, dostępności i jakości świadczeń opieki długoterminowej podmiotów leczniczych na poziomie powiatowym i realizującej ją inwestycji D4.1.1.

Dywersyfikacja kryteriów była wymogiem określonym w opisie kamienia milowego D38G wskazującym, że będą one obejmowały warunki lokalne dotyczące m.in. tendencji demograficznych, gęstości zaludnienia, potrzeb w zakresie opieki długoterminowej, stanu nasycenia usługami opieki długoterminowej/ geriatrycznej czy jakości opieki.

Uzależnienie punktacji w kryteriach rankingujących dla przedsięwzięć biorących udział w naborze wniosków dla inwestycji D4.1.1 „Rozwój opieki długoterminowej poprzez modernizację infrastruktury podmiotów leczniczych na poziomie powiatowym” nie wynikało jedynie z lokalizacji placówki. Do oceny przedsięwzięć przewidziano chociażby kryterium 25 A2 i 25 A3, gdzie decydująca o przyznaniu punktów była odpowiednio:

- liczba łóżek utworzonych lub planowanych do utworzenia w ramach przekształcenia przeznaczonych dla oddziału opieki długoterminowej lub oddziału geriatrycznego w ramach przedsięwzięcia,

- stosunek liczby łóżek, o które zmniejszy się baza w leczeniu szpitalnym, do liczby łóżek utworzonych lub planowanych do utworzenia przeznaczonych dla oddziału opieki długoterminowej lub oddziału geriatrycznego w ramach przedsięwzięcia (łącznie z przekształcenia lub nowoutworzonych).

W dokumentacji dla inwestycji D4.1.1 uwzględniono również kryteria 26 A, 26 B, 26 C 26D oraz 26 E, których ocena opierała się jedynie na analizie działań zmierzających do podniesienia jakości opieki w poszczególnych szpitalach.

Żeby zdobyć 10 punktów za lokalizację w kryteriach rankingujących, wniosek musiał najpierw spełnić 21 obowiązkowych kryteriów horyzontalnych. 10 punktów za lokalizację było w puli 67 punktów rankingujących. Wobec czego położenie geograficzne nie było jedynym powodem otrzymania wsparcia, ale również szereg innych wymogów opisanych powyżej.

Proces tworzenia kryteriów był oparty na analizie Mapy potrzeb zdrowotnych na lata 2022-2026, wymogach określonych w kamieniach milowych reformy „D.1.2. Zwiększenie efektywności, dostępności i jakości świadczeń opieki długoterminowej podmiotów leczniczych na poziomie powiatowym” oraz wytycznych ustanowionych prawnie i poddanych analizie departamentów merytorycznych całego Ministerstwa Zdrowia we współpracy z Komisją Europejską i Ministerstwem Funduszy i Polityki Regionalnej.

Kryteria Wyboru Przedsięwzięcia w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności – komponent D ”Efektywność, dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia” będącego elementem Inwestycji D4.1.1 „Rozwój opieki długoterminowej poprzez modernizację infrastruktury podmiotów leczniczych na poziomie powiatowym”:

Nr 1-21 to kryteria oceniane pod kątem spełnienia albo niespełnienia:

1. Terminowości i formy złożonego wniosku - ocena na podstawie informacji w systemie CST2021 w aplikacji WOD2021, potwierdzających datę i godzinę wpływu wniosku o objęcie przedsięwzięcia wsparciem.
2. Uprawnień podmiotu do złożenia wniosku - ocena na podstawie listy szpitali I i II stopnia referencyjności w systemie podstawowego szpitalnego zabezpieczenia świadczeń opieki zdrowotnej.
3. Prawidłowości złożonego wniosku - ocena weryfikacji, czy wypełnione we wniosku pola nie zawierają omyłek pisarskich, błędów rachunkowych lub innych niedozwolonych znaków.
4. Podpisania dokumentacji przez osobę uprawnioną do reprezentacji wnioskodawcy – weryfikacja dokumentacji aplikacyjnej została podpisana przez osoby upoważnione do reprezentowania wnioskodawcy, z załączeniem dokumentu potwierdzającego upoważnienie.
5. Posiadania tożsamej z zakresem przedsięwzięcia opinii o celowości inwestycji „OCI” – weryfikacja wydanej opinii wojewody albo ministra właściwego do spraw zdrowia opinii o celowości inwestycji.
6. Zakresu przedmiotowego przedsięwzięcia - ocena weryfikacji, czy przedsięwzięcie w konkretnym szpitalu, wskazane do objęcia wsparciem w ramach środków pochodzących z KPO, będzie dotyczyć realizacji co najmniej jednego z poniższych obszarów:

 

• modernizacji infrastruktury polegającej na wykonywaniu robót budowlanych takich jak: przebudowa, rozbudowa, nadbudowa remont oraz innych prac, które nie stanowią robót budowlanych w rozumieniu ustawy Prawo budowlane prowadzących do modernizacji obiektów budowlanych,
• w uzasadnionych przypadkach związanych z brakiem możliwości efektywnego inwestowania środków w przebudowę lub rozbudowę starych, wyeksploatowanych budynków, które nie spełniają wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu leczniczego zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa: budowy nowej infrastruktury podmiotów leczniczych, wraz z nabyciem tytułu prawnego do nieruchomości na cele budowlane,
• doposażenia niezbędnego do zapewnienia minimalnych warunków realizacji gwarantowanych świadczeń opieki zdrowotnej w postaci nowoczesnych urządzeń i wyrobów medycznych.

 

7. Zgodności z ramami czasowymi planu rozwojowego - ocenie podlega, czy harmonogram realizacji przedsięwzięcia nie przekracza ram czasowych kwalifikowalności przedsięwzięć określonych w następujących dokumentach, tj.:

• rozporządzeniu RRF – kwalifikowalne przedsięwzięcie może się zacząć nie wcześniej niż 01.02.2020 r. i zakończyć nie później niż 30.06.2026 r.,
• planie rozwojowym – uzgodniony w planie rozwojowym (w tym w odpowiedniej decyzji implementacyjnej Rady UE) termin realizacji inwestycji i przedsięwzięcia.

 

8. Zgodności z planem rozwojowym - warunkiem spełnienia kryterium jest zapewnienie przez ostatecznego odbiorcę wsparcia zgodności przedsięwzięcia z planem rozwojowym oraz z przepisami rozporządzenia RRF, w tym zapewnienie, że:

• przedsięwzięcie jest zgodne z rodzajem przedsięwzięć przewidzianym w opisie właściwego komponentu planu rozwojowego;
• nie przekroczono pułapu maksymalnego poziomu finansowania dla danego typu przedsięwzięcia;
• ostateczny odbiorca składający wniosek o objęcie wsparciem jest uprawniony do ubiegania się o przyznanie wsparcia i nie jest wykluczony z dofinansowania na podstawie art. 207 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1270 z późn. zm.).

9. Braku podwójnego finansowania - weryfikacja, czy odbiorca wsparcia nie otrzymał już i nie korzysta z finansowania na ten sam cel w ramach planu rozwojowego lub innych unijnych programów, instrumentów, funduszy w ramach budżetu Unii Europejskiej na realizację zakresu prac zakładanego w ramach realizacji przedsięwzięcia oraz czy wnioskodawca nie otrzymał już i nie korzysta z finansowania środków budżetu państwa na realizację tego samego zakresu rzeczowego przedsięwzięcia w całości lub części.
10. Spójności informacji zawartych we wniosku o objęcie przedsięwzięcia wsparciem, załącznikach do wniosku o objęcie przedsięwzięcia wsparciem - ocena weryfikacji spójności informacji zawartych we wniosku o objęcie przedsięwzięcia wsparciem, oświadczeniach oraz załącznikach do wniosku o objęcie przedsięwzięcia wsparciem.
11. Zachowania zgodności z zasadą równości szans i niedyskryminacji oraz zasadą równości szans kobiet i mężczyzn - sprawdzana jest zgodność przedsięwzięcia z horyzontalnymi zasadami niedyskryminacji i równości szans ze względu na płeć. W szczególności przedmiotem sprawdzenia jest, czy przedsięwzięcie nie ogranicza równego dostępu do zasobów (towarów, usług, infrastruktury) ze względu na płeć, pochodzenie rasowe lub etniczne, religię lub przekonania, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.
12. Właściwie określonych wydatkach kwalifikowalnych - sprawdzana jest kwalifikowalność, adekwatność i racjonalność wydatków planowanych do poniesienia w ramach przedsięwzięcia.
13. Sytuacji finansowej odbiorcy wsparcia i wykonalności finansowej przedsięwzięcia - weryfikacja sytuacji finansowej ostatecznego odbiorcy wsparcia, czy nie zagraża realizacji i utrzymaniu rezultatów przedsięwzięcia oraz czy przedstawione zostały wiarygodne źródła współfinansowania przedsięwzięcia.
14. Pomocy publicznej oraz pomocy de minimis - sprawdzana jest zgodność przedsięwzięcia z przepisami o pomocy publicznej, tj. czy wsparcie będzie stanowiło pomoc publiczną w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE oraz czy przedsięwzięcie spełnia wymogi właściwego programu pomocowego, indywidualnej decyzji notyfikacyjnej lub innej podstawy udzielenia pomocy publicznej lub pomocy de minimis.
15. Zgodności z zasadą „niewyrządzania znaczącej szkody środowisku” (DNSH – „do no significant harm”) - weryfikowane jest zachowanie zgodności z zasadą „niewyrządzania znaczącej szkody środowisku” na podstawie Rozporządzenia RRF oraz Wytycznych technicznych dotyczących stosowania zasady „niewyrządzania znaczącej szkody środowisku” na podstawie rozporządzenia ustanawiającego Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.
16. Zgodności z zasadą zrównoważonego rozwoju – racjonalne wykorzystywanie zasobów naturalnych - sprawdzane jest, czy przedsięwzięcie obejmuje finansowanie działań minimalizujących oddziaływanie działalności człowieka na środowisko. Zasada zrównoważonego rozwoju jest zachowana, jeżeli w ramach przedsięwzięcia zakłada się podejmowanie działań ukierunkowanych na:

• racjonalne gospodarowanie zasobami;
• ograniczenie presji na środowisko;
• uwzględnianie efektów środowiskowych w zarządzaniu;
• podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa.

17. Zgodności z zasadą długotrwałego wpływu przedsięwzięcia na wydajność i odporność gospodarki polskiej - weryfikowane jest, czy realizacja przedsięwzięcia zapewnia efekty długoterminowe, tzn. przekraczające ramy czasowe obowiązywania RRF i nie ma charakteru powtarzających się krajowych wydatków budżetowych.
18. Wpływ na wskaźniki i cele inwestycji w planie rozwojowym i RRF - analizowane jest, czy przedsięwzięcie ma pozytywny i bezpośredni wpływ na wskaźniki i cele określone w planie rozwojowym (decyzji implementacyjnej), jak również wskaźniki wspólne, a metodyka ich wyliczania jest wiarygodna.
19. Adekwatności wskaźników własnych przedsięwzięcia - analizowane jest, czy wskaźniki własne przedsięwzięcia (inne niż wskaźniki dla inwestycji w planie rozwojowym i wspólne wskaźniki na poziomie RRF) są adekwatne do celu i zakresu danego przedsięwzięcia oraz mierzalne i realne.
20. Zgodności z planami restrukturyzacji danego szpitala lub równoważnymi dokumentami dla danego szpitala.
21. Zmianie struktury organizacyjnej szpitala powiatowego - weryfikacja, czy przedsięwzięcie zakłada przekształcenie łóżek, przy czym minimalna liczba przekształconych łóżek: nie może być mniejsza niż 9, a całkowita liczba łóżek utworzonych  w ramach przedsięwzięcia (przekształconych i nowo utworzonych) nie może być mniejsza niż 15.

Ocena polegała na przyznaniu punktów za każde kryterium i zsumowanie wszystkich przyznanych punktów. Brak przyznania punktów za kryterium 22-26 nie jest podstawą negatywnej oceny wniosku. Kryteria te są następujące:

1. Tendencja demograficzna - w ocenie bierze się pod uwagę prognozowaną w 2040 r. zmianę odsetka liczby ludności w wieku 65 lat i więcej w liczbie ludności ogółem zamieszkującej powiat lub miasto na prawach powiatu, w którym znajduje się szpital.
2. Gęstość zaludnienia - w ocenie bierze się pod uwagę, czy szpital znajduje się na obszarach o niskiej gęstości zaludnienia.
3. Potrzeby w zakresie opieki długoterminowej lub geriatrycznej - w ocenie bierze się pod uwagę wskaźnik obłożenia łóżek na oddziałach, w których zadeklarowano łóżka do przekształcenia.
4. Stan nasycenia usługami opieki długoterminowej lub geriatrycznej - w ocenie bierze się pod uwagę, czy realizacja przedsięwzięcia zwiększy dostępność do usług opieki długoterminowej lub geriatrycznej.
5. Jakość opieki - w ocenie bierze się pod uwagę deinstytucjonalizację opieki długoterminowej w ramach systemu ochrony zdrowia.

Ogłoszenie o naborze wraz z Regulaminem Wyboru Przedsięwzięć zostało opublikowane 14 dni przed rozpoczęciem naboru. Kryteria zostały sformułowane w sposób jednoznaczny i umieszczone w tabeli w Załączniku nr 2.1 Kryteria Wyboru Przedsięwzięcia do Regulaminu Wyboru Przedsięwzięć, ze szczegółowym wyjaśnieniem w jaki sposób będą oceniane, wraz z podaniem szczegółowych zasad przyznania konkretnej punktacji. 
W trakcie naboru nie wpłynęły do Ministerstwa Zdrowia prośby o zmianę załącznika nr 2.1 Kryteria Wyboru Przedsięwzięcia do Regulaminu Wyboru Przedsięwzięć.  

Każdy z wnioskodawców przed złożeniem wniosku o objęcie przedsięwzięcia wsparciem został zobowiązany do zapoznania się z Regulaminem Wyboru Przedsięwzięć do objęcia wsparciem wraz z załącznikami, z tym m.in. Załącznikiem nr 2.1 Kryteria Wyboru Przedsięwzięcia dotyczące inwestycji D4.1.1 pn. „Rozwój opieki długoterminowej poprzez modernizację infrastruktury podmiotów leczniczych na poziomie powiatowym”, co potwierdził składając oświadczenie w  Studium Wykonalności przedsięwzięcia w pkt. 8.3 „Pozostałe oświadczenia Wnioskodawcy”, stanowiącym Załącznik nr 1.1 do wniosku o objęcie przedsięwzięcia wsparciem. 
Przystępując do naboru wnioskodawca wiedział, że spełnienie kryteriów będzie podlegało ocenie. Niniejszy nabór odbywał się w trybie konkursowym. Wybrano do dofinansowania przedsięwzięcia, które uzyskały najwięcej punktów. Zasady i kryteria oceny były jasno określone w Regulaminie i jego załącznikach, opublikowanych w dokumentacji konkursowej na stronie internetowej naboru. Każdy miał do nich dostęp i powinien się z nimi zapoznać przed złożeniem wniosku o objęcie wsparciem przedsięwzięcia.
Ministerstwo przeprowadziło trzy webinary - w każdym z nich brało udział kilkuset uczestników. W trakcie webinarów omawiane były wymagania konkursowe oraz specyfika wypełniania wniosków w celu ułatwienia skutecznego przeprowadzenia tego  procesu. 
Od 4 września do 6 listopada 2024 pracownicy ministerstwa odpowiadali na pytania zadawane przez wnioskodawców. W procesie oceny dokumentacji konkursowej dwukrotnie wzywano wnioskodawców do poprawienia lub uzupełnienia wniosków. Dzięki temu tylko 34 wnioski na 186 ocenianych otrzymały ocenę negatywną. 

Niektóre z podmiotów nieusatysfakcjonowanych wynikiem konkursu skierowały skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. W czterech z nich Ministerstwo Zdrowia przegrało sprawy z Samodzielnym Publicznym Zakładem Opieki Zdrowotnej w Myślenicach, Samodzielnym Publicznym Zakładem Opieki Zdrowotnej w Lubaczowie, Samodzielnym Publicznym Zakładem Opieki Zdrowotnej w Mogilnie oraz Giżycką Ochroną Zdrowia Sp. z o.o.

Skargi WSA podlegają uwzględnieniu, co oznacza skierowanie do ponownej oceny. W celu podjęcia dalszych kroków, Ministerstwo Zdrowia oczekuje na uprawomocnienie wyroków. Z kolei 3 września 2025 r. wyrok w jednej ze spraw wydał Naczelny Sąd Administracyjny, w którym uchyla wyrok WSA i przekazał sprawę do ponownej oceny przez Ministra Zdrowia. Ministerstwo oczekuje na uzasadnienie wyroku w celu podjęcia dalszych działań.