Dezinformacja to nie tylko problem komunikacyjny – to zagrożenie strategiczne dla demokracji, bezpieczeństwa i zaufania społecznego.

Unia Europejska uznała walkę z dezinformacją za jeden z priorytetów, łącząc ją z ochroną procesów wyborczych, odpornością społeczną i zagrożeniami hybrydowymi.

Dezinformacja wpływa na wiele obszarów polityki – zdrowie, migrację, obronność, klimat czy sprawy zagraniczne. Celem takich działań jest podważenie zaufania do instytucji publicznych oraz rozbicie istniejącego ładu międzynarodowego we wszystkich aspektach sektorowych.

W dobie powszechnego wykorzystania nowoczesnych technologii - takich jak duże modele językowe czy sztuczna inteligencja - oraz mediów społecznościowych, niezbędna jest dobra koordynacja prac w kraju oraz nasza aktywność międzynarodowa. Dlatego walka z dezinformacją oraz obcą ingerencją i manipulacją w środowisku informacyjnym (ang. Foreign Information Manipulation and Interference – FIMI) stanowiła jeden z głównych tematów polskiej prezydencji w Radzie UE w 2025 r. (pod hasłem „bezpieczeństwo informacji”).

Nasi adwersarze, w tym przede wszystkim Rosja, wykorzystują komunikację do podważania wartości UE i jej partnerów, dlatego odpowiedź na to wyzwanie jest kwestią rangi bezpieczeństwa. W 2015 r. Rada UE udzieliła Europejskiej Służbie Zewnętrznej (ESDZ) mandatu na mocy, którego powołano zespół EUvsDisinfo. Do jego zadań należą m.in. identyfikacja, analiza i podnoszenie świadomości o FIMI a jego raporty są wykorzystywane w polityce zagranicznej i sankcyjnej UE (na ośrodki medialne i propagandystów rosyjskich). O utworzenie tego zespołu silnie zabiegała m.in. polska dyplomacja. ESDZ odegrała także kluczową rolę m.in. w tworzeniu ram analitycznych FIMI, identyfikacji narzędzi walki z FIMI oraz koordynacji komunikacji strategicznej w państwach trzecich.

W ramach Rady UE MSZ uczestniczy w pracach Horyzontalnej Grupy Roboczej ds. Podnoszenia Odporności i Przeciwdziałania Zagrożeniom Hybrydowym (HWP ERCHT), zajmującej się zagadnieniami hybrydowymi – FIMI i odporność społeczna są jej centralnymi tematami. Dezinformacja oraz obca ingerencją i manipulacja w środowisku informacyjnym są także częstym przedmiotem dyskusji innych ciał Rady UE, w tym. m.in. Rady ds. Zagranicznych (FAC). Komitetu Polityki Bezpieczeństwa (PSC) czy grupy roboczej ds. wschodnich.

• Wspólne konkluzje i strategie antydezinformacyjne – zatwierdzanie planów działania (np. przyjęcie przez polską prezydencję Konkluzji ws. wzmocnienia demokratycznej odporności UE, które stanowią istotny wkład do prac KE nad Europejską Tarczą Demokracji.
• Koordynacja polityki zagranicznej i sankcji – m.in. sankcje wobec rosyjskich mediów prowadzących dezinformację.
• Wspieranie systemów szybkiego ostrzegania (Rapid Alert System) – ułatwia wymianę informacji o kampaniach dezinformacyjnych z państwami członkowskimi. W Polsce rolę punktu kontaktowego w tym systemie zapewnia MSZ RP.

• Kodeks postępowania w zakresie przeciwdziałania dezinformacji (2022) – podpisany przez główne platformy cyfrowe (Google, Meta, TikTok).
• Europejskie Obserwatorium Mediów Cyfrowych (EDMO) – wspierane finansowo przez KE, łączy fact-checkerów, naukowców i ekspertów.
• Akty prawne (np. Akt o sługach cyfrowych – DSA, Akt o przejrzystości reklamy politycznej, etc.) – regulacje KE nakładające obowiązki na platformy internetowe w zakresie walki z dezinformacją oraz inne akty o istotnym znaczeniu dla przeciwdziałania FIMI (np. Akt o sztucznej inteligencji, Europejski akt o wolności mediów, etc.).

• Rezolucje i raporty nt. zagrożeń informacyjnych – dokumenty potępiające dezinformację i rekomendujące działania.
• Komisja specjalna ds. obcych ingerencji (INGE) – analizowała wpływ zagranicznych kampanii dezinformacyjnych na UE. W obecnej kadencji rolę tę przejęła Komisja specjalna ds. Europejskiej Tarczy Demokratycznej.
• Wsparcie dla niezależnych mediów i edukacji medialnej – promowanie inicjatyw zwiększających odporność społeczną.

Z punktu widzenia Polski, planowana budowa Europejskiej Tarczy Demokracji wpisuje się w nasz priorytet związany z jednym z filarów bezpieczeństwa, którym jest odporność na obcą ingerencję i dezinformację. Dlatego w ramach polskiej prezydencji w Radzie UE zainicjowaliśmy powstanie Europejskiej Rady Odporności – mechanizmu systematycznego gromadzenia wszystkich zainteresowanych stron, w tym państw członkowskich, instytucji UE, społeczeństwa obywatelskiego, środowisk akademickich, podmiotów prywatnych i innych odpowiednich ekspertów z różnych dziedzin, w celu wymiany najlepszych praktyk i zapewnienia strategicznych wytycznych dotyczących polityk związanych z odpornością demokratyczną. Poprzez ten projekt udowodniliśmy, iż Polska potrafi wyznaczać standardy nie tylko w diagnozie problemów, ale też w znajdowaniu ich praktycznych rozwiązań. Przyjęcie przez polską prezydencję Konkluzji ws. wzmocnienia demokratycznej odporności UE stanowi istotny wkład do prac KE nad Europejską Tarczą Demokracji.

• Budowanie pozycji eksperckiej i wpływu na regulacje, polityki i inicjatywy UE.
• Budowanie sojuszy z podobnie myślącymi państwami członkowskimi, instytucjami UE i społecznościami ekspertów.
• Współpraca z UE w zakresie przeciwdziałania dezinformacji to jasny sygnał, że traktujemy odpowiedzialność informacyjną poważnie – co wzmacnia nasz wizerunek i zaufanie interesariuszy.
• Udział w unijnych inicjatywach to wczesny dostęp do ekspertów, analiz i narzędzi – wiedza na temat aspektów prawnych, technicznych i behawioralnych, z której korzystać może cały MSZ oraz inni aktorzy w RP.
• Uzyskanie dostępu do współfinansowania, wsparcia technicznego i programów pilotażowych, w tym m.in. poprzez korzystanie z platform takich jak Horyzont Europa lub Program Cyfrowa Europa.