- To nie jest wyłącznie odblokowanie KPO i Funduszy Europejskich, bo to był pierwszy krok. To jest przyspieszenie z dobrymi inwestycjami publicznymi. Do dziś trafiło do beneficjentów KPO około 30 mld zł grantów. To też zmiana tych inwestycji. Przekierowaliśmy finansowanie na rzeczy blisko ludzi. Dużo więcej idzie na Polskę lokalną, między innymi na nowoczesne rolnictwo oraz zdrowie, w tym na szpitale powiatowe i opiekę długoterminową. Dużo więcej inwestujemy w cywilizacyjną zmianę, jaką są inwestycje wodno-kanalizacyjne w Polsce lokalnej oraz ocieplenie szkół

– uważa minister Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz.

Fundusze Europejskie rozwijają całą Polskę

Odblokowanie funduszy to efekt pracy całego rządu, koordynowanej przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej.

Dzięki temu do Polski wpłynęło już z KPO, z trzech wniosków o płatność 67 mld zł. Do końca roku będzie to kolejne 26 mld zł. Podpisaliśmy już ponad 871 tys. umów na blisko 153,9 mld zł.

Największe wypłaty od stycznia 2024 r. otrzymały m.in.:

• ponad 7,4 mld zł – termomodernizacja budynków mieszkalnych oraz wymiana starych i nieefektywnych źródeł ciepła na paliwo stałe na nowoczesne źródła ciepła,
• ponad 2,9 mld zł – inwestycje poprawiające stan infrastruktury kolejowej,
• prawie 2,5 mld zł – działania na rzecz dywersyfikacji i skracania łańcucha dostaw produktów rolnych i spożywczych oraz budowy odporności podmiotów uczestniczących w łańcuchu,
• prawie 2 mld zł - zakup pasażerskiego taboru kolejowego,
• 5,6 mld zł - wsparcie na rzecz krajowego systemu energetycznego,
• 2,3 mld zł - inwestycje na rzecz zielonej transformacji miast.

Z pieniędzy KPO utworzono do tej pory ponad 13 tys. nowych miejsc w żłobkach i klubach dziecięcych. Powstało 48 Branżowych Centrów Umiejętności rozwijających umiejętności potrzebne na nowoczesnym rynku pracy. Wydano 407 600 bonów na zakup laptopów dla nauczycieli.

Przeprowadziliśmy też rewizje KPO. W ostatniej zaproponowanej KE rewizji dalej dopasowujemy KPO do potrzeb naszej gospodarki. Negocjujemy z Komisją Europejską m.in.: usunięcie z KPO opłaty rejestracyjnej i środowiskowej od aut spalinowych, inwestycję w bezpieczną komunikację satelitarną, trzy razy więcej środków na finansowanie polskich MŚP i ponad dwa razy więcej na inwestycje wodno-kanalizacyjne na obszarach wiejskich.

W ramach Polityki Spójności 2021-2027 Polska ma największy budżet UE spośród państw Unii Europejskiej. Do tej pory z programów krajowych i regionalnych otrzymaliśmy już 41 mld zł, a do końca roku ta kwota wzrośnie do około 57 mld zł.

W grudniu 2023 r. mieliśmy zawartych 800 umów o dofinansowanie z beneficjentami. Obecnie jest ich już ponad 20 tys. Wartość dofinansowania unijnego przyznanego beneficjentom wzrosła w tym czasie z 24 mld zł (7% alokacji) do 169 mld zł (53% alokacji).

Dofinansowanie UE z Polityki Spójności wg wybranych, głównych obszarów wsparcia:

• Transport (infrastruktura drogowa i kolejowa, tabor, cyfryzacja, transport miejski) - 43 mld zł,
• Efektywność energetyczna – 14 mld zł
• Działania badawcze i innowacyjne – 7 mld zł,
• Infrastruktura i wsparcie  szkolnictwa podstawowego, średniego i wyższego – 7 mld zł,
• Zdrowie – 4 mld zł,
• Energia odnawialna – 7 mld zł,
• Oczyszczanie ścieków, gospodarka odpadami, rewaloryzacja i rekultywacja – 5 mld zł,
• Kultura i turystyka – 4 mld zł.

Łącznie w ramach KPO i Funduszy Europejskich do Polski wpłynęło już 108 mld zł.

Ważne inwestycje transportowe i energetyczne

Fundusze z Unii Europejskiej wpierają modernizację dróg, kolei oraz transportu publicznego. Dzięki tym inwestycjom Polska staje się coraz bardziej atrakcyjnym miejscem do życia i pracy. Nowe inwestycje w energetykę przyczynią się do zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego naszego kraju oraz zaspokojenia rosnącego zapotrzebowania na gaz ziemny.

Po oddaniu 2 października br., do ruchu 12,9-km drugiej jezdni obwodnicy Łomży, gotowa jest cała polska część szlaku Via Baltica. Od 2004 roku drogi S8 i S61 były budowane ze wsparciem z pieniędzy unijnych. W sumie dofinansowanie wyniosło prawie 3,3 mld zł.

Rozstrzygnięto czwarty nabór wniosków z Instrumentu „Łącząc Europę” (CEF) w sektorze transportu. Komisja Europejska przyznała dofinansowanie na realizację pięciu projektów realizowanych na terytorium Polski w sumie na ponad  452 mln euro Wsparcie otrzymają inwestycje kolejowe, w portach morskich oraz w zakresie inteligentnych i interoperacyjnych rozwiązań dla transportu.

W ostatnim okresie przy wsparciu UE ukończyliśmy budowę gazociągu Kędzierzyn-Koźle - Racibórz, który pozwoli na zapewnienie stabilnego transportu gazu dla odbiorców w woj. śląskim i opolskim. Zakończona inwestycja jest pierwszym etapem projektu Budowa gazociągu Kędzierzyn-Koźle - Racibórz - Rybnik. Łącznie powstanie niemal 76 km nowej sieci gazociągu.

Zawarliśmy trzy kolejne umowy o dofinansowanie. Dzięki wsparciu unijnemu powstanie: gazociąg Lewin Brzeski – Nysa, tłocznia gazu Lwówek oraz gazociąg Wężerów – Przewóz.

Polska pierwsza w UE uruchamia Fundusz Bezpieczeństwa i Obronności

Dzięki staraniom resortu funduszy i polityki regionalnej Polska będzie pierwszym krajem, który zainwestuje pieniądze unijne w bezpieczeństwo. Otrzymamy na ten cel około 20 mld zł z KPO, z czego połowa trafi bezpośrednio do samorządów. Będą one przeznaczone głównie na rozwój infrastruktury związanej z ochroną ludności cywilnej.

Z pieniędzy Fundusz Bezpieczeństwa i Obronności będzie można sfinansować projekty związane z:

• ochroną ludności – budowa schronów i obiektów ochronnych dla ludności oraz modernizację i budowę infrastruktury niezbędnej z punkty widzenia zabezpieczenia potrzeb społecznych (ujęcia wody, magazyny żywności, systemy komunikacyjne),
• infrastrukturę podwójnego zastosowania – koleje i drogi, które mogą być wykorzystane do potrzeb mobilności wojskowej,
• modernizacją przemysłu – inwestycje dot. wzrostu produktywności firm, wsparcie dla B+R w obszarach podwójnego zastosowania,
• ochroną (w tym cyberbezpieczeństwem) infrastruktury krytycznej.

Realizacja projektów finansowanych z FBiO będzie możliwa po 2026 r., czyli już po zakończeniu KPO.

Rewolucja we wsparciu innowacyjności przedsiębiorstw

- Przeprowadziliśmy bardzo dużą zmianę w obszarze wsparcia polskiej innowacyjności. Innowacyjność jest jedynym sposobem na trwały rozwój i dzisiaj to jest jedno z największych wyzwań dla Polski - dodaje minister.

Komisja Europejska zaakceptowała, zaproponowane przez MFiPR, zmiany w programie Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki 2021-2027. Pozwoliło to na utworzenie Funduszu Wsparcia Technologii Krytycznych. To nowy instrument finansowany, który będzie wspierać w formie dotacji krytyczne sektory dla rozwoju polskiej gospodarki, w tym sektory: biotechnologiczne, technologii cyfrowych oraz czystych i zasobooszczędnych technologii. Budżet funduszu w wysokości 4 mld zł wzmocnieni konkurencyjność polskich przedsiębiorstw. Pierwsze nabory na kwotę 1,84 mld zł zostały już uruchomione. Kolejnych 14 naborów planowanych jest do uruchomienia w 2026 r.

Drugim nowym instrumentem zatwierdzonym przez KE jest Fundusz Transformacji Cyfrowej i Przyjaznej dla Środowiska. Ma on wesprzeć firmy we wdrażaniu i rozwoju nowoczesnych technologii i rozwiązań m.in. w zakresie; cyberbezpieczeństwa, digitalizacji oraz technologii i innowacji przyjaznych dla środowiska naturalnego.  Przedsiębiorcy będą mogli skorzystać z pożyczek na cyfryzację i zazielenienie, które po zrealizowaniu wszystkich założeń projektu będą częściowo umorzone. Budżet funduszu to około 800 mln zł. Pożyczki dla przedsiębiorców będą dostępne w 2026 r.

Rozwijamy także rynek funduszy venture capital w Polsce. We wrześniu ze wsparciem środków europejskich powstały trzy nowe prywatne fundusze VC, które zainwestują ponad 400 mln zł w polskie start-upy.

Dodaliśmy także nową inwestycję w KPO – system gwarancji kredytowych dla polskich, prywatnych firm. Dzięki temu przedsiębiorcy będą mieli ułatwiony dostęp do finansowania bankowego (kredyty inwestycyjne, obrotowe).

Rozwiązania dla Polski „szyte na miarę”

Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej koordynuje przygotowanie rządowej Strategii Rozwoju Polski do 2035 r. W proces tworzenia dokumentu zaangażowały się poszczególne resorty, urzędnicy szczebla regionalnego oraz przedstawiciele różnych instytucji publicznych.

Celem horyzontalnym Strategii jest policentryczny rozwój kraju, czyli taki, którego podstawą jest wiele miast małych i średnich, a nie wyłącznie największe metropolie.

W Strategii stawiamy na konkurencyjną i sprawiedliwą gospodarkę, łagodzenie zmian demograficznych oraz szeroko rozumiane bezpieczeństwo – nie tylko w wymiarze militarnym, ale również cyfrowym, zdrowotnym czy żywnościowym.

Strategia będzie też podstawą do zaprogramowania perspektywy finansowej UE po 2027 r., wskazując na krajowe cele i priorytety rozwojowe w perspektywie do 2035 r. i dając mandat negocjacyjny do rozmów z UE. Nowa Strategia zapewni wypracowanie krajowego stanowiska, skuteczną reprezentację interesów Polski w instytucjach unijnych oraz przygotowanie dokumentów strategicznych, wymaganych do uruchomienia środków UE po 2027 roku.

Konsultacje publiczne projektu „Strategii Rozwoju Polski do 2035 r.” rozpoczęły się 10 września br. i potrwają do końca października 2025 r. Przyjęcie dokumentu przez Radę Ministrów planowane jest do końca 2025 r.

Działania na rzecz wschodnich regionów granicznych

W ramach działalności Ministerstwa podnoszono kwestię wsparcia wschodnich regionów granicznych UE. Niezwykle istotnym wydarzeniem kończącym polską prezydencję w Radzie była dwudniowa Konferencja Wysokiego Szczebla Regionów Wschodnich UE w Białowieży w czerwcu 2025 r. Rozmowy dotyczyły przede wszystkim potencjalnych możliwości wsparcia wschodnich regionów UE w nowej perspektywie finansowej na lata 2028-2034. Ich celem jest zagwarantowanie bezpieczeństwa i stworzenie perspektyw rozwoju społeczno-gospodarczego na obszarach znajdujących się bezpośrednio przy wschodniej granicy Unii Europejskiej.

Zrównoważony rozwoju miast

W ostatnim roku Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej pracowało nad ustawą o zrównoważonym rozwoju miast.  To kompleksowa regulacja, która ma zapewnić trwałe i skuteczne mechanizmy wspierające rozwój miejskich obszarów funkcjonalnych -  miasta i otaczających je gmin miejskich, miejsko-wiejskich i wiejskich. Od lat zarówno samorządy, jak i korporacje samorządowe zgłaszają potrzebę stworzenia bardziej efektywnych ram prawnych dla współpracy w ramach miejskich obszarów funkcjonalnych oraz z województwem i rządem, podkreślając brak trwałych mechanizmów umożliwiających koordynację działań na różnych szczeblach zarządzania rozwojem.

Ustawa ma przynieść realne efekty dla mieszkańców i samorządów. Lepsza współpraca pomiędzy JST, to sprawniejsze wypełnianie zadań publicznych, poprawa dostarczania usług publicznych. Wspólne planowanie transportu publicznego przyniesie wymierne korzyści w postaci lepszego dostępu do komunikacji dla mieszkańców miasta, gmin otaczających, a także całego subregionu, przyczyniając się tym samym do niwelowania wykluczenia transportowego. Lepsze skomunikowanie gmin otaczających miasta zwiększy możliwości ich mieszkańców w zakresie wyboru miejsca pracy, nauki, spędzania czasu wolnego czy korzystania z różnych innych usług publicznych. Daje szansę na rozwijanie talentów dzieci i młodzieży lub aktywizację społeczną seniorów mieszkających poza miastami centralnymi.

Przygotowania do perspektywy finansowej UE

Równolegle MFiPR prowadzi przygotowania do nowej perspektywy finansowej UE 2028-2034. 16 lipca br. Komisja Europejska ogłosiła rewolucyjną propozycję nowego pakietu legislacyjnego, która znacząco zmienia sposób programowania i wdrażania środków unijnych.

MFIPR aktywnie uczestniczy w wypracowywaniu  zapisów pakietu. Intensywne przygotowania do przyszłych negocjacji rozpoczęły się już w trakcie polskiej prezydencji w Radzie UE w pierwszej połowie br. Wtedy to uzgodniliśmy z innymi państwami członkowskimi najważniejsze kwestie dotyczące przyszłej polityki spójności w Konkluzjach Rady UE w sprawie spójności i Polityki Spójności po 2027 r. oraz Wspólnej Deklaracji Ministrów UE odpowiedzialnych za Politykę Spójności, Spójność Terytorialną i Sprawy Miejskie nt. znaczenia wymiaru terytorialnego. Niezwłocznie po opublikowaniu projektów rozporządzeń rozpoczęliśmy ich pogłębioną analizę oraz prace nad przygotowaniem stanowiska rządu. Przygotowując to stanowisko wsłuchujemy się także w głosy różnych interesariuszy, zarówno ze strony samorządowej, jak również spoza administracji.

W chwili obecnej projekty stanowisk Rządu RP są już przygotowane i skonsultowane wewnętrznie. Trwają konsultacje międzyresortowe, które zakończą się oficjalnym przyjęciem i opublikowaniem stanowisk, które zostaną wykorzystane w procesie negocjacji pakietu zaproponowanego przez Komisję Europejską. Szacujemy, że proces negocjacji potrwa ok. 1,5 roku.