Czym jest ESPON?

ESPON to międzynarodowy program badawczy finansowany z funduszy Unii Europejskiej. Jego celem jest wzmacnianie efektywności polityki spójności poprzez opracowywanie i rozpowszechnianie wyników badań w zakresie trendów w rozwoju społeczno-gospodarczym i przestrzennym regionów, miast i innych jednostek terytorialnych w 27 państwach członkowskich UE oraz 4 państwach partnerskich: Islandii, Liechtensteinie, Norwegii i Szwajcarii. ESPON dostarcza porównywalne dane, rekomendacje, scenariusze rozwoju i inną wiedzę dotyczącą wymiaru terytorialnego polityk publicznych poprzez różnego rodzaju analizy, w tym badania stosowane (Applied Research), analizy ukierunkowane (Targeted Analysis) i monito­ring (Monitoring and Tools).

 

Kto ma korzyści z ESPON?

Najważniejszymi interesariuszami programu ESPON są przedstawiciele administracji publicznej na szczeblu unijnym, krajowym, regionalnym i lokalnym (policymakers) oraz reprezentanci środowiska naukowego (researchers). Działalność badawcza ESPON służy wspieraniu procesów decyzyjnych w UE i krajach członkowskich, a także daje naukowcom możliwość uczestniczenia w międzynarodowych projektach.

 

Struktura ESPON

Instytucją zarządzającą programem ESPON jest Ministerstwo Energii i Planowania Przestrzennego w Wielkim Księstwie Luksemburga, a instytucją odpowiadającą za wykonanie programu jest EGTC (European Grouping on Territorial Cooperation). Obydwie jednostki uczestniczą w pracach dwóch organów składających się z przedstawicieli wszystkich państw członkowskich:

- Komitetu Monitorującego (organu decyzyjnego m.in. w sprawach budżetowych i badawczych)

- sieci Krajowych Punktów Kontaktowych (odpowiadających za promocję działalności ESPON w państwach członkowskich)

 

Nowy Program ESPON 2030

ESPON istnieje od 2002 r. W całym okresie działalności zostały zrealizowane następujące programy badawcze: ESPON 2006, ESPON 2013 i ESPON 2020. Po kilkuetapowym procesie tworzenia nowego programu i konsultacjach publicznych w państwach członkowskich 6 lipca 2022 r. Komisja Europejska zatwierdziła Program Współpracy ESPON 2030. Więcej informacji o nim znajduje się na stronie ESPON.

 

Polskojęzyczna wersja programu dostępna jest na stronie oraz w załączniku poniżej.

 

Obszary tematyczne w działalności ESPON do 2030 r.

Zgodnie z zapisami przyjętego programu badania realizowane w ramach ESPON koncentrować się będą w najbliższych latach na 4 obszarach tematycznych (TAPs – Thematic Action Plans):

1) terytoria neutralne dla klimatu (climate neutral territories)

2) zarządzanie niestandardowymi obszarami geograficznymi (governance of new geographies)

3) perspektywa dla wszystkich ludzi i miejsc (perspective for people and places)

4) miejsca odporne na kryzysy (places resilient to crisis)

 

W dalszych etapach realizacji programu zostaną uszczegółowione kolejne obszary tematyczne. Więcej informacji o ich aktualizacji i planach zamieszczono na stronie ESPON.