Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

Na polskim rynku, w zależności od gatunku zboża, z którego otrzymano mąkę, najczęściej produkuje się chleb pszenny, żytni lub mieszany (pszenno-żytni, żytnio-pszenny). Aby urozmaicić smak pieczywa lub poprawić jego wartość odżywczą producenci często dodają do niego również inne naturalne składniki: np. pestki dyni, słonecznika, nasiona sezamu, serwatkę, miód itp.

Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS), w ramach swoich kompetencji, od wielu lat prowadzi systematyczne kontrole jakości handlowej pieczywa. Przez długi czas Inspekcja realizowała je tylko na etapie produkcji, lecz od 2021 r. kontroluje również sklepy. Jakie wypływają z tego wnioski? 

Na podstawie wyników kontroli jakości handlowej przeprowadzonych przez IJHARS w latach 2015-2020 u producentów wynika, że cechy organoleptyczne (m.in. barwa, smak, zapach, wygląd) i parametry fizykochemiczne (np. kwasowość, zawartość tłuszczu, cukrów i soli) pieczywa nie budziły większych zastrzeżeń. Inaczej było jednak w przypadku znakowania produktów. 

W zależności od roku nieprawidłowe znakowanie dotyczyło od 28,0 % do 39,9 % skontrolowanych partii pieczywa (II kw. 2015 r. – 39,9 %, I kw. 2017 r. – 30,2 %, III kw. 2018 r. – 32,3 %, II kw. 2019 r. – 28,0 %, I kw. 2020 r. – 28,8 %). 

W latach 2021-2023 Inspekcja objęła kontrolą jakości handlowej pieczywo w sklepach, w tym głównie pieczywo sprzedawane konsumentom luzem. Podobnie jak w przypadku kontroli realizowanych w latach wcześniejszych, badane na etapie sprzedaży detalicznej cechy organoleptyczne i parametry fizykochemiczne pieczywa były zgodne z deklaracjami przedsiębiorców, a także wymogami prawa.

Nieprawidłowe znakowanie, w zależności od roku, kształtowało się jednak na poziomie od 32,7% do 46,1 % ( I kw. 2021 r. - 46,1 %, II kw. 2022 r. - 32,7 %, I kw. 2023 r. – 37,1 %).

Najistotniejsze błędy stwierdzone w oznakowaniu pieczywa to: 

• stosowanie nieprawidłowego nazewnictwa lub użycie nazw fantazyjnych (np. „chleb zwykły”, „chleb firmowy”, „chleb natura”, „chleb wieloziarnisty”), które nie zawierały odniesienia do rodzaju pieczywa ze względu na użyte składniki (mąki); 
• nazwa pieczywa nieadekwatna do składu, np.: ,,chleb razowy", ,,chleb graham" – w sytuacji, gdy mąka razowa oraz mąka graham nie występowały w przewadze w stosunku do pozostałych sypkich składników chleba; ,,chleb pełnoziarnisty" – podczas, gdy w składzie nie dominowały składniki otrzymane z przemiału całego ziarna; 
• stosowanie określeń typu „wiejski”, „tradycyjny”, „swojski” w pieczywie produkowanym z wysoko przetworzonych składników i zawierającym substancje dodatkowe; 
• brak wykazania w składzie produktu składników alergennych lub ich wyróżnienia za pomocą czcionki, stylu, tła; 
• pominięcie w składzie użytych substancji dodatkowych.

Systematyczne kontrole IJHARS, poza tym, że wykazują nieprawidłowości, a stosowane sankcje eliminują z rynku pieczywo o niewłaściwej jakości handlowej, to również edukują i podnoszą świadomość wśród podmiotów produkujących lub wprowadzających ten rodzaj żywności do obrotu.

Aby konsument mógł świadomie wybrać określony rodzaj pieczywa powinien posiadać pełną wiedzę o oferowanym produkcie. Dlatego tak ważne są informacje, jakie powinny znajdować się na opakowaniu, a w przypadku pieczywa sprzedawanego luzem informacje, które powinny być umieszczone obok towaru, np. na półce sklepowej.

Troska o jakość pieczywa i jego prawidłowe oznakowanie opłaci się nam wszystkim, bowiem mimo obserwowanej pewnej tendencji spadkowej w spożyciu tej grupy produktów, jest to nadal podstawowy składnik naszej diety. Jak wynika z danych GUS, średnie miesięczne spożycie pieczywa na 1 osobę w 2022 r. wyniosło 2,5 kg, podczas gdy w 2020 r. 2,7 kg.