Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

Produkcja i konsumpcja jaj w Polsce

Kochamy jeść jaja i wykorzystywać je w różnej postaci do przygotowywanych potraw. Zgodnie z danymi Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w ostatnich latach statystyczny Polak konsumował od 139 do 162 sztuk jaj kurzych rocznie.

Najwięcej ferm kurzych zlokalizowanych jest na terenie województwa wielkopolskiego i mazowieckiego – blisko 60% całej produkcji krajowej.

Polska - znaczącym producentem i eksporterem jaj w Europie

Polska należy dziś do grona kluczowych dostawców jaj na rynki Unii Europejskiej i poza jej granice – i z roku na rok umacnia tę pozycję. Zgodnie z informacjami Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w 2024 roku Polska wyeksportowała 238 tysięcy ton jaj, osiągając przychody w wysokości 472 milionów euro. Od początku 2025 r. roku do lipca z Polski wyeksportowano już jaja o wartości 335,8 mln euro, co stawia nasz kraj w ścisłej czołówce europejskiej. Według Eurostatu, pod względem eksportu jaj w UE nasz kraj wyprzedza tylko Holandia.  Głównymi odbiorcami polskiego eksportu są Niemcy, Holandia i Czechy.  Coraz więcej polskich jaj trafia także do Izraela i Iraku, co świadczy o rosnącym zasięgu.

Światowy Dzień Jaja  

Światowy Dzień Jaja, został ustalony w 1996 r. przez Światową Organizację Jaj (WEO), założoną w 1964 r. jako Międzynarodową Komisję Jaj (IEC - International Egg Commission), na drugi piątek października. Co roku inspiruje ludzi z różnych środowisk do docenienia i uhonorowania wyjątkowego wkładu jaj w dietę i zdrowie na całym świecie.

Temat tegorocznej edycji „Potężne jajko: pełne naturalnych składników odżywczych”,

Temat tegorocznej edycji brzmi „Potężne jajko: pełne naturalnych składników odżywczych”, podkreśla wyjątkową zdolność jajka do dostarczania ludzkiemu organizmowi niezbędnych składników odżywczych w prostej i przystępnej formie.

Naturalnie bogate w 13 niezbędnych składników odżywczych, jaja wspierają zdrowie na każdym etapie życia, od rozwoju mózgu we wczesnym wieku, po utrzymanie mięśni i mocnych kości w miarę starzenia się. Są minimalnie przetworzone, powszechnie dostępne i niezwykle wszechstronne, co czyni je wartościowym, pełnowartościowym pożywieniem dla wielu rodzin, kultur i społeczności na całym świecie.

Niezależnie od tego, gdzie mieszkasz i jak je spożywasz, jaja odgrywają ważną rolę w większości kultur i diet na całym świecie. Stanowią również element lokalnych systemów żywnościowych, zapewniając pożywne źródło pożywienia, które można produkować blisko domu.

Jaja stanowią istotny element różnorodnych tradycji kulinarnych, tradycji obrzędowych, odzwierciedlając ich wszechstronność i znaczenie kulturowe na różnych kontynentach.

Pełen naturalnych składników odżywczych

• Jaja zawierają 13 niezbędnych składników odżywczych w jednym prostym składniku, stanowiąc kluczowy budulec dla zdrowia.
• Jaja, które z natury są minimalnie przetworzone, dostarczają pełnowartościowych, prawdziwych składników odżywczych bez żadnych dodanych składników.
• Na każdym etapie życia jaja wspomagają zdrowie fizyczne i poznawcze – od wczesnego rozwoju do zdrowego starzenia się.

Skromny, ale potężny

• Choć są jednym skromnym składnikiem, istnieje nieskończenie wiele sposobów na delektowanie się jajkami. Łatwo dostosowują się do kuchni, dań i posiłków na całym świecie.
• Dzięki swojej naturalnej wszechstronności jaja można produkować niemal wszędzie, wspierając w ten sposób lokalne systemy żywnościowe i społeczności.

Odżywianie dla każdego

• Wysokiej jakości białko zawarte w jajach wspomaga zdrowie mięśni, przyczyniając się do ich siły, wzrostu i regeneracji.
• Cholina zawarta w jajach wspomaga rozwój mózgu, pamięć i funkcje poznawcze.
• Jaja są bogate w składniki odżywcze, które korzystnie wpływają na zdrowie matki i przebieg ciąży, dostarczając kwasu foliowego, witaminy B12 i witaminy D, które są niezbędne dla prawidłowego przebiegu ciąży i rozwoju płodu.
• Luteina i zeaksantyna zawarte w jajach wspomagają zdrowy wzrok i chronią oczy przed uszkodzeniami związanymi z wiekiem.
• Witamina D i fosfor zawarte w jajach wzmacniają kości i zęby, wspomagając zdrowie układu kostnego w każdym wieku.

Oznaczenia jaj w przemyśle spożywczym

Czy wiecie, co oznaczają litery A, B, S, M, L, XL umieszczone w oznakowaniu jaj?

Litery A i B nie wskazują poziomu jakości jaj, tj. wysoką czy niską, ale klasy jakości jaj. Czym różnią się te klasy? Przeznaczeniem. Jaja klasy A przeznaczone są dla konsumenta finalnego, a jaja klasy B dla przemysłu spożywczego.

Czy litery S, M, L, XL oznaczają rozmiar jaj? Nie. Oznaczają klasę wagową jaj. Dla każdej litery jest wskazany zakres masy jaj, np. dla S – jaja małe o masie < 53 g, a dla XL – bardzo duże jaja o masie ≥ 73 g.

Do sprzedaży konsumentowi przeznaczone są jaja klasy A, które muszą spełniać określone wymagania jakościowe.

Jaja klasy A klasyfikuje się według poniższych klas wagowych:

XL – bardzo duże: masa ≥ 73 g;

L – duże: masa ≥ 63 g i < 73 g;

M – średnie: masa ≥ 53 g i < 63 g;

S – małe: masa < 53 g.

Można spotkać się z sytuacją, gdzie na opakowaniu jaj widnieje informacja o treści „Jaja różnej wielkości”. Jest to dopuszczone prawnie i oznacza, że w opakowaniu znajdują się jaja różnej wielkości. W takim przypadku dodatkowo na opakowaniu należy wskazać minimalną masę netto jaj w gramach.

Jaja znakowane są kodem producenta „X-PL-ABCDEFGH” zawierającym 11 znaków, które oznaczają:

X – sposób (metoda) chowu oznaczony liczbami:

0 – Jaja z chowu ekologicznego

1 – Jaja z chowu na wolnym wybiegu

2 – Jaja z chowu ściółkowego

3 - Jaja z chowu w ulepszonych klatkach

PL – kod państwa członkowskiego UE w której zarejestrowany jest zakład

AB – kod województwa

CD – kod powiatu

EF – kod zakresu działalności 

GH – kod firmy (numer producenta).

Kolor skorupki jaj – czy wpływa na jakość?

Warto podkreślić, że kolor skorupki jaja zależy przede wszystkim od rasy kury, która je znosi, a jego odcienie pochodzą od naturalnych pigmentów wytwarzanych w organizmie ptaka. Natomiast rodzaj stosowanej paszy ma niewielki wpływ na kolor.

Należy podkreślić, że ciemniejszy czy jaśniejszy kolor skorupki nie ma wpływu na jakość ani smak jaja. Te cechy determinowane są m. in. przez warunki hodowli kur (np. wolny wybieg) i jakość stosowanych pasz oraz pośrednio przez temperaturę i czas przechowywania jaj.

Konsumencie, pamiętaj!

• Jaja muszą zostać dostarczone konsumentowi maksymalne w terminie 28 dni od zniesienia. Okres ten wyznacza data minimalnej trwałości oznaczona jako „najlepiej spożyć przed”.  Po zakupie jaja należy przechowywać w warunkach chłodniczych.
• Jaja w obrocie detalicznym są czyste pomimo braku ich mycia przed wprowadzeniem do obrotu. 
• Jeżeli kupujesz jaja bezpośrednio od producenta, który posiada do 50 kur niosek, to nie muszą być one oznakowane. W  miejscu sprzedaży muszą być natomiast dostępne dane gospodarstwa, z którego jaja pochodzą lub producenta jaj.
• Oznaczenie „wyprodukowano bez stosowania GMO” wskazuje, że w żywieniu kur nie stosowano pasz z GMO. Odnosi się to do sposobu produkcji jaj, a nie do obecności GMO w jajach. Nawet w przypadku stosowania pasz GMO, modyfikacje genetyczne znajdujące się w paszy, nie przechodzą do jaj.
• Kolor skorupki jaj nie ma znaczenia bowiem nie wpływa ani na jakość, ani na smak jaj.

W kwietniu br. opublikowaliśmy wyniki kontroli jaj przeprowadzone przez IJHARS, możesz znaleźć je tutaj: https://www.gov.pl/web/ijhars/wyniki-kontroli-jakosci-jaj

 

* Światowa Organizacja Jaj (WEO), założona w 1964 r. jako Międzynarodowa Komisja Jaj (IEC), istnieje po to, aby łączyć ludzi na całym świecie, wymieniać się informacjami i rozwijać relacje między kulturami i narodowościami, wspierając rozwój przemysłu jajczarskiego i promując jaja jako zrównoważoną, niedrogą i pożywną żywność dla wszystkich.

 

Bibliografia:

https://www.trade.gov.pl/wiedza/jajka-na-eksport-jak-polska-stala-sie-czolowym-dostawca-dla-europy/

https://www.gov.pl/web/rolnictwo/polska-duzym-producentem-jaj-kurzych-w-ue

https://www.worldeggorganisation.com/pl

https://www.portalspozywczy.pl/mieso/wiadomosci/polska-liderem-ue-w-eksporcie-jaj-odpowiadamy-za-ponad-15-proc-calkowitego-eksportu,281558.html