Krajowy Plan Działania na rzecz wdrażania Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka
Tematyka biznesu i praw człowieka zyskuje na znaczeniu zarówno w Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ), jak i Unii Europejskiej (UE) czy Radzie Europy (RE). Społeczność międzynarodowa opracowała liczne inicjatywy i podjęła praktyczne działania, mające na celu precyzyjne określenie roli i odpowiedzialności rządów, biznesu i społeczeństwa obywatelskiego w zakresie ochrony i poszanowania praw człowieka. Polska aktywnie włącza się w proces tworzenia nowego podejścia do tej problematyki na forum krajowym i międzynarodowym.
Rada Praw Człowieka ONZ w 2011 r. przyjęła przez konsensus Wytyczne dotyczące biznesu i praw człowieka (UN Guiding Principles on Business and Human Rights), opracowane przez zespół ekspertów pod przewodnictwem prof. Johna Ruggiego. Wytyczne te stanowią ważny krok społeczności międzynarodowej w stronę zmniejszenia ryzyka naruszania praw człowieka w związku z działalnością biznesu. Uwzględniają one przede wszystkim obowiązki państw, dotyczące zapewnienia ochrony praw jednostki przed naruszeniami ze strony przedsiębiorstw. Wytyczne kładą również nacisk na rolę przedsiębiorstw w realizacji i ochronie praw człowieka, wynikających zarówno z regulacji prawa krajowego, jak i ze zobowiązań międzynarodowych. Istotne miejsce w Wytycznych zajmuje kwestia zapewnienia przez państwa skutecznych, zarówno sądowych, jak i pozasądowych, mechanizmów rozpatrywania skarg na naruszenia praw człowieka w związku z działalnością gospodarczą. Zgodnie z Wytycznymi, poszkodowanym powinien być zagwarantowany dostęp do środków zaradczych i możliwości dochodzenia zadośćuczynienia za doznane krzywdy.
Zgodnie z zaleceniami ONZ, UE i RE rząd polski przygotował „Krajowy Plan Działania na rzecz wdrażania Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka” (KPD). Dotychczas przygotowano dwie edycje KPD – na lata 2017-2020 oraz 2021-2024 – które zostały przyjęte przez Radę Ministrów odpowiednio 29 maja 2017 r. oraz 8 października 2021 r. Z obu edycji zostały sporządzone raporty końcowe, które zostały przekazane Radzie Ministrów (ostatni raport końcowy 18 czerwca 2025 r.). Koordynatorem KPD jest Ministerstwo Spraw Zagranicznych.
KPD poprzez implementację Wytycznych ONZ ma przede wszystkim służyć zwiększeniu ochrony praw człowieka i poszerzeniu możliwości dochodzenia sprawiedliwości w sytuacji, gdy prawa te zostaną naruszone przez biznes. Umieszczenie w KPD informacji na temat działań rządu na rzecz społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, a także odwołanie się do strategicznych dokumentów w tej dziedzinie, związane jest się ze świadomą polityką państwa wspierania przedsiębiorstw z jednoczesnym podkreślaniem konieczności przestrzegania przez nie praw człowieka. W KPD zawarto informację o działaniach, które są już uwzględnione w planach poszczególnych resortów lub instytucji, a także o przewidywanych analizach nt. możliwych zmian w prawie polskim i działaniach mających na celu poprawę ochrony praw człowieka.
Materiały
Krajowy Plan Działania na rzecz wdrażania Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka na lata 2025-2028_konsultacjeKrajowy_Plan_Działania_na_rzecz_wdrażania_Wytycznych_ONZ_dotyczących_biznesu_i_praw_człowieka_na_lata_2025-2028_konsultacje.pdf 0.63MB Raport Śródokresowy z realizacji „Krajowego Planu Działania na rzecz wdrażania Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka na lata 2021-2024”
Raport_Śródokresowy_z_realizacji_KPD_na_lata_2021-2024.pdf 0.76MB Krajowy Plan Działania na rzecz wdrażania Wytycznych ONZ na lata 2021-2024
KPD_2021-2024_.pdf 0.66MB Polish National Action Plan for the Implementation of the United Nations Guiding Principles on Business and Human Rights 2021-2024
NAP_2021-2024.pdf 0.91MB Raport z realizacji Krajowego Planu Działania na rzecz wdrażania Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka na lata 2017-2020
Raport_z_realizacji_Krajowego_Planu_Działania_na_rzecz_wdrażania_Wytycznych_ONZ_dotyczących_biznesu_i_praw_człowieka_na_lata_2017-2020_1.pdf 1.42MB Krajowy Plan Działania na rzecz wdrażania Wytycznych ONZ dot. biznesu i praw człowieka na lata 2017-2020
Krajowy_Plan_Dzialania_na_rzecz_wdrazania_Wytycznych_ONZ_dotyczacych_biznesu_i_praw_czlowieka_na_lata_2017-2020.pdf 1.16MB Polish National Action Plan for the Implementation of the United Nations Guiding Principles on Business and Human Rights 2017-2020
KPD_wersja_angielska.pdf 1.27MB Wytyczne-ONZ-
Wytyczne-ONZ-_wersja_polska.pdf 0.78MB GuidingPrinciplesBusinessHR
GuidingPrinciplesBusinessHR_EN.pdf 1.08MB