Sankcje międzynarodowe, inaczej zwane środkami ograniczającymi, są jednym z instrumentów oddziaływania wobec podmiotów, których działalność stanowi naruszenie zasad i norm prawa międzynarodowego, w tym międzynarodowego prawa praw człowieka i stanowi  zagrożenie dla światowego lub regionalnego pokoju i bezpieczeństwa. Sankcje mogą być skierowane przeciwko rządom państw trzecich, podmiotom niepaństwowym, a także jednostkom lub grupom (np. terrorystycznym). W systemie ONZ organem uprawnionym do wprowadzania sankcji jest Rada Bezpieczeństwa (RB). Według przepisów Rozdziału VII Karty Narodów Zjednoczonych, w razie stwierdzenia przez RB zagrożenia pokoju, naruszenia pokoju lub aktu agresji może ona uchwalać rezolucje lub podejmować decyzje o przyjęciu środków nie pociągających za sobą użycia siły zbrojnej (sankcje).

Unia Europejska wprowadza środki ograniczające (sankcje) wobec państw, organizacji, osób prawnych lub osób fizycznych w ramach Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa (WPZiB). Podstawą prawną do nakładania sankcji przez UE jest art. 29 Traktatu o Unii Europejskiej oraz art. 215 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Sankcje UE wprowadzane są w drodze decyzji i rozporządzeń Rady UE. Unia Europejska implementuje sankcje nałożone przez Radę Bezpieczeństwa ONZ. Ponadto, UE może nakładać własne, autonomiczne środki ograniczające.

Podstawowe rodzaje sankcji to:

• sankcje finansowe (m.in. zamrożenie funduszy, zakaz udostępniania funduszy);
• sankcje gospodarcze (m.in. ograniczenia w imporcie lub eksporcie określonych towarów i usług);
• sankcje dotyczące ruchu osobowego (m.in. zakaz wjazdu na określone terytorium);
• sankcje dyplomatyczne (zerwanie stosunków dyplomatycznych).

Więcej informacji nt. sankcji RB ONZ znajduje się na stronie:

United Nations sanctions
Consolidated list of sanctions

Więcej informacji nt. sankcji UE oraz ich implementacji znajduje się na stronie:

European Union sanctions (EEAS)
European Union Sanctions (COM)

• Najczęściej zadawane pytania (FAQs)
• Niewiążące wytyczne Komisji Europejskiej (Guidance on the implementation of EU sanctions)
• Platforma KE umożliwiająca anonimowe zgłaszanie naruszenia sankcji (Wisthleblower Tool)

Official Journal of the European Union
EU Sanctions Map

Sankcje międzynarodowe w Polsce

Przyjmowanie sankcji na forum organizacji międzynarodowych, których członkiem jest Rzeczpospolita Polska, a także ich wdrażanie do polskiego prawa krajowego jest koordynowane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Poprzez udział w pracach odpowiednich grup roboczych Rady (UE), MSZ odpowiada za inicjowanie zastosowania środków ograniczających wobec konkretnych podmiotów, koordynację przeglądu obowiązujących środków ograniczających i jest zaangażowany w kształtowanie polityki sankcyjnej UE, także w wymiarze legislacyjnym. W zakresie implementacji sankcji MSZ współpracuje z Komitetami ds. Sankcji ONZ, z Panelami Ekspertów ONZ, Dyrekcją Generalną ds. Stabilności Finansowej, Usług Finansowych i Unii Rynków Kapitałowych (DG FISMA) przedkładając odpowiednie raporty implementacyjne czy stanowiska. Specyfika działań Ministerstwa Spraw Zagranicznych w obu obszarach koncentruje się na wymiarze międzynarodowym i mieści się w zakresie określonym w art. 32 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1893).

Ministerstwo Spraw Zagranicznych
al. J. Ch. Szucha 23, 00-580 Warszawa
Tel.: +48 22 523 90 00
E-mail: kancelaria@msz.gov.pl

Organy właściwe w zakresie wykonywania sankcji międzynarodowych

Działania w celu realizacji poszczególnych rodzajów sankcji międzynarodowych są podejmowane przez organy właściwe ze względu na kwestię, której dotyczą poszczególne środki ograniczające. Z uwagi na stopień szczegółowości współczesnych reżimów sankcyjnych zdarza się, że jeden rodzaj sankcji znajduje się w kompetencji więcej niż jednego organu.

Ogólny podział kompetencji w zakresie implementacji do prawa krajowego międzynarodowych środków ograniczających przedstawia się następująco:

Sankcje finansowe

Szef Krajowej Administracji Skarbowej
Ministerstwo Finansów - Krajowa Administracja Skarbowa
ul. Świętokrzyska 12
00-916 Warszawa
elektroniczna skrzynka podawcza Ministerstwa Finansów ePUAP: /bx1qpt265q/SkrytkaESP
e-mail: kancelaria@mf.gov.pl

Generalny Inspektor Informacji Finansowej (aspekty przeciwdziałania terroryzmowi)

Ministerstwo Finansów
ul. Świętokrzyska 12
00-916 Warszawa
tel.: (0-22) 694-30-60
fax: (0-22) 694-54-50
https://www.gov.pl/web/finanse/sankcje-miedzynarodowe-giif

Sankcje gospodarcze

Minister Rozwoju i Technologii
Pl. Trzech Krzyży 3/5
00-507 Warszawa
tel.: (22) 250 01 30
e-mail: kancelaria@mrit.gov.pl
https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia

Sankcje dotyczące ruchu osobowego

Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji
ul. Stefana Batorego 5, 02-591 Warszawa
tel.: 222 500 112
fax (22) 601 39 88
e-mail: kontakt@mswia.gov.pl
https://www.gov.pl/web/mswia

Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców
ul. Taborowa 33,
02-699 Warszawa
tel. +48 47 721 75 75
https://udsc.gov.pl/
Elektroniczna skrzynka podawcza: /UDSC/SkrytkaESP