Wymiar ludzki OBWE
Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) skupia 57 państw położonych na trzech kontynentach: w Ameryce Północnej, Europie i Azji. Powstała 1 stycznia 1995 r. w wyniku przekształcenia Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Jej celem jest umacnianie bezpieczeństwa i współpracy oraz zapobieganie konfliktom w regionie OBWE, obejmującym – zgodnie z popularnym określeniem – obszar „od Vancouver po Władywostok”. Zgodnie z wszechstronną koncepcją bezpieczeństwa państwa uczestniczące w OBWE współpracują w trzech wymiarach (tzw. koszykach): polityczno-wojskowym (I), ekonomiczno-środowiskowym (II) i ludzkim (II) – obejmującym głównie zagadnienia praw człowieka i promocji demokracji. Do wymiaru ludzkiego należą m.in. następujące kwestie szczegółowe: wolne wybory, demokracja, rządy prawa, niezależność sądownictwa, poszanowanie praw mniejszości narodowych i etnicznych, tolerancja i niedyskryminacja, zwalczanie handlu ludźmi, wolność religii i wyznania oraz prawa migrantów.
Siedziba Sekretariatu OBWE znajduje się w Wiedniu, lecz najważniejsza instytucja wymiaru ludzkiego OBWE – Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka ma siedzibę w Warszawie. Biuro jest główną instytucją, służącą państwom uczestniczącym OBWE pomocą w wypełnianiu ich zobowiązań w zakresie wymiaru ludzkiego, tj. przede wszystkim ujętych w formie deklaracji i decyzji, które w ramach OBWE mają charakter polityczny (nie mają mocy prawnej) i podejmowane są na zasadzie konsensusu przez wszystkie państwa uczestniczące. Biuro swoje działania realizuje głównie poprzez misje, rozmowy z przedstawicielami władz i społeczeństwa obywatelskiego, publikacje raportów, rekomendacji i dobrych praktyk oraz organizację szkoleń. Oprócz ODIHR głównymi instytucjami wymiaru ludzkiego są Wysoki Komisarz OBWE ds. Mniejszości Narodowych, a także Specjalny Przedstawiciel OBWE ds. Wolności Mediów.
W związku z konfrontacyjną postawą Rosji na forum OBWE nie było możliwa w ostatnich latach organizacja konsensualnie zwoływanych Spotkań Przeglądowych Wymiaru Ludzkiego (HDIM), które odbywały się w Warszawie. W tej sytuacji, od 2022 r. kolejne państwa pełniące Przewodnictwo w OBWE we współpracy z ODIHR organizują Warszawską Konferencję Wymiaru Ludzkiego (Warsaw Human Dimension Conference, WHDC), która pozostaje jedną z największych konferencji poświęconych prawom człowieka w Europie. Polska wspiera organizację konferencji pod względem politycznym i finansowym.
Unikatowym zadaniem Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka jest organizowanie misji obserwacyjnych wyborów w państwach uczestniczących OBWE. ODIHR organizuje każdego roku kilkanaście misji oceny wyborów, poprzedzonych misjami oceny potrzeb. Obserwatorem wyborów może zostać osoba spełniająca określone wymogi, co najmniej takie jak znajomość języka angielskiego i doświadczenie w organizacji lub obserwacji wyborów. Rekrutację obserwatorów z Polski prowadzi na zlecenie MSZ Fundacja Solidarności Międzynarodowej. Bliższe dane na temat aktualnych procesów rekrutacyjnych dostępne są tutaj.