Energetyka jest w miastach ważnym elementem zarządzania lokalnego nie tylko dlatego, że przekształcanie energetyki z tradycyjnej na bardziej nowoczesną przynosi efekty ekologiczne, ale przede wszystkim przynosi efekty ekonomiczne. Miasta tak starają się transformować i organizować lokalną energetykę, żeby społeczność lokalna mniej płaciła za energię.
Podczas seminarium przypomniano, że Polska jest zobowiązana realizować cele energetyczne Unii Europejskiej wyznaczone do roku 2030. Jako państwo członkowskie zobowiązaliśmy się m.in. do redukcji gazów cieplarnianych na poziomie 40%.

Zarówno Unia Europejska, jak i polski rząd prowadzą politykę zapobiegającą kryzysowi klimatycznemu. Unia Europejska ogłosiła strategię „Zielony europejski ład” prowadząca do neutralności klimatycznej w roku 2050, a przyjęty przez rząd dokument „Polityka Energetyczna Polski” wyznacza bardzo konkretne ramy transformacji dla polskich miast.

Przyjęta przez polski rząd 2 lutego 2021 r. polityka energetyczna do roku 2040 opiera się na trzech filarach. Pierwszy z nich – sprawiedliwa transformacja – zakłada transformację regionów węglowych, ograniczenie ubóstwa energetycznego oraz rozwój nowych gałęzi przemysłu związanych z OZE i energetyką jądrową.

Zeroemisyjny system energetyczny – to podstawa drugiego filaru PEP2040. Opierać się on będzie o morska energetykę wiatrową (11 GW do 2040 r.), energetykę jądrową (około 6-9 GW), a także energetykę lokalną i obywatelską. Tu rząd zakłada wzrost udziału odbiorców aktywnie uczestniczących w rynku, powstanie 300 obszarów zrównoważonych energetycznie i 1 mln prosumentów do 2030 r.

Trzeci filar polityki energetycznej to dobra jakość powietrza. Rząd zakłada transformację ciepłownictwa: wycofanie węgla z użycia w ciepłownictwie indywidualnym (w miastach do 2030 r., na obszarach wiejskich do 2040 r.), wykorzystanie paliwa bezdymnego do 2040 r., rozwój ciepłownictwa systemowego w miastach, wzrost o 1,5 mln gospodarstw domowych podłączonych do sieci ciepłowniczej do 2030 r. Efekty w tym obszarze ma ponadto przynieść wzrost liczby budynków zeroenergetycznych (3 mln wymienionych źródeł ciepła w domach do 2030 r., 1000 niskoemisyjnych budynków użyteczności publicznej do 2030 r.), a także zeroemisyjny transport, a więc rozwój elektromobilności. W miastach powyżej 100 tys. mieszkańców zakłada się, że od 2025 r. kupowane będą jedynie zeroemisyjne pojazdy komunikacji miejskiej, natomiast od 2030 r. wszystkie pojazdy komunikacji miejskiej mają być zeroemisyjne. Ponadto rząd chce zwiększenia udziału OZE we wszystkich sektorach i technologiach.

Do roku 2030 planowane jest wycofanie w polskich miastach węgla jako paliwa w gospodarstwach indywidualnych, będzie więc konieczne zastosowanie innych rozwiązań, np. wykorzystujących OZE. Planowany jest bardzo szeroki rozwój ciepłownictwa systemowego w miastach – mowa jest o podłączeniu kolejnego półtora miliona odbiorców oraz o wymianie 3 mln źródeł ciepła w domach. 32% OZE ma mieć udział w produkcji energii elektrycznej, w ciepłownictwie i także w transporcie.

Rodzą się pytania, czy miasta będą w stanie podołać tym wyzwaniom, jakie warunki będą musiały spełnić i jakie technologie będą najkorzystniejsze. Samorządy stoją przed koniecznością szukania rozwiązań w obszarze odnawialnych, czystych i zielonych technologii. Ważne jest także, aby rozwiązania te wykorzystywały i uruchamiały lokalny potencjał miast.