Jakie rodzaje świadczeń pomocy materialnej przysługują cudzoziemcom w związku z wejściem w życie Konstytucji dla Nauki?
O dostęp do pomocy materialnej z budżetu państwa, tj. o stypendium socjalne oraz o kredyt studencki, mogą ubiegać się studenci cudzoziemcy, którzy:

1. posiadają zezwolenie na pobyt stały lub są rezydentami długoterminowi UE,
2. posiadają zezwolenie na pobyt czasowy w związku z okolicznościami, o których mowa w art. 159 ust. 1 lub art. 186 ust. 1 pkt 3 lub 4 ustawy o cudzoziemcach,
3. posiadają status uchodźcy nadany w RP lub korzystają z ochrony czasowej albo ochrony uzupełniającej na terytorium RP,
4. posiadają certyfikat poświadczający znajomość języka polskiego jako obcego
   co najmniej na poziomie biegłości językowej C1,
5. posiadają Kartę Polaka lub decyzję w sprawie stwierdzenia polskiego pochodzenia,
6. są małżonkiem, wstępnym lub zstępnym obywatela RP, mieszkającym na terytorium RP.

Natomiast wszyscy studenci cudzoziemcy, którzy podejmą kształcenie w roku akademickim 2019-2020, są uprawnieni do ubiegania się o pozostałe świadczenia pomocy materialnej, tj. o:

1. stypendium rektora,
2. stypendium dla osób niepełnosprawnych,
3. zapomogę,
4. stypendium finansowane przez jednostkę samorządu terytorialnego,
5. stypendium za wyniki w nauce lub w sporcie finansowane przez osobę fizyczną lub osobę prawną niebędącą państwową lub samorządową osobą prawną,
6. stypendium ministra.

Cudzoziemcy, którzy podejmą studia III stopnia w szkołach doktorskich prowadzonych przez uczelnie i instytuty naukowe, otrzymują stypendium doktoranckie. Ponadto zgodnie z art. 198 ust. 8 ustawy za kształcenie doktorantów nie pobiera się opłat. Cudzoziemiec będący młodym naukowcem może również otrzymać stypendium ministra dla wybitnych młodych naukowców.

Podstawa prawna: art. 198 ust. 8 oraz art. 324 ust. 3 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. z 2018 r. poz. 1668) [odp. z 6.07.2019 r.]

Nostryfikacja dyplomów. W Konstytucji dla Nauki jest przepis, który mówi, że postępowanie nostryfikacyjne prowadzi podmiot posiadający kategorię naukową A+ albo A w dyscyplinie, której dotyczy wniosek (art. 328 ust. 4). Czy wobec tego nasz wydział, który w ostatniej parametryzacji otrzymał kategorię B, nie może w tej chwili przeprowadzić nostryfikacji? 
Przywołany przez przepis wszedł w życie 1 października 2018 r., jednakże odnosi się do kategorii naukowych, które zostaną przyznane w 2021 roku na podstawie ewaluacji jakości działalności naukowej obejmującej lata 2017 – 2020. Do tego czasu postępowania nostryfikacyjne powinny być prowadzone tak jak dotychczas – przez jednostki posiadające uprawnienie do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego określonej dziedziny nauki lub stopnia doktora habilitowanego określonej dziedziny sztuki, w zakresie dyscypliny naukowej lub artystycznej, której dotyczy stopień naukowy. [odp. z 29.05.2019 r.]

Czy studenci cudzoziemcy, którzy byli rekrutowani na zasadach odpłatności, po otrzymaniu Karty Polaka, karty stałego pobytu bądź innych dokumentów pozwalających na studiowanie w trakcie odbywania studiów, mogą wystąpić z wnioskiem do rektora o zmianę zasad studiowania na zasady określone dla cudzoziemców bez obowiązku wnoszenia opłat? 
Tak. Rekrutacja na rok akademicki 2018/2019 była przeprowadzana na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym. Natomiast zgodnie z art. 222 przepisów wprowadzających ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce z dnia 3 lipca 2018 r. osoby niebędące obywatelami polskimi, które w dniu wejścia w życie ustawy odbywają studia, studia doktoranckie oraz inne formy kształcenia, a także uczestniczą w badaniach naukowych i pracach rozwojowych na zasadach określonych w ustawie uchylanej w art. 169 pkt 3, kontynuują te studia, badania lub prace na zasadach dotychczasowych. Studenci cudzoziemcy, którzy podjęli kształcenie na podstawie art. 43 ust. 3 i 4 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, mogą tym samym po otrzymaniu Karty Polaka lub zezwolenia na pobyt stały mogą ubiegać się o zmianę zasad studiowania na mocy art. 43 ust. 2  ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym.  [odp. z 22.10.2018 r.]

Czy cudzoziemcy co do zasady (np. gdy nie ma umowy międzynarodowej z krajem pochodzenia kandydata) są przyjmowani na studia w drodze decyzji administracyjnej rektora? 
Cudzoziemcy powinni co do zasady spełniać kryteria rekrutacyjne określone dla tej grupy osób w uchwale senatu, o której mowa w art. 70 ustawy oraz być przyjmowani na studia (w tym na studia w języku obcym) w drodze rekrutacji przewidzianej w art. 69 ustawy. Przyjęcie na studia w drodze rekrutacji nie wymaga decyzji administracyjnej rektora.

Zgodnie z art. 323 ust. 1 pkt 6 ustawy rektor w drodze decyzji administracyjnej może jednak przyjąć na kształcenie cudzoziemca z pominięciem kryteriów rekrutacyjnych określonych dla tej grupy osób w uchwale senatu, o której mowa w art. 70 ustawy. Dotyczy to również cudzoziemców przyjętych na kształcenie na podstawie decyzji ministra i decyzji dyrektora Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej (NAWA) w odniesieniu do jej stypendystów. Przyjmowanie ww. cudzoziemców na studia w uczelni nie odbywa się w drodze rekrutacji przewidzianej w art. 69 ustawy.

Czy Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego określi w drodze rozporządzenia szczegółowe zasady podejmowania i odbywania studiów przez cudzoziemców po dniu 1 października 2018 roku? 
Nie. W ustawie nie przewidziano delegacji ustawowej do wydania przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego odrębnego rozporządzenia w sprawie zasad podejmowania i odbywania studiów przez cudzoziemców. Uczelnia powinna sama wskazać dokumenty, jakie uprawniają cudzoziemca do podjęcia nauki w języku polskim lub w języku obcym na danej uczelni, oprócz dokumentów wymienionych w ustawie.  [odp. z 22.10.2018 r.]

Czy przyjęcie na studia przez rekrutację oznacza, że wszyscy cudzoziemcy przyjmowani na studia muszą uczestniczyć w procesie rekrutacyjnym ustalonym dla obywateli polskich? 
Podstawą przyjęcia na studia pierwszego stopnia lub jednolite studia magisterskie są wyniki egzaminu maturalnego lub egzaminu dojrzałości. Na studia pierwszego stopnia lub jednolite studia magisterskie może być przyjęta osoba, która posiada dokument, o którym mowa w art. 69 ust. 1 Konstytucji dla Nauki (w przypadku cudzoziemców najczęściej będzie to świadectwo lub inny dokument uznany w Rzeczypospolitej Polskiej za dokument uprawniający do ubiegania się o przyjęcie na studia zgodnie z ustawą o systemie oświaty). Uczelnia nie może zatem przyjąć na studia kandydata, który nie posiada świadectwa dojrzałości. Uczelnia ustala jakie wyniki stanowią podstawę przyjęcia na studia i podaje je do wiadomości publicznej. [odp. z 22.10.2018 r.]

Od 1 stycznia 2019 r. uczelnie zgodnie z art. 70 ust. 4a ustawy mogą przeprowadzać egzaminy wstępne na studia pierwszego stopnia lub jednolite studia magisterskie dla kandydatów, którzy posiadają świadectwa dojrzałości, dyplom lub inny dokument, o którym mowa o którym mowa w art. 69 ust. 2 pkt 4-7 ustawy.

Czy pracownicy uczelni mogą przyjmować dokumenty w językach, które znają, bez domagania się przedłożenia tłumaczeń przysięgłych?
Tak. Uczelnia może wymagać też przedłożenia tłumaczenia zwykłego na język polski m.in. dyplomu ukończenia studiów, nie jest to jednak obligatoryjne.  [odp. z 22.10.2018 r.]

Czy zostanie wydane nowe rozporządzenie dotyczące warunków wyjazdów zagranicznych pracowników, doktorantów i studentów?
Nie. W Konstytucji dla Nauki nie przewidziano wydania odrębnego rozporządzenia w sprawie kierowania osób za granicę w celach naukowych, dydaktycznych i szkoleniowych. Kwestie te ustawodawca pozostawił do uregulowania przepisami wewnętrznymi uczelni, zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa w zakresie kierowania osób za granicę.  [odp. z 22.10.2018 r.]

Uwaga! Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 12 października 2006 r. w sprawie warunków kierowania osób za granicę w celach naukowych, dydaktycznych i szkoleniowych oraz szczególnych uprawnień tych osób (Dz.U. Nr 190, poz. 1405) utraciło moc obowiązującą. Przepisy tego rozporządzenia miały zastosowanie wyłącznie do studentów, doktorantów i pracowników, którzy zostali skierowani za granicę przez uczelnię przed 1 października 2018 roku.  [odp. z 22.10.2018 r.]

Czy na gruncie nowej ustawy osoby z zagranicznymi dyplomami, względnie posiadające kwalifikację pełną co najmniej na poziomie 6 uzyskaną za granicą*, będą mogły podejmować studia podyplomowe w Polsce?

*zgodnie z art. 160 ust. 3 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, uczestnikiem studiów podyplomowych może być osoba, która posiada kwalifikację pełną co najmniej na poziomie 6 uzyskaną w systemie szkolnictwa wyższego i nauki

Tak. Osoby z zagranicznymi dyplomami uznanymi zgodnie z przepisami ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce za równoważne lub równorzędne polskim dyplomom potwierdzającym posiadanie kwalifikacji pełnej co najmniej na poziomie 6 Polskiej Ramy Kwalifikacji, mogą podejmować studia podyplomowe.

Ponadto, zgodnie z art. 327 ust. 1 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce dyplom ukończenia studiów za granicą może być uznany za równoważny odpowiedniemu polskiemu dyplomowi i tytułowi zawodowemu na podstawie umowy międzynarodowej określającej równoważność, a w przypadku jej braku – w drodze postępowania nostryfikacyjnego. Dyplom ukończenia studiów uznany za równoważny odpowiedniemu dyplomowi w Polsce potwierdza posiadanie kwalifikacji na poziomie odpowiednio 6 albo 7, zatem posiadacze takiego dyplomu mogą podjąć na jego podstawie studia podyplomowe.  [odp. z 22.10.2018 r.]

Czy doktorant-cudzoziemiec, który rozpoczął studia doktoranckie przed rokiem akademickim 2019/2020 i odbywa je na zasadach innych niż Polacy może otrzymywać zwiększone stypendium  doktoranckie? 
Nie. Studia doktoranckie rozpoczęte przed rokiem akademickim 2019/2020 prowadzi się na zasadach dotychczasowych. Zgodnie z obowiązującymi dotychczas przepisami, prawo do stypendium doktoranckiego oraz zwiększenia stypendium doktoranckiego przysługuje jedynie cudzoziemcom odbywającym stacjonarne studia doktoranckie na zasadach obowiązujących obywateli polskich. Cudzoziemcy odbywający studia doktoranckie na innych zasadach niż obowiązują obywateli polskich nie otrzymują stypendium doktoranckiego ani nie przysługuje im prawo do zwiększenia stypendium doktoranckiego z dotacji.  [odp. 22.10.2018 r.]

CASE: Pochodzę z Ukrainy. Czy mogę poprowadzić zajęcia dydaktyczne na uczelni w Polsce, jeżeli w 2003 roku ukończyłam studia za granicą? Czy dyplomy uzyskane na Ukrainie do 2006 roku są uznawane za równoważne w Polsce bez konieczności nostryfikacji? Gdzie mogę uzyskać więcej informacji na ten temat?
Dyplom ukończenia studiów za granicą może być uznany za równoważny odpowiedniemu polskiemu dyplomowi i tytułowi zawodowemu na podstawie umowy międzynarodowej określającej równoważność, a w przypadku jej braku – w drodze postępowania nostryfikacyjnego. Dyplomy uzyskane na Ukrainie w 2003 roku  podlegają uznaniu na podstawie obowiązujących ówcześnie umów międzynarodowych.

W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji dotyczącej uznawalności przedstawionych dyplomów należy skontaktować się z Narodową Agencją Wymiany Akademickiej (www.nawa.gov.pl) – Dyrektor NAWA udziela pisemnej informacji o dyplomie wydanym przez zagraniczną uczelnię, o poziomie studiów i statusie uczelni.

W kwestii zatrudnienia w uczelni – zależy to od władz poszczególnych uczelni. Ministerstwo nie może ingerować w sprawy z zakresu stosunków pracy.  [odp. z 22.10.2018 r.]

Czy nowa ustawa dopuszcza możliwość niepobierania opłat za kształcenie od obcokrajowców?
Od cudzoziemców, którzy rozpoczną studia w roku akademickim 2019/2020 i którzy będą posiadać certyfikat poświadczający znajomość języka polskiego jako obcego na poziomie C1, opłaty za kształcenie nie będą pobierane. Z kolei cudzoziemcy, rozpoczynający studia w dniu wejścia w życie Konstytucji dla Nauki, a więc w roku akademickim 2018/2019, studiują według zasad dotychczasowych.  [odp. z 18.01.2019 r.]