Podczas kongresu zaprezentowano wyniki badań kondycji fizycznej dzieci i młodzieży oraz rezultaty działań realizowanych w ramach dotychczasowych trzech odsłon programu „WF z AWF. Przedstawiono także rekomendacje oraz rozwiązania praktyczne. Szef resortu edukacji zapowiedział kontynuację programu.

– My ten program będziemy kontynuować. Ten program jest potrzebny. On daje przede wszystkim znakomity materiał dla naukowców z Akademii Wychowania Fizycznego do tego, aby zbadać jak wygląda kondycja fizyczna dzieci i młodzieży i co trzeba robić konkretnie, żeby tę kondycję fizyczną poprawiać – mówił szef MEiN podczas inauguracji kongresu. Zaznaczył też, że już dziś jest potrzeba podejmowania konkretnych działań tak, by wykształciła się na nowo w naszym społeczeństwie kultura fizyczna. – Świadomość tego, że bez aktywności fizycznej, bez ruchu, bez konkretnych działań, bez konkretnych ćwiczeń niestety dobrze nie będzie – dodał.

Szef resortu edukacji i nauki podsumował również dotychczasowe edycje programu „WF z AWF”. – Trzy edycje, które są za nami, dały nam konkretne efekty. To ponad 30 tys. Sport Klubów w całej Polsce, w ramach których ćwiczy blisko 500 tys. uczniów – mówił minister. Wspomniał także, że są to zupełnie inne zajęcia niż w SKS-ach. – To jest efekt szkoleń, które Akademie Wychowania Fizycznego w całej Polsce przeprowadziły z ponad 30 tys. nauczycieli wychowania fizycznego – dodał.

W kongresie uczestniczyli Minister Edukacji i Nauki Przemysław Czarnek, Minister Sportu i Turystyki Kamil Bortniczuk, rektor Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie prof. Bartosz Molik oraz rektorzy innych AWF z terenu całej Polski. Wyniki badań i wnioski z nich płynące oraz założenia nowego przedsięwzięcia przedstawili eksperci kierujący zespołami badawczymi: prof. Paweł Tomaszewski (koordynator zespołu ds. sprawności fizycznej), prof. Hubert Makaruk (koordynator zespołu ds. fundamentalnych umiejętności ruchowych) oraz prof. Andrzej Kosmol (koordynator zespołu ds. alfabetu ruchowego).

Kongres „WF z AWF – Aktywny dzisiaj dla zdrowia w przyszłości”

Ideą kongresu jest zaprezentowanie kompleksowego i innowacyjnego podejścia do aktywności fizycznej dzieci i młodzieży w naszym kraju. Potwierdzony narastający problem nadwagi i otyłości, bardzo niski poziom sprawności fizycznej (głównie wydolności krążeniowo-oddechowej) oraz fundamentalnych umiejętności ruchowych wskazuje na konieczność podjęcia natychmiastowych działań.

Zaproponowana koncepcja ma na celu ukierunkowanie dzieci na rozwój fundamentalnych umiejętności ruchowych oraz wdrożenie regularnej i dobrowolnej aktywności fizycznej, a następnie kształtowanie sprawności fizycznej, której efektem będzie poprawa zdrowia młodego pokolenia, a także rozwój talentów sportowych.

Jednym z głównych wydarzeń kongresu była debata „Zdrowe i sprawne dziecko” z udziałem wybitnych ekspertów. Równolegle do debat merytorycznych przeprowadzone były zajęcia dla kilkuset dzieci z klas III-V, podczas których uczestnicy zdobywali tzw. paszport dla zdrowia. Wydarzenie miało na celu zaprezentowanie nowych rozwiązań, które sprzyjają efektywnej aktywizacji dzieci i młodzieży. Była to także okazja, aby w praktyce poznać sposoby rozwijania podstawowych umiejętności ruchowych oraz zapoznać się z koncepcją alfabetu ruchowego.

Podsumowanie trzech edycji programu WF z AWF

Jak podkreślał rektor AWF w Warszawie prof. Bartosz Molik, od wielu lat mówi się o problemie otyłości, nadwagi, wadach postawy i obniżającego się poziomu sprawności fizycznej. Jest to konsekwencja negatywnych skutków rozwoju cywilizacji, która ograniczyła poziom aktywności fizycznej. Pandemia dodatkowo pogłębiła ten trend i spowodowała nasilenie się problemów zdrowotnych wśród dzieci i młodzieży. Odpowiedzią na to zjawisko był program „WF z AWF”, który wówczas nazywał się „Aktywny powrót do szkoły”. – Kilkuset ekspertów przygotowało dwa etapy programu. Pierwszy to szkolenia dla nauczycieli – mówił rektor AWF w Warszawie. Odbyło się 350 szkoleń, które zrealizowano w 9 ośrodkach.

31 tys. przeszkolonych nauczycieli, ponad 31 tys. Sport-Klubów i ponad 450 tys. uczniów, do tego prawie połowa zajęć prowadzona była w klasach I-III szkół podstawowych przez nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej. Prawie 90 proc. nauczycieli widzi potrzebę dalszych szkoleń.

– To nie jest program, którym możemy się pochwalić w skali ogólnopolskiej. To jest program, którym chwalimy się na całym świecie. Wielu ekspertów z całego świata podkreśla, że „WF z AWF” jest jednym z najbardziej oryginalnych programów i przykładem systemowego podejścia do poprawy jakości zajęć wychowania fizycznego – mówił rektor Molik.

W ramach programu „WF z AWF” zostały stworzone 3 zespoły badawcze:

• monitoringu kondycji fizycznej,
• fundamentalnych umiejętnościach ruchowych,
• alfabetu ruchowego.

Efekty prac zespołów badawczych

Badania ekspertów, którzy przeprowadzili monitoring kondycji fizycznej wskazały na problem nadwagi i otyłości, który dotyczy ponad 15 proc. badanych uczniów. W grupie wiekowej 8-12 lat u 20-25 proc. chłopców i 15-17 proc. dziewcząt zdiagnozowano występowanie otyłości brzusznej. Badania wykazały też kilkunastoprocentowe obniżenie poziomu wytrzymałości biegowej i istotny spadek wydolności krążeniowo oddechowej.

Jednocześnie badacze zaobserwowali poprawę wyników sprawności fizycznej dzieci i młodzieży oraz mniejsze przyrosty wskaźnika BMI u osób regularnie uczestniczących w dodatkowych zajęciach w Sport Klubach.

Fundamentalne umiejętności ruchowe – inwestycja w przyszłość

Fundamentalne umiejętności ruchowe to m.in. bieg, skok, chwyt, rzut oraz umiejętność zachowania równowagi. Są to sprawności potrzebne w różnych aspektach życia człowieka.

Specjaliści z AWF w podsumowaniu badań wskazali, że dzieci, które opanowały fundamentalne umiejętności ruchowe, częściej podejmują aktywność fizyczną, a wyższy stopień opanowania tych umiejętności sprzyja uzyskiwaniu lepszych wyników w szkole. Natomiast dzieci, które nie nauczyły się tych umiejętności, mogą być wykluczone z udziału w zabawie, a w przyszłości mogą niechętnie podejmować aktywność fizyczną. Badacze wskazują też, że lekcje WF powinny być celowe i mieć charakter edukacyjny, a nie wyłącznie spontaniczny.

Piątka dla aktywności i zdrowia

Propozycja systemowego podejścia do aktywności fizycznej została zawarta w tzw. „piątce dla aktywności i zdrowia”, w której umieszczono zasadnicze komponenty programu: jakość, innowacyjność, ciągłość, celowość i powszechność.

JAKOŚĆ

• Szkolenia dla nauczycieli wychowania fizycznego,
• Dokształcenie nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej na poziomie studiów podyplomowych,
• Coroczny Kongres z debatami i praktycznymi rozwiązaniami,
• Podręcznik (przewodnik do zajęć) – zestawy ćwiczeń, konspekty dla dzieci w różnym wieku
• Opracowanie programów pozwalających na włączenie do zajęć uczniów z niepełnosprawnościami i specjalnymi potrzebami.

INNOWACYJNOŚĆ

• Bateria testów „Fundamentalnych Umiejętności Ruchowych w Sporcie”,
• Ocena kompetencji zgodnie z koncepcją Alfabetu Ruchowego,
• Wdrażanie i promowanie przykładów dobrego działania np. aktywne przerwy strefy ruchu szkolne przestrzenie aktywizujące,
• Wykorzystanie nowych technologii np. grywalizacja, aplikacje,
• Promowanie nowych rozwiązań, dostosowanych do wieku, płci, zainteresowań.

CIĄGŁOŚĆ

• Strategia dla szkół – szkoły z certyfikatem.
• Proces kształcenia od alfabetu ruchowego do identyfikacji talentu,
• Stały monitoring kondycji fizycznej,
• Stały monitoring fundamentalnych umiejętności ruchowych.

CELOWOŚĆ

• Kształtowanie fundamentalnych umiejętności ruchowych (do 12 roku życia),
• Poprawa wskaźników kompetencji ruchowych,
• Programy interwencyjne dla dzieci wykazujących niezadowalający poziom umiejętności ruchowych,
• Integracja aktywności szkolnych oraz treści nauczania zgodnych koncepcją alfabetu ruchowego.

POWSZECHNOŚĆ

• Systemowe działania międzyresortowe, holistyczne podejście do problemu,
• Kampania społeczna – międzypokoleniowe działania edukacyjne i profilaktyczne mające na celu włączenie do działania członków rodzin i promowanie wspólnej rodzinnej aktywności i kształtowanie świadomości społecznej,
• Aktywny transport – promowanie aktywnej i bezpiecznej drogi do szkoły,
• Zwiększenie udziału dzieci i młodzieży w dodatkowych zajęciach ruchowych, m.in. Sport Klubach,
• Zwiększenie dostępności do sal i obiektów sportowych stwarzanie możliwości dostępu do zajęć ruchowych w miejscach atrakcyjnych w bezpośredniej okolicy zamieszkania,
• Poprawa infrastruktury szkolnej.