Rząd przyjął przełomowe przepisy dla osób z niepełnosprawnościami. Będą one mogły korzystać z pomocy asystenta osobistego, który na stałe będzie wspierał je w codziennym funkcjonowaniu – m.in. przemieszczaniu się, prowadzeniu domu, załatwianiu spraw urzędowych, a także w pracy, nauce i kontaktach społecznych. Usługa asystencji osobistej będzie bezpłatna. Obejmie ona docelowo ok. 100 tys. osób z niepełnosprawnościami oraz nawet 500 tys. ich bliskich. Nowe przepisy mają wejść w życie w 2027 roku. Rząd planuje przeznaczyć na program asystencji osobistej ponad 47 mld zł do 2035 roku.

Do tej pory usługi asystenckie działały tylko w ramach czasowych i ograniczonych programów, kierowanych do samorządów i organizacji pozarządowych. Teraz powstanie stały, ogólnopolski system, dzięki któremu każda osoba potrzebująca wsparcia asystenta osobistego będzie miała do niego dostęp. Rozwiązanie będzie dużym odciążeniem także dla rodzin i bliskich osób z niepełnosprawnościami.

Najważniejsze rozwiązania

• Proponowane przepisy wyznaczają nowy standard, jeśli chodzi o zwiększenie niezależności życia osób z niepełnosprawnościami. 
  • Asystent osobisty będzie pomagał każdej osobie indywidualnie, ściśle dopasowując się do jej potrzeb. Chodzi o pomoc np. w higienie, czynnościach domowych, poruszaniu się po ulicy oraz aktywnościach zawodowych czy społecznych. Po przejściu specjalistycznego instruktażu, asystent będzie mógł także wspierać daną osobę w prostych czynnościach medycznych. 
  • Osoba z niepełnosprawnością będzie miała swobodę wyboru osobistego asystenta. Będzie mogła także wybrać podmiot, który zorganizuje dla niej usługę asystencji – samorząd lub organizację pozarządową.
  • Dostęp do usługi asystencji osobistej będzie bezpłatny.
• Nowa forma wsparcia osób z niepełnosprawnościami obejmie cały kraj – usługa asystencji zostanie zorganizowana w każdym powiecie w Polsce.
  • Decyzja o przyznaniu wsparcia będzie ustalana od 1 roku do maksymalnie 3 lat i będzie mogła być przedłużana.
    • Rozwiązanie pozwoli systematycznie oceniać sytuację osoby z niepełnosprawnością oraz dostosowywać zakres i liczbę godzin asystencji osobistej do jej aktualnych potrzeb.
  • W zależności od sytuacji danej osoby, asystent będzie ją wspierał od 20 do docelowo 240 godzin miesięcznie (w pierwszym roku obowiązywania ustawy do 200 godzin, w drugim – do 220 godzin). 
    • Najwyższa możliwa liczba godzin wsparcia miesięcznie (240 godzin) oznacza, że asystent osobisty będzie dostępny dla osoby z niepełnosprawnością średnio 8 godzin dziennie.

• Decyzja o przyznaniu osobistej asystencji, wraz z miesięcznym wymiarem godzin i zakresem wsparcia, dokonywana będzie przez wojewódzki zespół ds. orzekania o niepełnosprawności. To wykwalifikowany, ekspercki skład, który przyjedzie do osoby wnioskującej o asystencję.

• O asystencję osobistą będą mogły docelowo ubiegać się osoby w wieku 18-65 lat, które uzyskały co najmniej 80 punktów w skali potrzeby wsparcia, a od trzeciego roku działania ustawy – także młodzież z niepełnosprawnością od 13. roku życia.
• Asystentem będzie mogła zostać osoba pełnoletnia, która m.in. ukończy specjalne szkolenie, kurs pierwszej pomocy i ewakuacji osób z niepełnosprawnościami oraz przejdzie instruktaż dla konkretnej osoby.

Nowe przepisy mają wejść w życie zasadniczo od 1 stycznia 2027 roku.