Terminem ocena wpływu określa się proces analityczny wspomagający podejmowanie decyzji w zakresie rozwiązań regulacyjnych. Podstawowym celem tego procesu jest dostarczenie osobom podejmującym decyzje możliwie pełnej informacji na temat potencjalnych skutków proponowanych działań.

Proces oceny wpływu jest elementem prowadzenia polityki w oparciu o dowody (z ang. evidence-based policy), która obejmuje analizę dostępnych informacji i danych, ewaluację istniejącego stanu prawnego w danej dziedzinie życia społeczno-gospodarczego oraz konsultacje publiczne. Poprawnie przeprowadzona ocena wpływu zapewnia możliwie pełną i wiarygodną informację na temat celowości interwencji państwa oraz korzyści i kosztów związanych z podjęciem konkretnych działań.

Wyniki przeprowadzonej oceny wpływu są przedstawiane w ocenie skutków regulacji (OSR), która jest dokumentem towarzyszącym projektowi aktu normatywnego procedowanego w rządowym procesie legislacyjnym. Procedury przyjmowania dokumentów rządowych, w tym także obowiązek sporządzania i uzgadniania OSR określa Regulamin pracy Rady Ministrów.

W celu ujednolicenia sposobu prezentacji wyników procesu oceny wpływu wprowadzono formularz OSR, w którym w sposób syntetyczny i uporządkowany prezentowane są zakładane skutki interwencji. Jednocześnie mając na uwadze konieczność ujednolicenia formy ewaluacji poszczególnych interwencji państwa, wprowadzono wystandaryzowany formularz oceny skutków regulacji ex-post (OSR ex post). Formularz ten zapewnia integralność formalną OSR ex post z OSR przygotowaną na etapie projektowania regulacji, a od strony funkcjonalnej umożliwia czytelne porównywanie skutków oczekiwanych z faktycznymi. Zestawienie skutków stanowi bazę dla wypracowania rekomendacji do dalszych działań.

Wzory formularzy, zgodnie z przepisami Regulaminu pracy Rady Ministrów, zamieszcza się w BIP KPRM.

Konsultacje publiczne są integralną częścią prac nad projektami aktów prawnych w rządowym procesie legislacyjnym. Rozumienie korzyści, które niesie za sobą budowanie dialogu z obywatelami, stanowi niezbędny czynnik powodzenia wszystkich procesów konsultacyjnych. Dla administracji, konsultacje stwarzają możliwość zapoznania się z opiniami na temat proponowanego rozwiązania, udoskonalenia projektu będącego przedmiotem konsultacji, pogłębienia wiedzy o skutkach interwencji oraz upowszechniania informacji o prowadzonych działaniach. Z kolei interesariusze, włączając się w proces konsultacji, mają możliwość udziału w tworzeniu prawa.

Konsultacje powinny być prowadzone na każdym etapie prac nad projektowanym rozwiązaniem. Wskazane jest, aby proces konsultacji rozpoczynał się na możliwie wczesnym etapie, w szczególności już w fazie koncepcyjnej (tzw. prekonsultacje).

Prowadząc konsultacje, wnioskodawca (organ administracji lub podmiot upoważniony do przygotowania i procedowania projektu aktu normatywnego) zobowiązany jest przestrzegać zarówno zasad określonych w Regulaminie pracy Rady Ministrów (m.in. w zakresie terminów, wymogów dotyczących raportu z konsultacji), jak i w Wytycznych do przeprowadzenia oceny wpływu oraz konsultacji publicznych w ramach rządowego procesu legislacyjnego. Standardy prowadzenia konsultacji publicznych wyznaczają wypracowane wspólnie przez administrację i organizacje pozarządowe zasady prowadzenia konsultacji.

Rekomendowane jest również stosowanie zróżnicowanych metod zasięgania opinii.

Wytyczne do przeprowadzenia oceny wpływu oraz konsultacji publicznych w ramach rządowego procesu legislacyjnego

Dokumentem kompleksowo prezentującym zakres i standardy przeprowadzania oceny wpływu oraz konsultacji publicznych są Wytyczne do przeprowadzania oceny wpływu oraz konsultacji publicznych w ramach rządowego procesu legislacyjnego przyjęte przez Radę Ministrów 5 maja 2015 r. Celem Wytycznych jest zapewnienie właściwego i jednolitego szacowania skutków regulacji poprzez prezentację spójnej metodologii sporządzania OSR dla osób dokonujących oceny wpływu.

Więcej informacji można znaleźć na stronie https://rcl.gov.pl/legislacja/wytyczne-do-przeprowadzania-oceny-wplywu-oraz-konsultacji-publicznych-w-ramach-rzadowego-procesu-legislacyjnego/.