Projekt ustawy o zabezpieczeniu socjalnym osób wykonujących zawód artystyczny

Informacje o publikacji dokumentu

Pierwsza publikacja:: 17.03.2025 14:10 Magdalena Kucharska
Wytwarzający/ Odpowiadający:: Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Tytuł	Wersja	Dane zmiany / publikacji
Projekt ustawy o zabezpieczeniu socjalnym osób wykonujących zawód artystyczny	1.0	17.03.2025 14:10 Magdalena Kucharska

Aby uzyskać archiwalną wersję należy skontaktować się z Redakcją BIP

{"register":{"columns":[{"header":"Numer projektu","value":"UD212","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"sequence":{"regex":"UD{#UD_1}"},"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Rodzaj dokumentu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"Projekty ustaw","value":"Projekty ustaw"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Typ dokumentu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"D – pozostałe projekty","value":"D – pozostałe projekty"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Cele projektu oraz informacja o przyczynach i potrzebie rozwiązań planowanych w projekcie","value":"Od wielu lat narasta problem osób wykonujących zawody artystyczne oraz pracowników sektora kultury i sektora kreatywnego, wynikający przede wszystkim z braku adekwatności formy wykonywania przez nich działalności do comiesięcznego obowiązku płatności składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. W efekcie, jak pokazuje m.in. badanie liczebności oraz zatrudnienia i przychodów artystów, przeprowadzone przez niezależny zespół badawczy SWPS pod kierunkiem prof. Doroty Ilczuk [1], tytuł do ubezpieczenia tej grupy społecznej w ogromnej części nie wynika ze stabilnej formy zatrudnienia. Artyści oraz pracownicy sektora kultury i sektora kreatywnego borykają się z niestabilnymi, nieregularnymi lub niewystarczającymi dochodami. Odpowiedzią projektodawcy na wyzwania artystów zawodowych związane z ich funkcjonowaniem w systemie ubezpieczeń społecznych jest wprowadzenie mechanizmu gwarantującego im stałe ubezpieczenie, jeśli ich dochód nie pozwala na samodzielne pokrycie składek. Projekt ustawy o zabezpieczeniu socjalnym osób wykonujących zawód artystyczny, zwany dalej „projektem ustawy”, odpowiada na dwie potrzeby środowiska artystów zawodowych – zapewnienie posiadania przez artystów bieżącego ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego oraz zapewnienie posiadania przez artystów wystarczającej ilości okresów składkowych, pozwalających na minimalną emeryturę w przyszłości. \nSytuacja ekonomiczna znaczącej grupy artystów (około 62.400 osób zawodowo wykonujących działalność artystyczną plus ok. 2.500 absolwentów uczelni artystycznych rocznie) jest trudna. Około 69% z nich ma przychody poniżej średniej krajowej, natomiast około 30% osiąga średnie przychody poniżej minimalnego wynagrodzenia. Jednocześnie system ubezpieczeń społecznych wymaga opłacania comiesięcznych składek, nieadekwatnych do rodzaju prowadzonej przez nich działalności. Jedynie 8,3% tej grupy zawodowej pozostaje w stosunku pracy na czas nieokreślony, ponad połowa zaś (około 51%) posiada przychody z umów zlecenia i o dzieło. W efekcie takiej struktury zawieranych umów duża część artystów nie jest w ogóle ubezpieczona i w związku z tym nie może korzystać ze świadczeń czy to publicznej służby zdrowia czy zasiłku związanego z chorobą i macierzyństwem. Według danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) (stan na 30 września 2024 r.) w ubezpieczeniach społecznych pozostawały zgłoszone 102 osoby z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności jako twórcy lub artyści.\nWskazane powyżej dane wynikają z opracowanego w 2024 r. badania liczebności oraz zatrudnienia i przychodów artystów, przeprowadzonego przez niezależny zespół badawczy SWPS pod kierunkiem prof. Doroty Ilczuk. Metoda szacowania liczby artystów, twórców i wykonawców w Polsce została opracowana zgodnie z autorską metodą badawczą zespołu i została oparta na zasadzie triangulacji danych, rozumianej jako korzystanie z przynajmniej trzech niezależnych źródeł danych dla każdej z grup zawodowych. Zastosowano model trójfazowy badania: faza pierwsza – stworzenie autorskiej metody; faza druga – przeprowadzenie ankietowych badań online i pozyskiwanie odpowiednich baz danych oraz faza trzecia, która objęła właściwe szacowanie liczebności środowiska oraz analizę uzyskanych wyników w postaci raportu. Wykorzystano szeroką gamę niezależnych źródeł danych: od wcześniej przeprowadzonych badań liczebności środowiska artystów (2018 r.), przez informacje pochodzące od centralnych jednostek statystycznych, stowarzyszeń twórczych i branżowych, aż po szacunki liczby osób pobierających tantiemy. Ponadto przeprowadzono studium na temat liczby żyjących twórców, których dzieła sprzedano w 2023 r. na aukcjach. Określono również progi reprezentatywności dla każdej z branż – stanowiące o rzetelności badania i umożliwiające wiarygodne opisanie sytuacji całego środowiska. Analizę danych wsparto techniką uspójniania źródeł, dążąc do maksymalnej porównywalności danych pochodzących z różnych baz. Nawiązano współpracę z ponad 600 organizacjami, instytucjami oraz podmiotami gospodarczymi, ponad 70 z nich było jednocześnie dostarczycielami danych liczbowych. W badaniu uzyskano reprezentatywność dla całego środowiska artystycznego – przy bardzo niskim, bo wynoszącym 1% maksymalnym błędzie statystycznym.\n\nZ badań wynika następująca szacunkowa liczebność poszczególnych profesji artystycznych: \n- architektura 13.693 osób,\n- film 6.996 osób,\n- literatura 3.010 osób,\n- muzyka 16.346 osób,\n- taniec 3.222 osób,\n- teatr 3.960 osób,\n- sztuki wizualne 13.176 osób,\n- twórczość ludowa 2.020 osób.\nŁącznie: 62.423 osób.\n\nBadania potwierdziły duże zróżnicowanie przychodów artystów: bardzo wysokie zarobki jednostek i pozostawanie poniżej płacy minimalnej przez niemal 1/3 populacji. Szacuje się, że z około 62.400 twórców i artystów w Polsce, 8,3% jest zatrudniona na umowy o pracę na czas nieokreślony, a 2,7% na czas określony (ponad 6.864 twórców i artystów). Z szacunków wynika, że 18,7% artystów prowadzi działalność gospodarczą, a 13,9% utrzymuje się z umów zleceń. Oznacza to, że ubezpieczeniami jest objęte obecnie 43,6% osób. Pozostałe osoby – to osoby pracujące na umowy o dzieło (37%) lub bez żadnego tytułu prawnego (15,3%), lub też deklarujące jako formę zatrudnienia „inne”, nie doprecyzowane w badaniu (około 4%).\nNa specyfikę zawodów artystycznych w tym zakresie zwrócił uwagę Parlament Europejski w Rezolucji z 21 listopada 2023 r. zawierającej zalecenia dla Komisji w sprawie unijnych ram dotyczących sytuacji społecznej i zawodowej artystów i pracowników sektora kultury i sektora kreatywnego (2023/2051(INL) (Dz. U.UE.C.2024.4208), w której zwrócił się do państw członkowskich o ułatwienie tym osobom dostępu do ochrony socjalnej, dostępu do której są pozbawieni w związku z nietypowymi modelami zatrudnienia w tych branżach oraz wysokim stopniem mobilności zawodowej. Rezolucja zwraca uwagę na fakt, że osoby te często mają przez pewne okresy czasu niewystarczające, nieregularne lub niepewne dochody.\nPrzedmiotowy projekt ustawy stanowi również realizację uchwały nr 10 Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 2025 r. w sprawie zmiany Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności, która w załączniku zawiera zobowiązanie Rządu Polskiego do stworzenia do dnia 30 czerwca 2026 r. systemu wsparcia w opłacaniu składek dla artystów o niskich i nieregularnych dochodach.\n-------------------------------------------------------------------------------------------------------\n[1] Policzone, policzeni 2024. Artyści, twórcy i wykonawcy w Polsce. Dorota Ilczuk, Anna Karpińska, Warszawa 2024.","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Istota rozwiązań planowanych w projekcie, w tym proponowane środki realizacji","value":"Celem projektowanej ustawy jest włączenie artystów zawodowych do systemu zabezpieczenia społecznego. Projektowana ustawa ma zatem funkcję socjalną, a bezpośrednim wsparciem objęci zostaną artyści o najniższych dochodach. Nastąpi to przez stworzenie możliwości przyznania im uprawnienia do otrzymania dopłaty celem uzupełnienia ich składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne do poziomu składek wynikających z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Projektowana ustawa to pierwszy etap budowania systemu zabezpieczenia społecznego artystów.\nProjektowana ustawa tworzy podstawowe ramy instytucjonalne. Kluczowym pojęciem projektowanej regulacji jest artysta zawodowy. Osoby wykonujące w sposób stały, profesjonalny zawód artystyczny, a także legitymujące się weryfikowalnym dorobkiem będą mogły otrzymać status artysty zawodowego w drodze decyzji administracyjnej. \nW sprawie statusu artysty zawodowego orzekać ma Centrum Edukacji i Pracy Artystycznej, zwane dalej „CEiPA”, powstałe w wyniku przekształcenia Centrum Edukacji Artystycznej, które funkcjonuje obecnie na podstawie rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 27 marca 2019 r. w sprawie specjalistycznej jednostki nadzoru (Dz. U. z 2024 r. poz. 329). Decyzja wydawana będzie jednak w oparciu o opinię środowiska artystycznego, uczestniczącego w tym procesie w ramach Komisji Opiniującej. To ona oceniać będzie dorobek artystyczny wnioskodawcy. \nStatus artysty zawodowego będzie podstawą uzyskania tytułu do ubezpieczenia społecznego. Dla artystów o niższych dochodach przewidziane będą dopłaty do ich składek, realizowane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W celu ustalenia przez ZUS prawa do dopłaty, po otrzymaniu informacji z CEiPA oraz z KAS ZUS wyda decyzję i potwierdzi przyznanie prawa do dopłaty lub jego braku, informując o tym wnioskodawcę na profilu informacyjnym danego artysty zawodowego, utworzonym w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez ZUS.\nArtysta zawodowy będzie mógł uzyskać prawo do dopłaty, jeśli będzie posiadał ostateczną decyzję administracyjną stwierdzającą nabycie statusu artysty zawodowego, a jego dochód osiągany w 3 poprzednich latach podatkowych nie przewyższa średniorocznie 125% wynagrodzenia minimalnego w roku złożenia wniosku, oraz w każdym z poprzednich 3 lat podatkowych osiągnął dochody z związku z wykonywaniem zawodu artystycznego. Dopłata będzie uzupełniać wysokość składek ewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do wysokości składek należnych z tytułu minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego i ogłoszonego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. \n\nPrzedmiotowa regulacja określa:\n1) podstawy ustrojowe CEiPA – jednostki, której Dyrektor jako organ administracji będzie wydawał decyzje w sprawie statusu artysty zawodowego, po pozyskaniu opinii Komisji Opiniującej; CEiPA nadzorowane będzie przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego; projekt ustawy określa również zadania i organy CEiPA (organ ten będzie przekształcony z obecnie istniejącego Centrum Edukacji Artystycznej, specjalistycznej jednostki nadzoru działającej w formie jednostki budżetowej, także poprzez nadanie mu kompetencji organu w postępowaniu administracyjnym);\n2) procedurę administracyjną prowadzącą do uzyskania statusu artysty zawodowego, a także zawieszenia i pozbawienia tego statusu; \n3) procedurę uzyskania uprawienia do dopłaty do składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne oraz procedurę zawieszenia i pozbawienia uprawnienia do dopłaty;\n4) zasady zgłaszania artystów zawodowych do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, zasady rozliczania i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne przez artystów zawodowych;\n5) sposób finansowania dopłat do składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne artystów zawodowych.\nProjektowana ustawa umożliwia wyodrębnienie artystów zawodowych z potwierdzonymi uprawnieniami jako oddzielnej grupy zawodowej i dostosowanie rozwiązań, również pozaustawowych, odpowiadających ich potrzebom. Celem projektu ustawy jest poprawa stabilności zawodowej osób wykonujących zawód artystyczny. Projektowana ustawa zapewni im odpowiednie włączenie do systemu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych. Proponowane przepisy umożliwią także rozwój aktywności zawodowej artystów oraz ułatwią podnoszenie ich kompetencji przez cały okres aktywności zawodowej. Celem przepisów jest również rozwój kultury oraz inicjowanie międzynarodowej współpracy w sprawach dotyczących artystów.","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Oddziaływanie na życie społeczne nowych regulacji prawnych","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Spodziewane skutki i następstwa projektowanych regulacji prawnych","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Sposoby mierzenia efektów nowych regulacji prawnych","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za opracowanie projektu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"MKiDN","value":"MKiDN"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Osoba odpowiedzialna za opracowanie projektu","value":"Maciej Wróbel Sekretarz Stanu ","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za przedłożenie projektu RM","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"MKiDN","value":"MKiDN"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Planowany termin przyjęcia projektu przez RM","value":"II kwartał 2025 r.","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Informacja o rezygnacji z prac nad projektem","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Status realizacji","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"}]}}

UD212

Projekty ustaw

D – pozostałe projekty

Od wielu lat narasta problem osób wykonujących zawody artystyczne oraz pracowników sektora kultury i sektora kreatywnego, wynikający przede wszystkim z braku adekwatności formy wykonywania przez nich działalności do comiesięcznego obowiązku płatności składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. W efekcie, jak pokazuje m.in. badanie liczebności oraz zatrudnienia i przychodów artystów, przeprowadzone przez niezależny zespół badawczy SWPS pod kierunkiem prof. Doroty Ilczuk [1], tytuł do ubezpieczenia tej grupy społecznej w ogromnej części nie wynika ze stabilnej formy zatrudnienia. Artyści oraz pracownicy sektora kultury i sektora kreatywnego borykają się z niestabilnymi, nieregularnymi lub niewystarczającymi dochodami. Odpowiedzią projektodawcy na wyzwania artystów zawodowych związane z ich funkcjonowaniem w systemie ubezpieczeń społecznych jest wprowadzenie mechanizmu gwarantującego im stałe ubezpieczenie, jeśli ich dochód nie pozwala na samodzielne pokrycie składek. Projekt ustawy o zabezpieczeniu socjalnym osób wykonujących zawód artystyczny, zwany dalej „projektem ustawy”, odpowiada na dwie potrzeby środowiska artystów zawodowych – zapewnienie posiadania przez artystów bieżącego ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego oraz zapewnienie posiadania przez artystów wystarczającej ilości okresów składkowych, pozwalających na minimalną emeryturę w przyszłości.
Sytuacja ekonomiczna znaczącej grupy artystów (około 62.400 osób zawodowo wykonujących działalność artystyczną plus ok. 2.500 absolwentów uczelni artystycznych rocznie) jest trudna. Około 69% z nich ma przychody poniżej średniej krajowej, natomiast około 30% osiąga średnie przychody poniżej minimalnego wynagrodzenia. Jednocześnie system ubezpieczeń społecznych wymaga opłacania comiesięcznych składek, nieadekwatnych do rodzaju prowadzonej przez nich działalności. Jedynie 8,3% tej grupy zawodowej pozostaje w stosunku pracy na czas nieokreślony, ponad połowa zaś (około 51%) posiada przychody z umów zlecenia i o dzieło. W efekcie takiej struktury zawieranych umów duża część artystów nie jest w ogóle ubezpieczona i w związku z tym nie może korzystać ze świadczeń czy to publicznej służby zdrowia czy zasiłku związanego z chorobą i macierzyństwem. Według danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) (stan na 30 września 2024 r.) w ubezpieczeniach społecznych pozostawały zgłoszone 102 osoby z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności jako twórcy lub artyści.
Wskazane powyżej dane wynikają z opracowanego w 2024 r. badania liczebności oraz zatrudnienia i przychodów artystów, przeprowadzonego przez niezależny zespół badawczy SWPS pod kierunkiem prof. Doroty Ilczuk. Metoda szacowania liczby artystów, twórców i wykonawców w Polsce została opracowana zgodnie z autorską metodą badawczą zespołu i została oparta na zasadzie triangulacji danych, rozumianej jako korzystanie z przynajmniej trzech niezależnych źródeł danych dla każdej z grup zawodowych. Zastosowano model trójfazowy badania: faza pierwsza – stworzenie autorskiej metody; faza druga – przeprowadzenie ankietowych badań online i pozyskiwanie odpowiednich baz danych oraz faza trzecia, która objęła właściwe szacowanie liczebności środowiska oraz analizę uzyskanych wyników w postaci raportu. Wykorzystano szeroką gamę niezależnych źródeł danych: od wcześniej przeprowadzonych badań liczebności środowiska artystów (2018 r.), przez informacje pochodzące od centralnych jednostek statystycznych, stowarzyszeń twórczych i branżowych, aż po szacunki liczby osób pobierających tantiemy. Ponadto przeprowadzono studium na temat liczby żyjących twórców, których dzieła sprzedano w 2023 r. na aukcjach. Określono również progi reprezentatywności dla każdej z branż – stanowiące o rzetelności badania i umożliwiające wiarygodne opisanie sytuacji całego środowiska. Analizę danych wsparto techniką uspójniania źródeł, dążąc do maksymalnej porównywalności danych pochodzących z różnych baz. Nawiązano współpracę z ponad 600 organizacjami, instytucjami oraz podmiotami gospodarczymi, ponad 70 z nich było jednocześnie dostarczycielami danych liczbowych. W badaniu uzyskano reprezentatywność dla całego środowiska artystycznego – przy bardzo niskim, bo wynoszącym 1% maksymalnym błędzie statystycznym.

Z badań wynika następująca szacunkowa liczebność poszczególnych profesji artystycznych:
- architektura 13.693 osób,
- film 6.996 osób,
- literatura 3.010 osób,
- muzyka 16.346 osób,
- taniec 3.222 osób,
- teatr 3.960 osób,
- sztuki wizualne 13.176 osób,
- twórczość ludowa 2.020 osób.
Łącznie: 62.423 osób.

Badania potwierdziły duże zróżnicowanie przychodów artystów: bardzo wysokie zarobki jednostek i pozostawanie poniżej płacy minimalnej przez niemal 1/3 populacji. Szacuje się, że z około 62.400 twórców i artystów w Polsce, 8,3% jest zatrudniona na umowy o pracę na czas nieokreślony, a 2,7% na czas określony (ponad 6.864 twórców i artystów). Z szacunków wynika, że 18,7% artystów prowadzi działalność gospodarczą, a 13,9% utrzymuje się z umów zleceń. Oznacza to, że ubezpieczeniami jest objęte obecnie 43,6% osób. Pozostałe osoby – to osoby pracujące na umowy o dzieło (37%) lub bez żadnego tytułu prawnego (15,3%), lub też deklarujące jako formę zatrudnienia „inne”, nie doprecyzowane w badaniu (około 4%).
Na specyfikę zawodów artystycznych w tym zakresie zwrócił uwagę Parlament Europejski w Rezolucji z 21 listopada 2023 r. zawierającej zalecenia dla Komisji w sprawie unijnych ram dotyczących sytuacji społecznej i zawodowej artystów i pracowników sektora kultury i sektora kreatywnego (2023/2051(INL) (Dz. U.UE.C.2024.4208), w której zwrócił się do państw członkowskich o ułatwienie tym osobom dostępu do ochrony socjalnej, dostępu do której są pozbawieni w związku z nietypowymi modelami zatrudnienia w tych branżach oraz wysokim stopniem mobilności zawodowej. Rezolucja zwraca uwagę na fakt, że osoby te często mają przez pewne okresy czasu niewystarczające, nieregularne lub niepewne dochody.
Przedmiotowy projekt ustawy stanowi również realizację uchwały nr 10 Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 2025 r. w sprawie zmiany Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności, która w załączniku zawiera zobowiązanie Rządu Polskiego do stworzenia do dnia 30 czerwca 2026 r. systemu wsparcia w opłacaniu składek dla artystów o niskich i nieregularnych dochodach.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
[1] Policzone, policzeni 2024. Artyści, twórcy i wykonawcy w Polsce. Dorota Ilczuk, Anna Karpińska, Warszawa 2024.

Celem projektowanej ustawy jest włączenie artystów zawodowych do systemu zabezpieczenia społecznego. Projektowana ustawa ma zatem funkcję socjalną, a bezpośrednim wsparciem objęci zostaną artyści o najniższych dochodach. Nastąpi to przez stworzenie możliwości przyznania im uprawnienia do otrzymania dopłaty celem uzupełnienia ich składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne do poziomu składek wynikających z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Projektowana ustawa to pierwszy etap budowania systemu zabezpieczenia społecznego artystów.
Projektowana ustawa tworzy podstawowe ramy instytucjonalne. Kluczowym pojęciem projektowanej regulacji jest artysta zawodowy. Osoby wykonujące w sposób stały, profesjonalny zawód artystyczny, a także legitymujące się weryfikowalnym dorobkiem będą mogły otrzymać status artysty zawodowego w drodze decyzji administracyjnej.
W sprawie statusu artysty zawodowego orzekać ma Centrum Edukacji i Pracy Artystycznej, zwane dalej „CEiPA”, powstałe w wyniku przekształcenia Centrum Edukacji Artystycznej, które funkcjonuje obecnie na podstawie rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 27 marca 2019 r. w sprawie specjalistycznej jednostki nadzoru (Dz. U. z 2024 r. poz. 329). Decyzja wydawana będzie jednak w oparciu o opinię środowiska artystycznego, uczestniczącego w tym procesie w ramach Komisji Opiniującej. To ona oceniać będzie dorobek artystyczny wnioskodawcy.
Status artysty zawodowego będzie podstawą uzyskania tytułu do ubezpieczenia społecznego. Dla artystów o niższych dochodach przewidziane będą dopłaty do ich składek, realizowane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W celu ustalenia przez ZUS prawa do dopłaty, po otrzymaniu informacji z CEiPA oraz z KAS ZUS wyda decyzję i potwierdzi przyznanie prawa do dopłaty lub jego braku, informując o tym wnioskodawcę na profilu informacyjnym danego artysty zawodowego, utworzonym w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez ZUS.
Artysta zawodowy będzie mógł uzyskać prawo do dopłaty, jeśli będzie posiadał ostateczną decyzję administracyjną stwierdzającą nabycie statusu artysty zawodowego, a jego dochód osiągany w 3 poprzednich latach podatkowych nie przewyższa średniorocznie 125% wynagrodzenia minimalnego w roku złożenia wniosku, oraz w każdym z poprzednich 3 lat podatkowych osiągnął dochody z związku z wykonywaniem zawodu artystycznego. Dopłata będzie uzupełniać wysokość składek ewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do wysokości składek należnych z tytułu minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego i ogłoszonego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.

Przedmiotowa regulacja określa:
1) podstawy ustrojowe CEiPA – jednostki, której Dyrektor jako organ administracji będzie wydawał decyzje w sprawie statusu artysty zawodowego, po pozyskaniu opinii Komisji Opiniującej; CEiPA nadzorowane będzie przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego; projekt ustawy określa również zadania i organy CEiPA (organ ten będzie przekształcony z obecnie istniejącego Centrum Edukacji Artystycznej, specjalistycznej jednostki nadzoru działającej w formie jednostki budżetowej, także poprzez nadanie mu kompetencji organu w postępowaniu administracyjnym);
2) procedurę administracyjną prowadzącą do uzyskania statusu artysty zawodowego, a także zawieszenia i pozbawienia tego statusu;
3) procedurę uzyskania uprawienia do dopłaty do składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne oraz procedurę zawieszenia i pozbawienia uprawnienia do dopłaty;
4) zasady zgłaszania artystów zawodowych do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, zasady rozliczania i opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne przez artystów zawodowych;
5) sposób finansowania dopłat do składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne artystów zawodowych.
Projektowana ustawa umożliwia wyodrębnienie artystów zawodowych z potwierdzonymi uprawnieniami jako oddzielnej grupy zawodowej i dostosowanie rozwiązań, również pozaustawowych, odpowiadających ich potrzebom. Celem projektu ustawy jest poprawa stabilności zawodowej osób wykonujących zawód artystyczny. Projektowana ustawa zapewni im odpowiednie włączenie do systemu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych. Proponowane przepisy umożliwią także rozwój aktywności zawodowej artystów oraz ułatwią podnoszenie ich kompetencji przez cały okres aktywności zawodowej. Celem przepisów jest również rozwój kultury oraz inicjowanie międzynarodowej współpracy w sprawach dotyczących artystów.

MKiDN

Maciej Wróbel Sekretarz Stanu

MKiDN

II kwartał 2025 r.