Projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego - Kancelaria Prezesa Rady Ministrów

Projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego

Informacje o publikacji dokumentu

Pierwsza publikacja:: 09.09.2025 11:54 Agnieszka Kowalska
Wytwarzający/ Odpowiadający:: Minister Sprawiedliwości

Tytuł	Wersja	Dane zmiany / publikacji
Projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego	1.0	09.09.2025 11:54 Agnieszka Kowalska

Aby uzyskać archiwalną wersję należy skontaktować się z Redakcją BIP

{"register":{"columns":[{"header":"Numer projektu","value":"UD302","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"sequence":{"regex":"UD{#UD_1}"},"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Rodzaj dokumentu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"Projekty ustaw","value":"Projekty ustaw"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Typ dokumentu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"D – pozostałe projekty","value":"D – pozostałe projekty"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Informacja dodatkowa","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Cele projektu oraz informacja o przyczynach i potrzebie rozwiązań planowanych w projekcie","value":"Projektowana ustawa ma na celu wprowadzenie do ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (dalej „k.p.k.”) sądowej kontroli decyzji prokuratora w przedmiocie odmowy dopuszczenia do udziału w postępowaniu przygotowawczym pełnomocnika osoby niebędącej stroną.\nZgodnie z art. 87 § 2 k.p.k. „Osoba niebędąca stroną może ustanowić pełnomocnika, jeżeli wymagają tego jej interesy w toczącym się postępowaniu”. Natomiast, stosownie do art. 87 § 3 k.p.k., „Sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, może odmówić dopuszczenia do udziału w postępowaniu pełnomocnika, o którym mowa w § 2, jeżeli uzna, że nie wymaga tego obrona interesów osoby niebędącej stroną”. W aktualnym stanie prawnym, na podstawie art. 302 § 3 k.p.k. decyzja prokuratora, o której mowa w art. 87 § 3 k.p.k., podlega zaskarżeniu do prokuratora bezpośrednio przełożonego. Planowane rozwiązanie przewiduje wprowadzenie regulacji zapewniającej sądową kontrolę orzeczeń prokuratora w przedmiocie odmówienia dopuszczenia w postępowaniu przygotowawczym pełnomocnika osoby niebędącej stroną w oparciu o art. 87 § 3 k.p.k. poprzez dodanie § 4 w brzmieniu: „§ 4. Zażalenie na postanowienie, o którym mowa w § 3, wydane w postępowaniu przygotowawczym rozpoznaje sąd rejonowy właściwy ze względu na miejsce prowadzenia postępowania. Sąd rozpoznaje zażalenie niezwłocznie, nie później niż przed upływem 7 dni od przekazania sądowi zażalenia wraz z niezbędnymi aktami.”. Projektowany przepis ma na celu realizację funkcji prawa do sądu związanej z prawem do sądowej kontroli aktów godzących w zagwarantowane w Konstytucji RP prawa (wolności) jednostki. Konsekwencją decyzji prokuratora o odmowie dopuszczenia do udziału w postępowaniu pełnomocnika osoby niebędącej stroną w toku postępowania przygotowawczego może być ograniczenie albo pozbawienie możliwości ochrony słusznego i prawnie relewantnego interesu jednostki. Podkreślenia wymaga fakt, że taka decyzja prokuratora może dotyczyć osób zatrzymanych i osób podejrzanych, wobec których prowadzone są czynności procesowe, pomimo braku realizacji dyspozycji art. 308 k.p.k. lub art. 313 k.p.k., objętych dalej idącymi gwarancjami konstytucyjnymi, o których mowa m.in. w art. 41 i 42 ust. 2 Konstytucji RP. Zwłaszcza w takich sytuacjach konieczne jest (w świetle art. 45 ust. 1 Konstytucji RP) zapewnienie ochrony przed arbitralnym rozstrzygnięciem w tym zakresie przez sąd działający jako organ bezstronny, niezależny i niezawisły. Zgodnie z projektowanymi założeniami decyzja o odmowie dopuszczenia pełnomocnika osoby niebędącej stroną podlegałaby podwójnej kontroli. Zażalenie byłoby kierowane najpierw do prokuratora bezpośrednio przełożonego na podstawie art. 302 § 1 k.p.k., a następnie, w razie jego nieuwzględnienia, do sądu. Zatem proponowane rozwiązanie byłoby wystarczające dla zabezpieczenia realizacji gwarancji konstytucyjnych. \nW projektowanym przepisie proponuje się również zakreślenie sądowi terminu 7 dni na rozpoznanie zażalenia. Zgodnie ze standardami konstytucyjnymi, prawo do sądu winno mieć charakter rzeczywisty i efektywny, czego wyrazem ma być zaproponowane rozwiązanie.\nDodanie § 5 do art. 87 k.p.k. o treści: „§ 5. Postanowienie prokuratora, o którym mowa w § 3, staje się wykonalne z dniem uprawomocnienia. Do czasu uprawomocnienia się tego postanowienia czynności dotyczące osoby wskazanej w § 2, w których udział zgłosił jej pełnomocnik, mogą być dokonywane bez jego udziału tylko w wypadkach niecierpiących zwłoki.” ma zapewnić rzeczywistą realizację prawa do sądu. Projektodawca założył, że wyznaczony w § 4 zakres kontroli sądowej, uwzględniający wymogi wynikające z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, nie może być postrzegany jedynie jako uprawnienie do samego przedstawienia sprawy sądowi, zatem z tego względu zaproponowano rozwiązanie, zgodnie z którym postanowienie prokuratora wydane na podstawie art. 87 § 3 k.p.k. będzie wykonalne po jego uprawomocnieniu z wyjątkami dotyczącymi czynności niecierpiących zwłoki. Takie założenie z jednej strony zapewnić ma pełniejszą\nrealizację konstytucyjnych gwarancji prawa do sądu, a z drugiej – możliwość sprawnego prowadzenia postępowania przygotowawczego. Z informacji uzyskanych z Prokuratury Krajowej wynika, że prokuratorzy korzystają z art. 87 § 3 k.p.k. sporadycznie, na zasadzie wyjątku, gdy obecność pełnomocnika mogłaby realnie zagrozić prawidłowemu przebiegowi postępowania, utrudnić śledztwo/dochodzenie lub naruszyć interesy innych osób. Zatem wprowadzenie zaproponowanego rozwiązania nie wpłynęłoby znacznie na czas trwania prowadzonych postępowań, a zapewniłoby realizację standardów konstytucyjnych i konwencyjnych.","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Istota rozwiązań planowanych w projekcie, w tym proponowane środki realizacji","value":"Planowane rozwiązania przewidują:\n1. rozpoznawanie zażaleń na decyzje prokuratora przez sąd rejonowy właściwy ze względu na miejsce prowadzenia postępowania (art. 87 § 4 k.p.k.) – „Zażalenie na postanowienie, o którym mowa w § 3, wydane w postępowaniu przygotowawczym rozpoznaje sąd rejonowy właściwy ze względu na miejsce prowadzenia postępowania”;\n2. zakreślenie sądowi rejonowemu 7-dniowego terminu na rozpoznanie zażalenia (termin zawity) (art. 87 § 4 k.p.k.) - „Sąd rozpoznaje zażalenie niezwłocznie, nie później niż przed upływem 7 dni od przekazania sądowi zażalenia wraz z niezbędnymi aktami”;\n3. ustalenie, że postanowienie prokuratora wydane na podstawie art. 87 § 3 k.p.k. będzie wykonalne po jego uprawomocnieniu, z wyjątkami dotyczącymi czynności niecierpiących zwłoki (art. 87 § 5 k.p.k.) – „Postanowienie prokuratora, o którym mowa w § 3, staje się wykonalne z dniem uprawomocnienia. Do czasu uprawomocnienia się tego postanowienia czynności dotyczące osoby wskazanej w § 2, w których udział zgłosił jej pełnomocnik, mogą być dokonywane bez jego udziału tylko w wypadkach niecierpiących zwłoki”.","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Oddziaływanie na życie społeczne nowych regulacji prawnych","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Spodziewane skutki i następstwa projektowanych regulacji prawnych","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Sposoby mierzenia efektów nowych regulacji prawnych","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za opracowanie projektu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"MS","value":"MS"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ współpracujący przy opracowaniu projektu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Osoba odpowiedzialna za opracowanie projektu","value":"Arkadiusz Myrcha Sekretarz Stanu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za przedłożenie projektu RM","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"MS","value":"MS"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Planowany termin przyjęcia projektu przez RM","value":"IV kwartał 2025 r.","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Informacja o rezygnacji z prac nad projektem","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Status realizacji","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"}]}}

UD302

Projekty ustaw

D – pozostałe projekty

Projektowana ustawa ma na celu wprowadzenie do ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (dalej „k.p.k.”) sądowej kontroli decyzji prokuratora w przedmiocie odmowy dopuszczenia do udziału w postępowaniu przygotowawczym pełnomocnika osoby niebędącej stroną.
Zgodnie z art. 87 § 2 k.p.k. „Osoba niebędąca stroną może ustanowić pełnomocnika, jeżeli wymagają tego jej interesy w toczącym się postępowaniu”. Natomiast, stosownie do art. 87 § 3 k.p.k., „Sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, może odmówić dopuszczenia do udziału w postępowaniu pełnomocnika, o którym mowa w § 2, jeżeli uzna, że nie wymaga tego obrona interesów osoby niebędącej stroną”. W aktualnym stanie prawnym, na podstawie art. 302 § 3 k.p.k. decyzja prokuratora, o której mowa w art. 87 § 3 k.p.k., podlega zaskarżeniu do prokuratora bezpośrednio przełożonego. Planowane rozwiązanie przewiduje wprowadzenie regulacji zapewniającej sądową kontrolę orzeczeń prokuratora w przedmiocie odmówienia dopuszczenia w postępowaniu przygotowawczym pełnomocnika osoby niebędącej stroną w oparciu o art. 87 § 3 k.p.k. poprzez dodanie § 4 w brzmieniu: „§ 4. Zażalenie na postanowienie, o którym mowa w § 3, wydane w postępowaniu przygotowawczym rozpoznaje sąd rejonowy właściwy ze względu na miejsce prowadzenia postępowania. Sąd rozpoznaje zażalenie niezwłocznie, nie później niż przed upływem 7 dni od przekazania sądowi zażalenia wraz z niezbędnymi aktami.”. Projektowany przepis ma na celu realizację funkcji prawa do sądu związanej z prawem do sądowej kontroli aktów godzących w zagwarantowane w Konstytucji RP prawa (wolności) jednostki. Konsekwencją decyzji prokuratora o odmowie dopuszczenia do udziału w postępowaniu pełnomocnika osoby niebędącej stroną w toku postępowania przygotowawczego może być ograniczenie albo pozbawienie możliwości ochrony słusznego i prawnie relewantnego interesu jednostki. Podkreślenia wymaga fakt, że taka decyzja prokuratora może dotyczyć osób zatrzymanych i osób podejrzanych, wobec których prowadzone są czynności procesowe, pomimo braku realizacji dyspozycji art. 308 k.p.k. lub art. 313 k.p.k., objętych dalej idącymi gwarancjami konstytucyjnymi, o których mowa m.in. w art. 41 i 42 ust. 2 Konstytucji RP. Zwłaszcza w takich sytuacjach konieczne jest (w świetle art. 45 ust. 1 Konstytucji RP) zapewnienie ochrony przed arbitralnym rozstrzygnięciem w tym zakresie przez sąd działający jako organ bezstronny, niezależny i niezawisły. Zgodnie z projektowanymi założeniami decyzja o odmowie dopuszczenia pełnomocnika osoby niebędącej stroną podlegałaby podwójnej kontroli. Zażalenie byłoby kierowane najpierw do prokuratora bezpośrednio przełożonego na podstawie art. 302 § 1 k.p.k., a następnie, w razie jego nieuwzględnienia, do sądu. Zatem proponowane rozwiązanie byłoby wystarczające dla zabezpieczenia realizacji gwarancji konstytucyjnych.
W projektowanym przepisie proponuje się również zakreślenie sądowi terminu 7 dni na rozpoznanie zażalenia. Zgodnie ze standardami konstytucyjnymi, prawo do sądu winno mieć charakter rzeczywisty i efektywny, czego wyrazem ma być zaproponowane rozwiązanie.
Dodanie § 5 do art. 87 k.p.k. o treści: „§ 5. Postanowienie prokuratora, o którym mowa w § 3, staje się wykonalne z dniem uprawomocnienia. Do czasu uprawomocnienia się tego postanowienia czynności dotyczące osoby wskazanej w § 2, w których udział zgłosił jej pełnomocnik, mogą być dokonywane bez jego udziału tylko w wypadkach niecierpiących zwłoki.” ma zapewnić rzeczywistą realizację prawa do sądu. Projektodawca założył, że wyznaczony w § 4 zakres kontroli sądowej, uwzględniający wymogi wynikające z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, nie może być postrzegany jedynie jako uprawnienie do samego przedstawienia sprawy sądowi, zatem z tego względu zaproponowano rozwiązanie, zgodnie z którym postanowienie prokuratora wydane na podstawie art. 87 § 3 k.p.k. będzie wykonalne po jego uprawomocnieniu z wyjątkami dotyczącymi czynności niecierpiących zwłoki. Takie założenie z jednej strony zapewnić ma pełniejszą
realizację konstytucyjnych gwarancji prawa do sądu, a z drugiej – możliwość sprawnego prowadzenia postępowania przygotowawczego. Z informacji uzyskanych z Prokuratury Krajowej wynika, że prokuratorzy korzystają z art. 87 § 3 k.p.k. sporadycznie, na zasadzie wyjątku, gdy obecność pełnomocnika mogłaby realnie zagrozić prawidłowemu przebiegowi postępowania, utrudnić śledztwo/dochodzenie lub naruszyć interesy innych osób. Zatem wprowadzenie zaproponowanego rozwiązania nie wpłynęłoby znacznie na czas trwania prowadzonych postępowań, a zapewniłoby realizację standardów konstytucyjnych i konwencyjnych.

Planowane rozwiązania przewidują:
1. rozpoznawanie zażaleń na decyzje prokuratora przez sąd rejonowy właściwy ze względu na miejsce prowadzenia postępowania (art. 87 § 4 k.p.k.) – „Zażalenie na postanowienie, o którym mowa w § 3, wydane w postępowaniu przygotowawczym rozpoznaje sąd rejonowy właściwy ze względu na miejsce prowadzenia postępowania”;
2. zakreślenie sądowi rejonowemu 7-dniowego terminu na rozpoznanie zażalenia (termin zawity) (art. 87 § 4 k.p.k.) - „Sąd rozpoznaje zażalenie niezwłocznie, nie później niż przed upływem 7 dni od przekazania sądowi zażalenia wraz z niezbędnymi aktami”;
3. ustalenie, że postanowienie prokuratora wydane na podstawie art. 87 § 3 k.p.k. będzie wykonalne po jego uprawomocnieniu, z wyjątkami dotyczącymi czynności niecierpiących zwłoki (art. 87 § 5 k.p.k.) – „Postanowienie prokuratora, o którym mowa w § 3, staje się wykonalne z dniem uprawomocnienia. Do czasu uprawomocnienia się tego postanowienia czynności dotyczące osoby wskazanej w § 2, w których udział zgłosił jej pełnomocnik, mogą być dokonywane bez jego udziału tylko w wypadkach niecierpiących zwłoki”.

Arkadiusz Myrcha Sekretarz Stanu

IV kwartał 2025 r.