Projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo energetyczne

Informacje o publikacji dokumentu

Pierwsza publikacja:

19.08.2025 12:16 Agnieszka Moskaluk

Wytwarzający/ Odpowiadający:

Ministerstwo Energii

Pokaż historię zmian

Tytuł	Wersja	Dane zmiany / publikacji
Projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo energetyczne	3.0	21.10.2025 13:51 Edyta Kurkiewicz
Projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo energetyczne	2.0	19.08.2025 12:17 Agnieszka Moskaluk
Projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo energetyczne	1.0	19.08.2025 12:16 Agnieszka Moskaluk

Aby uzyskać archiwalną wersję należy skontaktować się z Redakcją BIP

{"register":{"columns":[{"header":"Numer projektu","value":"UD284","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"sequence":{"regex":"UD{#UD_1}"},"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Rodzaj dokumentu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"Projekty ustaw","value":"Projekty ustaw"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Typ dokumentu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"D – pozostałe projekty","value":"D – pozostałe projekty"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Informacja dodatkowa","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Cele projektu oraz informacja o przyczynach i potrzebie rozwiązań planowanych w projekcie","value":"Obligo giełdowe:\nUstawą z dnia 29 września 2022 r. (Dz.U. z 2022 r. poz. 2370) zlikwidowano obowiązek sprzedaży wytworzonej energii elektrycznej poprzez Towarową Giełdę Energii oraz nominowanych operatorów rynku energii (NEMO), tzw. obligo giełdowe, uzasadniając to dojrzałością rynku energii oraz potrzebą deregulacji w tym zakresie, tak aby przedsiębiorstwa energetyczne samodzielnie kształtowały swoje oferty sprzedaży wytworzonej energii elektrycznej. Całkowite zniesienie obliga giełdowego było uzasadnione również tym, że w związku z wprowadzeniem licznych wyłączeń realny poziom obliga był znacząco niższy niż poziom określony w prawie, tj. 100%. Rzeczywisty poziom obliga wynosił jedynie 47,6% energii elektrycznej wytworzonej w kraju, zatem już wtedy znaczna część energii elektrycznej była obracana poza rynkiem giełdowym.\nW następstwie całkowitego zniesienia obliga giełdowego zaobserwowano spadek obrotów na rynkach terminowych na zorganizowanej platformie obrotu, a szereg podmiotów zaczął zgłaszać trudności dotyczące możliwości zawarcia umowy zakupu energii elektrycznej oraz kształtowania się cen, które stały się podatne na działania spekulacyjne. W 2023 r., przy braku obliga giełdowego, najwięksi wytwórcy oraz spółki obrotu energią ponad 70% swojej sprzedaży i planowanego zakupu energii elektrycznej zakontraktowały pomiędzy sobą w kontraktach dwustronnych w ramach własnych grup kapitałowych, ograniczając dostęp do powyższej energii klientom zewnętrznym, co poskutkowało brakiem konkurencji na rynku hurtowym.[1]\nPrezes Urzędu Regulacji Energetyki, na podstawie ustawy – Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r (Dz.U. z 2024 r. poz. 266), wyznacza średnie kwartalne ceny referencyjne energii elektrycznej w odniesieniu do wszystkich danych dotyczących zawartych umów sprzedaży lub porozumień w sprawie rozliczeń w grupach kapitałowych. Ponieważ obowiązujące obecnie regulacje nie przewidują publikacji danych na temat wolumenu transakcji wewnątrzgrupowych OTC, w efekcie kwartalne ceny referencyjne są kształtowane w sposób nieprzejrzysty.\nWprowadzenie obowiązku sprzedaży części energii elektrycznej na zorganizowanej platformie obrotu ma na celu poprawę płynności i transparentności rynku do czasu stabilizacji rynku hurtowego energii elektrycznej oraz zapewnienie dostępności energii na rynku hurtowym niezależnie od siły rynkowej poszczególnych podmiotów.\nW odniesieniu do sektora gazu ziemnego czynnikiem negatywnie wpływającym na prawidłowe funkcjonowanie mechanizmów rynkowych na krajowym rynku gazu ziemnego jest relatywnie niski poziom obliga giełdowego w stosunku do krajowej struktury rynku gazu ziemnego. Efektem aktualnego brzmienia przepisów w obszarze obowiązku odsprzedaży paliw gazowych za pomocą giełdy towarowej jest konkurencyjność krajowego rynku gazu ziemnego na niewystarczającym poziomie, co negatywnie przekłada się na cenę gazu ziemnego na Towarowej Giełdzie Energii w stosunku do ceny gazu ziemnego na innych europejskich giełdach. Ponadto, skutkiem takiego stanu rzeczy jest przeniesienie części obrotu gazem ziemnym, podobnie jak w przypadku energii elektrycznej, poza transparentny rynek giełdowy i sprzedaż paliw gazowych w ramach grup kapitałowych lub w oparciu o umowy dwustronne, w których często jedna z stron posiada znaczące przewagi rynkowe, będące negatywnym skutkiem aktualnego otoczenia prawnego w tym obszarze.\nObecne brzmienie przepisów w obszarze kształtowania się konkurencyjnego rynku gazu ziemnego w Polsce powoduje trudności w ustaleniu realnych, rynkowych cen referencyjnych na krajowym rynku gazu ziemnego, co prowadzi do asymetrii cen gazu ziemnego, jakie zmuszeni są płacić krajowi odbiorcy w stosunku do odbiorców w innych państwach członkowskich. Fundamentalne znaczenie ma to dla odbiorców przemysłowych, w szczególności odbiorców działających w przemysłach energochłonnych, w których koszt gazu ziemnego ma znaczący wpływ na konkurencyjność przedsiębiorstw. W efekcie konkurencyjność krajowych przedsiębiorstw działających w tych branżach znajduje się na niższym poziomie niż ich odpowiedników prowadzących działalność poza granicami państwa.\nNierynkowa redukcja OZE:\nUstawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 1681) wprowadzono przepisy umożliwiające Operatorowi Systemu Przesyłowego (dalej „OSP)” wydawanie poleceń wyłączenia jednostki wytwórczej wykorzystującej energię wiatru lub słońca lub zmniejszenia mocy wytwarzanej przez tę jednostkę wytwórczą, lub wyłączenia magazynu energii elektrycznej lub zmiany mocy pobieranej lub wprowadzanej przez ten magazyn w celu równoważenia dostaw energii elektrycznej z zapotrzebowaniem na tę energię lub zapewnienia bezpieczeństwa pracy sieci elektroenergetycznej. \nPostępujący przyrost mocy z OZE w krajowym systemie elektroenergetycznym (KSE) powoduje, że coraz częściej dochodzi do szybkich zmian podaży energii elektrycznej wytwarzanej ze źródeł OZE. Jednocześnie, bezpieczna praca KSE wymaga pracy określonej liczby sterowalnych i dyspozycyjnych jednostek wytwórczych pracujących niezależnie od warunków pogodowych. W rezultacie, wytwarzanie energii elektrycznej w jednostkach OZE oraz w jednostkach konwencjonalnych coraz częściej może przewyższać zapotrzebowanie na energię elektryczną krajowych odbiorców i jej eksport do innych państw. Skutkiem tego jest niezbilansowanie KSE, które w przypadku jego niewyeliminowania zakłóciłoby bezpieczną pracę systemu elektroenergetycznego.\nW okresach nadwyżki podaży energii elektrycznej ponad popyt, podstawowym środkiem równoważenia bilansu są środki rynkowe, tj. zasoby dostępne na rynku bilansującym energii elektrycznej. W przypadku, gdy środki rynkowe są niewystarczające do zbilansowania KSE, OSP stosuje środki interwencyjne bilansowania KSE. Jednym z nich jest nierynkowe redysponowanie źródeł OZE. Polega ono na zmniejszaniu generacji tych źródeł do poziomu określonego przez OSP poziomu. \nZgodnie z art. 13 ust. 7 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/943 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie rynku wewnętrznego energii elektrycznej, w sytuacji, gdy operatorzy systemów elektroenergetycznych wydają polecenie ruchowe dotyczące zmiany (redukcji) wielkości energii elektrycznej wytwarzanej przez jednostki wytwórcze, na zasadach nierynkowych, wytwórcom energii przysługuje rekompensata odpowiadająca co najmniej wielkościom wskazanym w ww. przepisie.\nObecnie obowiązujące zasady wyznaczania rekompensat za nierynkowe redysponowanie dostosowane do tzw. grafikowych umów sprzedaży energii elektrycznej, w których rozliczenie pomiędzy wytwórcą a odbiorcą jest oparte o wolumen energii, który jest zgłoszony do operatora systemu przesyłowego w dniu poprzedzającym dostawę energii elektrycznej na Rynek Dnia Następnego (RDN). W tym przypadku fakt wystąpienia nierynkowego redysponowania nie wpływa na proces rozliczenia pomiędzy wytwórcą a odbiorcą energii elektrycznej. \nPowyżej opisane rozwiązanie nie funkcjonuje w przypadku, gdy wytwórca i odbiorca energii elektrycznej zawarli kontrakt w postaci umowy PPA (Power Purchase Agreement), czyli długoterminowej umowy na dostawy energii elektrycznej. W szczególności dotyczy to tzw. umów licznikowych (pay as produced), które stanowią ok 90% umów PPA. W tym przypadku podstawą rozliczenia między stronami jest wolumen energii elektrycznej rzeczywiście wyprodukowanej i zmierzonej przez urządzenia pomiarowe. W przypadku wystąpienia nierynkowego redysponowania wytwórca ponosi stratę w pełnym zakresie energii elektrycznej niewyprodukowanej, która ze względu na brak zarejestrowania w urządzeniach pomiarowych nie podlega sprzedaży, a w konsekwencji rozliczeniu.\nProponowana zmiana przepisów w zakresie nierynkowego redysponowania, w przypadku umów licznikowych ma na celu ograniczenie strat wytwórców energii elektrycznej w przypadku występowania nierynkowego redysponowania OZE.\n\n[1] Dane przedstawione w opracowaniu Urzędu Regulacji Energetyki, Sprawozdanie z działalności prezesa URE 2023, https://www.ure.gov.pl/download/9/14628/Sprawozdanie2023.pdf, [dostęp: 01.07.2025].","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Istota rozwiązań planowanych w projekcie, w tym proponowane środki realizacji","value":"Obligo giełdowe:\nAby rozwiązać problem opisany powyżej, projektodawca zaproponował przywrócenie obowiązkowej sprzedaży w wysokości 80% energii wytworzonej przez wytwórców energii elektrycznej poprzez Towarową Giełdę Energii lub platformy prowadzone przez nominowanych operatorów rynku energii (NEMO). Obowiązek sprzedaży energii elektrycznej wytwarzanej przez podmioty zobowiązane na zorganizowanym rynku, do którego mają dostęp mają wszyscy jego uczestnicy, będzie wprowadzony na poziomie przepisów rangi ustawowej wraz z uzupełnieniem o stosowne sankcje za brak przestrzegania tego obowiązku.\nProjektodawca proponuje zmianę ustawy – Prawo energetyczne, a w jej ramach wprowadzenie obowiązku sprzedaży wytworzonej energii elektrycznej poprzez Towarową Giełdę Energii oraz nominowanych operatorów rynku energii (NEMO).\nZ przedmiotowego obowiązku będą przewidziane następujące wyłączenia dla energii elektrycznej:\n1) dostarczanej do odbiorcy końcowego za pomocą linii bezpośredniej,\n2) wytworzonej z OZE w jednostce wytwórczej o łącznej mocy poniżej 10 MW,\n3) wytworzonej w jednostce wytwórczej o łącznej mocy nie wyższej niż 50 MW innej niż w pkt. 2,\n4) wytworzonej w kogeneracji ze średnioroczną sprawnością przemiany wyższą niż 52,5%,\n5) zużywanej na potrzeby własne,\n6) niezbędnej do wykonywania przez operatorów systemów elektroenergetycznych ich ustawowych zadań,\n7) wytworzonej w jednostce wytwórczej przyłączonej bezpośrednio do urządzeń lub instalacji odbiorcy końcowego zużywającego tę energię elektryczną lub sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej, której operatorem wyznaczony został ten odbiorca końcowy,\n8) wytworzonej i dostarczonej w ramach zawartej umowy na sprzedaż energii elektrycznej z OZE z odbiorcą końcowym, zgłoszonej do rejestru URE, z wyłączeniem transakcji wewnątrzgrupowych.\nTakie rozwiązanie powinno zwiększyć rzeczywisty poziom obliga giełdowego, redukując możliwość obchodzenia tego obowiązku, co może się przyczynić do zwiększenia obrotu na giełdzie towarowej, a Urząd Regulacji Energetyki zyska szerszy wgląd we wszystkie transakcje rynkowe, co umożliwi bardziej przejrzyste i precyzyjne wyliczanie średnich cen kwartalnych energii elektrycznej.\nWprowadzenie obowiązku sprzedaży części wytworzonej energii elektrycznej na giełdzie jest najbardziej skutecznym narzędziem do zwiększenia jej płynności, zgodnie z przeprowadzonymi przez TGE analizami porównującymi okresy obowiązywania analogicznego obowiązku w odniesieniu do czasu, w którym obligo nie obowiązywało, a wdrażane były inne zachęty. \nProponowanym przez projektodawcę rozwiązaniem jest zwiększenie poziomu obowiązku sprzedaży gazu ziemnego wysokometanowego na giełdzie towarowej lub na rynku organizowanym przez podmiot prowadzący na terytorium Polski rynek regulowany z obecnych 55% do wysokości 85%, co pozytywnie wpłynie na funkcjonowanie mechanizmów rynkowych na krajowym rynku gazu ziemnego. Oczekiwanym efektem zwiększenia wysokości obowiązku odsprzedaży gazu ziemnego za pośrednictwem giełdy towarowej do 85% będzie zwiększenie podaży gazu ziemnego oraz liczby ofert na Towarowej Giełdzie Energii, w następstwie których przewidywany jest spadek cen na rynku hurtowym. Podkreślić należy, że pozostała część kontraktów zakupowych realizowana jest na rynku hurtowym pozagiełdowym, w kontraktach dwustronnych, a formuły cenowe w nich zawarte z reguły kształtowane są w oparciu o ceny notowań giełdowych. W konsekwencji podwyższenie poziomu obowiązkowej sprzedaży gazu na giełdzie wpłynie na obniżenie cen na całym rynku hurtowym (zarówno giełdowym jak i pozagiełdowym). Ponadto, w opinii projektodawcy, większy wolumen kontraktów na sprzedaż gazu wysokometanowego na Towarowej Giełdzie Energii S.A. przyczyni się do wzrostu konkurencyjności i przejrzystości rynku gazu ziemnego, a także umożliwi skuteczniejszą kontrolę w zakresie ewentualnych manipulacji cenowych zawieranych transakcji.\nIstniejące przepisy sankcyjne za niewywiązanie się z obowiązku, o którym mowa w art. 49b ustawy – Prawo energetyczne, w opinii projektodawcy, należy rozszerzyć o dodatkową sankcję związaną z niezłożeniem, w terminie do dnia 31 marca roku następującego po roku sprawozdawczym, sprawozdania z realizacji obowiązku obliga giełdowego. Tym samym odpowiedzialność nie ogranicza się wyłącznie do braku realizacji samego obowiązku, lecz obejmuje również niedopełnienie obowiązku sprawozdawczego.\nZgodnie z założeniami projektodawcy, podwyższenie obliga gazowego, spowoduje zwiększenie wolumenu transakcji giełdowych i w konsekwencji zmniejszy wolumen sprzedawany i kupowany w transakcjach o niższym poziomie przejrzystości. Powyższe przyczyni się do wyrównania szans mniejszych spółek obrotu gazu ziemnego, zwiększając poziom konkurencyjności i liberalizacji rynku gazu. Ponadto zwiększenie podaży na giełdowym rynku gazu, wpłynie na obniżenie cen na całym hurtowym rynku, co w konsekwencji przyczyni się do zmniejszenia cen dla odbiorców końcowych. Nierynkowa redukcja OZE:\nW zakresie nierynkowego redysponowania OZE proponowanym rozwiązaniem jest uwzględnienie w rozliczeniu tzw. umów licznikowych energii elektrycznej, która byłaby wyprodukowana, gdyby polecenie nierynkowego redysponowania nie zostało wydane przez operatora systemu. W konsekwencji w przypadku redysponowania nierynkowego rozliczeniu podlegałaby energia elektryczna faktycznie wytworzona i zarejestrowana przez urządzenia pomiarowe (o ile polecenie redukcji nie dotyczyłoby całkowitego wyłączenia jednostki) powiększona o energię elektryczną niewyprodukowaną, która byłaby wyprodukowana, gdyby nie polecenie nierynkowej redukcji. Estymacja wielkości energii niewyprodukowanej będzie opierać się na danych określających dostępność danej instalacji wytwórczej oraz warunkach pogodowych wpływających na możliwości generacji energii elektrycznej dla tej jednostki w momencie wystąpienia nierynkowego redysponowania. Szczegółowe zasady wyznaczania energii elektrycznej niewyprodukowanej byłyby określone w Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Przesyłowej (IRiESP) i Instrukcji Ruchu i Eksploatacji Sieci Dystrybucyjnej (IRiESD).\n","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Oddziaływanie na życie społeczne nowych regulacji prawnych","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Spodziewane skutki i następstwa projektowanych regulacji prawnych","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Sposoby mierzenia efektów nowych regulacji prawnych","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za opracowanie projektu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"ME","value":"ME"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ współpracujący przy opracowaniu projektu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Osoba odpowiedzialna za opracowanie projektu","value":"Miłosz Motyka Minister Energii","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za przedłożenie projektu RM","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"ME","value":"ME"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Planowany termin przyjęcia projektu przez RM","value":"IV kwartał 2025 r.","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Informacja o rezygnacji z prac nad projektem","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Status realizacji","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"}]}}