{"register":{"columns":[{"header":"Numer projektu","value":"UD173","registerId":20476989,"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Rodzaj dokumentu","value":"projekty ustaw","registerId":20476989,"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Typ dokumentu","value":"D – pozostałe projekty","registerId":20476989,"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Informacje o przyczynach i potrzebie wprowadzenia rozwiązań planowanych w projekcie","value":"Projektowana ustawa ma na celu umożliwienie efektywnego przeprowadzenia Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań w 2021 r. (dalej: „NSP 2021”) w warunkach zagrożenia epidemicznego choroby zakaźnej wywołanej wirusem SARS-CoV-2, zwanej „COVID-19”.\nRozwiązania proponowane w projektowanej ustawie dotyczą zmian w ustawie z dnia 9 sierpnia 2019 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2021 r. (Dz. U. poz. 1775 oraz z 2020 r. poz. 1486), dalej: „ustawa o NSP”.\nNarodowy spis powszechny to jedyne badanie na terenie Polski, realizowane co 10 lat, które dostarcza administracji publicznej, organom rządowym, instytucjom naukowym i badawczym, ośrodkom analitycznym, szkołom wyższym, mediom, a także osobom prywatnym – pełnych informacji o stanie i strukturze demograficzno-społecznej oraz ekonomicznej naszego kraju. Obowiązek przeprowadzenia spisu powszechnego wynika również z międzynarodowych zobowiązań Polski. Na całym świecie spisy ludności i mieszkań są podstawowym instrumentem gromadzenia informacji o sytuacji demograficznej, społecznej i ekonomicznej kraju, a także o jego zasobach mieszkaniowych.\nW przypadku NSP 2021 obowiązek jego przeprowadzenia wynika w pierwszym rzędzie z przepisów Unii Europejskiej. Na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady 763/ 2008 z dnia 9 lipca 2008 r. w sprawie spisów powszechnych ludności i mieszkań (Dz. Urz. UE L 218 z 13.8.2008, str. 14), państwa członkowskie są zobowiązane do przeprowadzania narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań raz na 10 lat. Krajową podstawę prawną do przygotowania, zorganizowania oraz przeprowadzenia NSP 2021 stanowi ustawa z dnia 9 sierpnia 2019 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań, wymagająca obecnie pilnej nowelizacji\nNajważniejsze założone cele NSP 2021 to:\n1) zaspokojenie potrzeb informacyjnych kraju, zwłaszcza zebranie informacji, których nie można uzyskać z innych źródeł, w szczególności ze źródeł administracyjnych;\n2) dostarczenie informacji na poziomie jednostek podstawowego podziału administracyjnego kraju;\n3) uzyskanie szerokiej charakterystyki zmian, jakie zaszły od narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań w 2011 roku, dotyczących przebiegu podstawowych procesów, w tym: o liczbie i strukturach demograficzno-społecznych ludności, gospodarstw domowych i rodzin zamieszkujących lub przebywających w Polsce, o rozmiarach i kierunkach mobilności ludności, aktywności ekonomicznej, a także o rozmiarach zasobów mieszkaniowych, ich jakości oraz efektywnym wykorzystaniu;\n4) zebranie informacji niezbędnych do realizacji zobowiązań międzynarodowych Polski wobec Unii Europejskiej oraz ONZ.\nNarodowym spisem powszechnym ludności i mieszkań zostaną objęte:\n1) osoby fizyczne stale zamieszkałe i czasowo przebywające w mieszkaniach, budynkach i innych pomieszczeniach niebędących mieszkaniami;\n2) osoby fizyczne niemające miejsca zamieszkania;\n3) mieszkania, budynki, obiekty zbiorowego zakwaterowania oraz zamieszkane pomieszczenia niebędące mieszkaniami.\nZgodnie z ustawą o NSP, dane od osób fizycznych będą zbierane przede wszystkim metodą obowiązkowego samospisu internetowego. Metoda ta polega na udzieleniu odpowiedzi za pośrednictwem interaktywnej aplikacji dostępnej na stronie internetowej GUS. Jeżeli osoby fizyczne nie będą mogły dokonać samospisu internetowego, dane od nich będą zbierane metodą wywiadu bezpośredniego lub metodą wywiadu telefonicznego.\nPodstawowym celem projektowanej ustawy jest wydłużenie czasu trwania NSP 2021 o trzy miesiące. Po wejściu w życie projektowanej ustawy, NSP 2021 zostanie przeprowadzony w okresie od dnia 1 kwietnia 2021 r do dnia 30 września 2021 r., natomiast zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami – powinien zakończyć się już dnia 30 czerwca 2021 r. Oczekiwanym rezultatem nowelizacji będzie zapewnienie możliwości zbierania danych od osób fizycznych objętych spisem powszechnym w miesiącach letnich 2021 r., kiedy można spodziewać się znacznego spadku zachorowań na COVID-19, w szczególności będącego efektem powszechnych szczepień dla obywateli przeciwko COVID-19. Szczepienia te, zgodnie z przyjętym przez Radę Ministrów Narodowym Programem Szczepień, rozpoczęły się w grudniu 2020 r. i mają objąć, na zasadzie dobrowolności, wszystkich obywateli Rzeczypospolitej Polskiej. Taka sytuacja umożliwi skorzystanie w ramach NSP 2021 ze wszystkich metod zbierania danych od respondentów, co w szczególności pozwoli na zbieranie danych bardzo efektywną metodą wywiadu bezpośredniego. Jednak jeszcze w miesiącach wiosennych 2021 r. możliwość wykorzystania tej metody byłaby bardzo ograniczona ze względu na prawdopodobną konieczność minimalizacji w tym okresie kontaktów społecznych z powodu ryzyka zakażenia COVID-19. Uwzględniając oczekiwany efekt szczepień przeciwko COVID-19, objętych Narodowym Programem Szczepień, możliwe będzie skorzystanie w miesiącach letnich 2021 r. ze wszystkich trzech metod zbierania danych w ramach NSP 2021 (samospis internetowy, wywiad telefoniczny, wywiad bezpośredni), co powinno zapewnić kompletność zbieranych danych. W konsekwencji umożliwi to pełne osiągnięcie założonych celów NSP 2021.\nW efekcie tej zmiany odpowiedniego dostosowania do wydłużonego czasu trwania NSP 2021 wymaga szereg przepisów ustawy o NSP, np. termin przeprowadzania badań kontrolnych i badań uzupełniających, termin zgłaszania służbom statystyki publicznej niemożności dopełnienia obowiązku przeprowadzenia samospisu internetowego.\nPonadto w projektowanej ustawie proponuje się poszerzenie dostępnych służbom statystyki publicznej na potrzeby NSP 2021 źródeł danych teleadresowych osób fizycznych objętych spisem powszechnym o dane zebrane w Rejestrze Danych Kontaktowych Osób Fizycznych oraz dane kontaktowe gromadzone przez przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży lub dystrybucji energii elektrycznej. Pozyskanie tych danych umożliwi realizację spisu powszechnego metodą wywiadu telefonicznego obok metody samospisu internetowego oraz wywiadu bezpośredniego. Metoda wywiadu telefonicznego w porównaniu z metodą wywiadu bezpośredniego stanowi mniejsze obciążenie dla statystyki publicznej, gdyż nie wiąże się z koniecznością nawet kilkukrotnego wysyłania rachmistrzów spisowych do osoby fizycznej objętej spisem powszechnym w sytuacji niezastania respondenta w mieszkaniu. Ponadto stanowi alternatywną metodę uczestnictwa w wywiadzie dla osób, które z różnych przyczyn nie będą mogły udzielić odpowiedzi metodą samospisu internetowego oraz metodą wywiadu bezpośredniego. Taka elastyczność w zakresie metod realizacji wywiadów ma istotne znaczenie szczególnie w czasie epidemii COVID-19. Zapewnienie warunków organizacyjno-technicznych umożliwiających realizację badania metodą wywiadu telefonicznego przyczyni się do ograniczenia bezpośredniego kontaktu rachmistrza spisowego i respondenta, co ma bezpośredni związek z przeciwdziałaniem dalszemu rozprzestrzenianiu się COVID-19. Ma to szczególne znaczenie w sytuacji, gdy respondent jest osobą objętą kwarantanną domową.\nPonadto proponuje się zmiany mające na celu umożliwienie dostępu wojewódzkich biur spisowych i rachmistrzów spisowych do numerów telefonów kontaktowych respondentów, będących w posiadaniu właściwych wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), oraz zapewnienie możliwości wykorzystywania tych telefonów przy przeprowadzaniu wywiadów bezpośrednich i wywiadów telefonicznych. Konieczność zapewnienia dostępu wojewódzkich biur spisowych i rachmistrzów spisowych przeprowadzających wywiady bezpośrednie i wywiady telefoniczne do danych telefonicznych osób fizycznych zamieszkałych na obszarze danej gminy bezpośrednio od poszczególnych gmin jest związana z doświadczeniami zebranymi podczas Powszechnego Spisu Rolnego w 2020 r. Okazało się, że dane telefoniczne otrzymane przez Prezesa GUS od dostawców publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych, na podstawie ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o powszechnym spisie rolnym w 2020 r. (Dz. U. poz. 1728 i z 2020 r. poz. 1486) nie zawsze były prawidłowe i aktualne. W efekcie częstokroć uniemożliwiało to rachmistrzom spisowym kontakt z respondentami w celu przeprowadzenia wywiadu bezpośredniego albo wywiadu telefonicznego. Proponowana zmiana jednoznacznie gwarantuje, że dane telefoniczne osób fizycznych będą wykorzystywane wyłącznie na potrzeby NSP 2021 – w celu umożliwienia przeprowadzenia wywiadów bezpośrednich i wywiadów telefonicznych z osobami fizycznymi objętymi tym spisem.\nMając na uwadze konieczność efektywnego wykonywania czynności spisowych, w projektowanej ustawie proponuje się również rozwiązanie prawne umożliwiające zastępcy właściwego wojewódzkiego komisarza spisowego powołanie rachmistrzów spisowych spośród pracowników jednostek samorządu terytorialnego wyznaczonych przez właściwych gminnych komisarzy spisowych, bez konieczności poddania tych osób sformalizowanemu i czasochłonnemu naborowi. Rozwiązanie takie może znaleźć zastosowanie w sytuacji np. braku zainteresowania potencjalnych kandydatów na rachmistrzów spisowych uczestnictwem w naborach, rezygnacji kandydatów na rachmistrzów spisowych w trakcie procedury naboru, albo rezygnacji tych osób już po ich powołaniu na rachmistrza spisowego.","registerId":20476989,"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Istota rozwiązań ujętych w projekcie","value":"Podsumowując i uzupełniając przedstawione wyżej informacje należy stwierdzić, że zmiany w ustawie o NSP mają na celu:\n1) wydłużenie czasu trwania NSP 2021 o trzy miesiące (spis powszechny będzie trwał do dnia 30 września 2021 r., a nie – jak pierwotnie planowano – do dnia 30 czerwca 2021 r.);\n2) odpowiednie przesunięcie okresu, w którym przeprowadzane będą badania kontrolne i badania uzupełniające;\n3) umożliwienie dostępu wojewódzkich biur spisowych i rachmistrzów spisowych do numerów telefonów kontaktowych respondentów, będących w posiadaniu właściwych wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) oraz zapewnienie możliwości wykorzystywania tych telefonów przy przeprowadzaniu wywiadów bezpośrednich i wywiadów telefonicznych;\n4) umożliwienie Prezesowi Głównego Urzędu Statystycznego dostępu do niektórych danych kontaktowych osób fizycznych gromadzonych przez przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży lub dystrybucji energii elektrycznej oraz danych zebranych w Rejestrze Danych Kontaktowych Osób Fizycznych;\n5) zapewnienie w ten sposób większej efektywności pozyskiwania danych od osób fizycznych objętych spisem powszechnym;\n6) umożliwienie powołania rachmistrzów spisowych spośród pracowników jednostek samorządu terytorialnego wyznaczonych przez właściwych gminnych komisarzy spisowych, bez konieczności poddania tych osób sformalizowanemu i czasochłonnemu naborowi, o którym mowa w art. 35 ustawy o NSP;\n7) ujednolicenie stawki wynagrodzenia albo dodatku spisowego dla rachmistrzów spisowych, bez względu na metodę zbierania przez nich danych w ramach NSP 2021 (wywiad bezpośredni albo wywiad telefoniczny);\n8) stworzenie ustawowych rozwiązań umożliwiających wydanie nowego rozporządzenia Rady Ministrów określającego szczegółowe warunki i sposób rozpowszechniania audycji informacyjnych, edukacyjnych i promocyjnych popularyzujących spis powszechny przez Telewizję Polską – Spółkę Akcyjną oraz Polskie Radio – Spółkę Akcyjną i spółki radiofonii regionalnej w trakcie trwania spisu powszechnego, w ramach określonego w ustawie o NSP czasu antenowego;\n9) zmodyfikowanie albo uchylenie niektórych przepisów – w związku z doświadczeniami zdobytymi w czasie przeprowadzania pierwszego i drugiego spisu próbnego przed NSP 2021 oraz w czasie przeprowadzania Powszechnego Spisu Rolnego w 2020 r.\n10) dostosowanie szeregu przepisów ustawy o NSP do ww. zmian.\nProponowane w projektowanej ustawie rozwiązania umożliwią elastyczne reagowanie na zmiany sytuacji epidemicznej. Rozwiązania te pozwolą na szybkie dostosowanie się do niepewnych obecnie warunków przeprowadzania NSP 2021, w których konieczne może się okazać znaczne ograniczenie lub całkowita rezygnacja z metody bezpośredniego wywiadu albo możliwe będzie – w zależności od efektu szczepień przeciwko COVID-19 objętych Narodowym Programem Szczepień, powiązanego w znacznej mierze z zainteresowaniem społeczeństwa tymi szczepieniami – skorzystanie w miesiącach letnich 2021 r. ze wszystkich trzech metod zbierania danych w ramach NSP 2021.","registerId":20476989,"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za opracowanie projektu","value":"Prezes GUS","registerId":20476989,"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Osoba odpowiedzialna za opracowanie projektu","value":"Dominik Rozkrut Prezes Głównego Urzędu Statystycznego","registerId":20476989,"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za przedłożenie projektu RM","value":"Prezes GUS","registerId":20476989,"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Planowany termin przyjęcia projektu przez RM","value":"I kwartał 2021 r. - ZREALIZOWANY Rada Ministrów przyjęła 2 lutego 2021 r.","registerId":20476989,"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Informacja o rezygnacji z prac nad projektem","value":"","registerId":20476989,"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Status realizacji","value":"zrealizowany","registerId":20476989,"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"}]}}