W celu świadczenia usług na najwyższym poziomie stosujemy pliki cookies. Korzystanie z naszej witryny oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu. W każdym momencie można dokonać zmiany ustawień Państwa przeglądarki. Zobacz politykę cookies.
Powrót

Projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw

{"register":{"columns":[{"header":"Numer projektu","value":"UC69","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"sequence":{},"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Rodzaj dokumentu","registerId":20476989,"dictionaryValues":[{"id":"Projekty ustaw","value":"Projekty ustaw"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Typ dokumentu","registerId":20476989,"dictionaryValues":[{"id":"C – projekty implementujące UE","value":"C – projekty implementujące UE"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Informacje o przyczynach i potrzebie wprowadzenia rozwiązań planowanych w projekcie","value":"W związku z przyjęciem przez Parlament Europejski i Radę w dniu 11 grudnia 2018 r. Dyrektywy 2019/1 mającej na celu nadanie organom ochrony konkurencji państw członkowskich uprawnień w celu skuteczniejszego egzekwowania prawa i zapewnienia należytego funkcjonowania rynku wewnętrznego (Dz. Urz. UE z 14.1.2019, L 11/26, dalej: „Dyrektywa”) zachodzi konieczność jej implementacji do Polskiego porządku prawnego, poprzez nowelizację ustawy z dnia 16 lutego 2007 o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2020 poz. 1076 i 1086, dalej: „u.o.k.k.”).\nCelem Dyrektywy jest zwiększenie skuteczności egzekwowania unijnych reguł konkurencji na rynku wewnętrznym przez krajowe organy ochrony konkurencji poszczególnych państw członkowskich. Środkiem do uzyskania tego celu jest ustanowienie minimalnego zakresu uprawnień organów krajowych. Z uwagi na często nieostre granice między sprawami, w których ma zastosowanie art. 101 lub 102 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dalej: TFUE), a sprawami, w których organy antymonopolowe działają wyłącznie w oparciu o prawo krajowe, rozwiązania zawarte w Dyrektywie znają zastosowanie w obu tych obszarach.\nDyrektywa zmierza do zapewnienia, aby wszystkie krajowe organy ochrony konkurencji posiadały uprawnienia odpowiadające zasadniczo uprawnieniom Komisji Europejskiej wynikającym z Rozporządzenia 1/2003 z 16 grudnia 2002 r. w sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji ustanowionych w art. 81 i 82 Traktatu ((Dz.U. L 1 z 4.1.2003, str. 1, dalej: „Rozporządzenie 1/2003”).\n1. Pojęcie przedsiębiorstwa\nDyrektywa wskazuje, że aby zapewnić skuteczne i jednolite stosowanie art. 101 i 102 TFUE, pojęcie przedsiębiorstwa zawarte w art. 101 i 102 TFUE, należy stosować zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, czyli jako jednostkę gospodarczą (ang. single economic unit), nawet jeśli składa się ona z kilku osób fizycznych lub prawnych. W związku z tym, krajowe organy ochrony konkurencji powinny mieć możliwość stosowania pojęcia przedsiębiorstwa w celu zidentyfikowania odpowiedzialnej spółki dominującej i nałożenia na nią kar za praktykę stosowaną w jednej z jej spółek zależnych, w przypadku gdy spółka dominująca i jej spółka zależna stanowią jedną jednostkę gospodarczą.\nU.o.k.k. w obecnym brzmieniu nie posługuje się pojęciem przedsiębiorstwa lecz przedsiębiorcy, przez którego należy rozumieć przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2019 r. poz. 1292 i 1495 oraz z 2020 r. poz. 424 i 1086), a także:\na) osobę fizyczną, osobę prawną, a także jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, organizującą lub świadczącą usługi o charakterze użyteczności publicznej, które nie są działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców,\nb) osobę fizyczną wykonującą zawód we własnym imieniu i na własny rachunek lub prowadzącą działalność\nw ramach wykonywania takiego zawodu,\nc) osobę fizyczną, która posiada kontrolę nad co najmniej jednym przedsiębiorcą, choćby nie prowadziła działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, jeżeli podejmuje dalsze działania podlegające kontroli koncentracji,\nd) związek przedsiębiorców w rozumieniu pkt 2, z wyłączeniem przepisów dotyczących koncentracji.\nZgodnie zaś z art. 4 ustawy - Prawo przedsiębiorców przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.\nPraktyka decyzyjna Urzędu świadczy o możliwości przypisania odpowiedzialności przedsiębiorcy dominującemu za naruszenie przedsiębiorcy zależnego, jednak jest ona uzależniona od wystąpienia elementu winy (chociażby nieumyślnej) po stronie przedsiębiorcy dominującego. Taki wymóg jest niezgodny z orzecznictwem unijnym w tym przedmiocie t.j. oparciem odpowiedzialności jedynie o koncepcję jednolitego organizmu gospodarczego – niezależnie od winy.\nWdrożenie przepisów Dyrektywy wymaga zatem wprowadzenia możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności również przedsiębiorcy dominującego w przypadku, gdy naruszenia ustawy poprzez zawarcie niedozwolonego porozumienia lub nadużycie pozycji dominującej dopuścił się przedsiębiorca zależny.\n2. Kary\nDyrektywa określa obszary harmonizacji w zakresie nakładania kar. Zgodnie z Dyrektywą organy antymonopolowe powinny mieć skuteczne narzędzie do egzekucji prawa konkurencji spełniającego funkcję prewencyjną wobec naruszyciela i wobec innych przedsiębiorstw. Ponadto ujednolicenie kar nakładanych w krajach członkowskich przez różne organy antymonopolowe ma na celu przeciwdziałanie zjawisku forum shopping, opartemu na kalkulacji przedsiębiorstw co do tego, w którym z państw członkowskich mogą liczyć na bardzo niskie kary lub całkowity ich brak.\na) Kary nakładane na związki przedsiębiorców\nDyrektywa przewiduje, że organy antymonopolowe powinny mieć uprawnienie do nakładania kar pieniężnych na związki przedsiębiorców. W celu zapewnienia skutecznego ściągania kar pieniężnych nałożonych na związki przedsiębiorstw, Dyrektywa wskazuje, że w sytuacji gdy na związek przedsiębiorstw zostaje nałożona kara za naruszenie art. 101 lub 102 TFUE, uwzględniająca obrót jego członków, a związek ten nie jest wypłacalny, był on zobowiązany do wezwania swoich członków do wniesienia wkładów w celu pokrycia kwoty kary. Dyrektywa wskazuje ponadto, że organy antymonopolowe nie będą mogły żądać zapłaty kary od przedsiębiorstw, które wykażą, że nie wdrożyły decyzji związku powodującej naruszenie i albo nie widziały o jej istnieniu, albo aktywnie zdystansowały się od niej przed wszczęciem postępowania.\nU.o.k.k. nie zawiera obecnie szczególnej regulacji dotyczącej nakładania kar na związki przedsiębiorców - związek przedsiębiorców traktowany jest na potrzeby nałożenia kary pieniężnej jako jeden przedsiębiorca. U.o.k.k. nie zawiera również szczególnych regulacji, dotyczących obliczania obrotu związku przedsiębiorców oraz jego poszczególnych członków na potrzeby nakładania kary pieniężnej, ani pozwalających na egzekwowanie kary pieniężnej w przypadku niewypłacalności związku.\nZ uwagi na powyższe koniecznym jest dostosowanie obecnie obowiązujących przepisów poprzez wprowadzenie rozwiązań, dotyczących tej kategorii podmiotów, które pozwoliłyby na traktowanie ich w sposób zgodny z wymogami Dyrektywy.\nb) Kara pieniężna obliczana proporcjonalnie do światowego całkowitego obrotu przedsiębiorstw\nDyrektywa przewiduje, że kary pieniężne nałożone za naruszenia do których doszło w trakcie bądź w związku z kontrolą oraz wynikłe z niezastosowania się do decyzji wydawanych przez organy ochrony konkurencji powinny być nakładane proporcjonalnie do światowego całkowitego obrotu przedsiębiorstw niezależnie od umyślnego bądź nieumyślnego ich charakteru. Możliwość nakładanie kar w tym zakresie ma na celu zapewnienie respektowania przez przedsiębiorców działań dochodzeniowych oraz decyzji organów ochrony konkurencji.\nOdpowiednikiem art. 13 ust. 2 Dyrektywy w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów jest art. 106 ust. 2, który przewiduje sankcje dla przedsiębiorców, którzy nie współpracują z Prezesem UOKiK na etapie gromadzenia materiału dowodowego lub też przekazują organowi antymonopolowemu informacje lub dokumenty, które są w różny sposób wadliwe (błędne) oraz przewidujący karę za naruszenia związane z kontrolą i przeszukaniem. Przewiduje on karę pieniężną w wysokości do 50 000 000 euro. Mając na względzie wymagania Dyrektywy, konieczna jest nowelizacja obecnego brzmienia u.o.k.k. w tym zakresie.\nPonadto, niezbędne jest rozszerzenie określonego w art. 106 ust. 2 katalogu czynów, podlegających karze pieniężnej nakładanej przez Prezesa UOKiK, o możliwość nałożenia kary za niewykonanie decyzji Prezesa UOKiK.\nPoza tym, w celu skutecznego stosowania przepisów wdrażających Dyrektywę konieczne są zmiany w art. 108 u.o.k.k., który daje możliwość nakładania przez organ antymonopolowy kar na osoby fizyczne za określone naruszenia przepisów u.o.k.k., takie jak nieuprawnione wykorzystanie oświadczeń składanych w ramach programu łagodzenia kar lub w ramach procedury dobrowolnego poddania się karze, nieuzasadniona odmowa zeznań lub niestawiennictwo osoby reprezentującej przedsiębiorcę na przesłuchaniu czy też odmowa udzielenia przez osobę fizyczną informacji, o które występuje Prezes UOKiK na podstawie art. 50 u.o.k.k:\n- wprowadzenie kary za nieuprawnione wykorzystanie oświadczeń w ramach programu łagodzenia kar, oświadczeń przedsiębiorcy lub osoby zarządzającej występującej z wnioskiem o odstąpienie lub obniżenie kary pieniężnej, propozycji ugodowych lub oświadczenia strony, o którym mowa w art. 89a ust. 8 informacji i dowodów uzyskanych przez Prezesa Urzędu w związku z zastosowaniem art. 89a w innym celu niż określony w art. 70 ust. 2,\n- wprowadzenie kary na osobę upoważnioną do stawienia się w imieniu przedsiębiorcy na rozprawie lub przesłuchaniu za nieuzasadnioną odmowę zeznań lub nieuzasadnione niestawiennictwo na wezwanie Prezesa Urzędu (projektowany art.108 ust. 3 pkt 3),\n- wprowadzenie kary na osobę fizyczną, która nie udzieliła informacji żądanych przez Prezesa Urzędu na podstawie art. 50 Ustawy bądź udzieliła nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji (projektowany art. 108 ust. 3a).\nc) Okresowe kary pieniężne\nDyrektywa przewiduje nowy rodzaj kar – okresowe kary pieniężne, które są ustalane proporcjonalnie do średniego dziennego całkowitego światowego obrotu przedsiębiorstwa lub związku przedsiębiorstw uzyskanego w poprzedzającym roku obrotowym i liczonego od daty wskazanej w tej decyzji. Celem tych kar jest nakłonienie przedsiębiorstwa do:\n- dostarczenia pełnych i prawidłowych informacji w odpowiedzi na wniosek o informacje,\n- stawienia się na przesłuchaniu osoby lub osób reprezentujących przedsiębiorstwo,\n- poddania się kontroli,\n- zastosowania się do decyzji (decyzji stwierdzających naruszenie i nakazujących jego zaprzestania oraz nakładających środki zaradcze, decyzji nakładających środki tymczasowe oraz decyzji zobowiązujących).\nNależy wskazać, że Dyrektywa przewiduje możliwość nakładania okresowych kar pieniężnych obok kar nakładanych na podstawie przepisów wdrażających art. 13 ust. 2 Dyrektywy, które także przewidziane są w sytuacji niepoddania się kontroli, niepodporządkowania się wnioskowi organu o dostarczenie informacji bądź stawienie się na przesłuchaniu lub niezastosowania się do decyzji organu. Dyrektywa przewiduje więc możliwość nałożenia na przedsiębiorcę proporcjonalnej kary pieniężnej za niezastosowanie się przedsiębiorcy do decyzji stwierdzającej naruszenie oraz dodatkowo okresowej kary pieniężnej liczonej od daty wskazanej w decyzji nakładającej ww. karę, która ma na celu nakłonienie przedsiębiorcy do zastosowania się przedsiębiorcy do wykonania decyzji stwierdzającej naruszenie.\nPrezes UOKiK nie ma obecnie możliwości nakładania okresowych kar pieniężnych. Z uwagi na powyższe konieczne jest dokonanie stosownych zmian w u.o.k.k.\n3. Środki zaradcze o charakterze strukturalnym\nArtykuł 10 Dyrektywy przewiduje harmonizację w zakresie stwierdzenia przez organy ochrony konkurencji naruszenia art. 101 lub 102 TFUE. Przepis zakłada, że organy te będą mogły w drodze decyzji nakazać przedsiębiorstwom lub związkom przedsiębiorstw, aby zaprzestały naruszenia. W tym celu mogą one nałożyć dowolne środki zaradcze\no charakterze behawioralnym lub strukturalnym, które są proporcjonalne do popełnionego naruszenia i konieczne do skutecznego zaprzestania tego naruszenia. Dyrektywa wskazuje, że zgodnie z zasadą proporcjonalności, spośród dwóch równie skutecznych środków, zaradczych krajowe organy ochrony konkurencji powinny wybrać środek, najmniej uciążliwy dla danego przedsiębiorstwa.\nW obecnym stanie prawnym Prezes UOKiK na podstawie art. 10 ust. 4 i 5 u.o.k.k. ma możliwość nałożenia takich środków w decyzji o uznaniu praktyki za ograniczającą konkurencję (są to praktyki polegające na zawarciu niedozwolonego porozumienia bądź nadużywaniu pozycji dominującej). Polska regulacja, podobnie jak unijna, wyróżnia dwa typy środków zaradczych – behawioralne (środki polegające na nakazaniu przedsiębiorcy określonego zachowania na rynku – przykładowy katalog tych środków zawiera obecny art. 10 ust. 4 u.o.k.k.) i strukturalne (art. 10 ust. 5 u.o.k.k), mimo, że na poziomie ustawowym nie wprowadza ich definicji i nie stosuje pojęć behawioralnych i strukturalnych środków zaradczych.\nMimo że u.o.k.k. w art. 10 ust. 4 zawiera otwarty katalog środków behawioralnych, w art. 10 ust. 5 u.o.k.k. przewiduje tylko jeden środek strukturalny polegający na nałożeniu na przedsiębiorcę obowiązku powierzenia wykonywania określonej działalności gospodarczej, w tym wykonywania tej działalności na różnych szczeblach obrotu, poszczególnym podmiotom w ramach grupy kapitałowej lub odrębnym jednostkom organizacyjnym w ramach struktury przedsiębiorcy, co nie jest wystarczające do pełnej harmonizacji Dyrektywy.\n4. Kadencyjność Prezesa UOKiK, zapewnienie bezstronności i przeciwdziałanie konfliktowi interesów \nDyrektywa nakłada na państwa członkowskie UE obowiązek przyjmowania regulacji zapewniających niezależność osobom pełniącym funkcję organów antymonopolowych, zarówno w zakresie jasno określonych kryteriów powołania i odwołania tych osób, jak i w odniesieniu do sposobu sprawowania tej funkcji.\nObecne regulacje w u.o.k.k. w powyższym zakresie, mimo że zapewniają Prezesowi UOKiK względną niezależność instytucjonalną, wymagają uzupełnienia pod kątem zapewnienia możliwości wykonywania przez organ antymonopolowy ustawowych zadań w sposób niezależny.\nW aktualnym stanie prawnym większość organów centralnych pełniących funkcję regulatorów sektorowych w Polsce pełni funkcje kadencyjnie:\n- Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej – kadencja trwa 5 lat;\n- Prezes Urzędu Regulacji Energetyki – kadencja trwa 5 lat;\n- Prezes Urzędu Transportu Kolejowego – kadencja trwa 5 lat.\nDyrektywa wymaga też zapewnienia bezstronności oraz niezależności organu antymonopolowego oraz pracowników wykonujących uprawnienia władcze na podstawie tego aktu. Należy zauważyć, iż w tym zakresie w prawie krajowym obowiązują już stosowne regulacje przewidziane w ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 256, z późn. zm., dalej: „KPA”) zapobiegające konfliktowi interesów zarówno\nw odniesieniu do organu administracji publicznej, jaki pracowników organu, jak i wymogi bezstronności oraz politycznej neutralności spoczywające na członkach korpusu służby cywilnej wynikające z ustawy z dnia 21 listopada 2008 r.\no służbie cywilnej (Dz. U. z 2017 r. poz. 1889, z późn. zm.).\n5. Uzasadnienie zarzutów\nDyrektywa stanowi, że Państwa członkowskie zapewniają, aby przed podjęciem decyzji nakazującej przedsiębiorstwom lub związkom przedsiębiorstw zaprzestania naruszenia art. 101 lub 102 TFUE, krajowe organy ochrony konkurencji powinny poinformować strony objęte postępowaniem o wstępnych zastrzeżeniach wniesionych wobec nich na podstawie art. 101 lub 102 TFUE w formie szczegółowego uzasadnienia zarzutów lub podobnego środka, a strony postępowania powinny mieć możliwość skutecznego przedstawienia swoich opinii w sprawie wniesionych zastrzeżeń.\nObowiązek wydawania szczegółowego uzasadnienia zarzutów jest wskazywany jako jedno z podstawowych praw przysługujących przedsiębiorcy. Jak wyjaśnia preambuła Dyrektywy, wykonywanie uprawnień, w tym uprawnień dochodzeniowych, przyznanych krajowym organom ochrony konkurencji powinno podlegać odpowiednim gwarancjom, które będą spełniać co najmniej normy przewidziane w ogólnych zasadach prawa Unii i w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, zwłaszcza w kontekście postępowań, które mogą doprowadzić do nałożenia kar.\n6. Żądanie informacji oraz wolność od samooskarżania\na) Żądanie informacji\nDyrektywa wymaga, aby krajowe organy ochrony konkurencji miały skuteczne uprawnienia, umożliwiające im żądanie od przedsiębiorstw lub związków przedsiębiorstw dostarczenia informacji, niezbędnych do wykrycia naruszeń art. 101 i 102 TFUE. Przepisy dyrektywy określają, że wnioski o informacje muszą być proporcjonalne i nie mogą zmuszać ich adresata do przyznania się do naruszenia art. 101 i 102 TFUE. Obowiązek dostarczenia wszelkich niezbędnych informacji obejmuje informacje, do których dane przedsiębiorstwo lub związek przedsiębiorstw mają dostęp. Krajowe organy ochrony konkurencji są także uprawnione do żądania od innych osób fizycznych lub prawnych dostarczenia w określonym i rozsądnym terminie informacji, które mogą mieć znaczenie dla stosowania postanowień art. 101 i 102 TFUE.\nObecnie, zgodnie z u.o.k.k., obowiązek przekazywania wszelkich koniecznych informacji i dokumentów na żądanie Prezesa Urzędu nałożony jest jedynie na przedsiębiorców. Prezes UOKiK może zobligować do udzielenia mu informacji każdy podmiot mający status przedsiębiorcy lub związek przedsiębiorców, ale nie może żądać informacji od osoby niebędącej przedsiębiorcą. Wyjątkiem jest możliwość żądania przez Prezesa Urzędu dokumentów i informacji od osób zarządzających, które złożyły wniosek leniency. Dodatkowo każdy – a więc i każda osoba fizyczna - obowiązany jest przedstawić na żądanie Prezesa UOKiK w oznaczonym terminie i miejscu dokument znajdujący się w jego posiadaniu i stanowiący dowód faktu istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że dokument zawiera informacje niejawne.\nWymogi Dyrektywy w zakresie dysponowania przez Prezesa UOKiK efektywnymi narzędziami gromadzenia materiału dowodowego uzasadniają przyznanie mu kompetencji do żądania informacji na piśmie, we wskazanej formie, od nieograniczonego kręgu podmiotów. Takie rozwiązanie byłoby również zbieżne z obowiązującą w postępowaniu przed Prezesem UOKiK koncepcją otwartego katalogu dowodów.\nIstnieją co najmniej cztery kategorie osób fizycznych, niebędących przedsiębiorcami, które mogą posiadać informacje istotne w sprawach praktyk ograniczających konkurencję. Są to:\n- aktualni i byli członkowie organów przedsiębiorców (którzy nie złożyli wniosku leniency),\n- osoby fizyczne, które dopuściły się praktyk antykonkurencyjnych prowadząc działalność gospodarczą (tj. mając status przedsiębiorcy), a następnie zaprzestały jej prowadzenia,\n- aktualni i byli pracownicy przedsiębiorcy zaangażowanego w antykonkurencyjną praktykę,\n- osoby, które w dobrej wierze i w interesie publicznym przekazują informacje o potencjalnych naruszeniach reguł konkurencji, tzw. „sygnaliści” (w przypadku, gdyby nie chcieli udzielić informacji dalszych, niż tylko te wskazane pierwotnie w zawiadomieniu).\nCelowe jest również wyposażenie Prezesa UOKiK w prawo żądania informacji i dokumentów (np. przedstawienia deklaracji podatkowych) od osób fizycznych, podlegających indywidualnie karom na podstawie ustawy (przykładowo za utrudnianie wszczęcia lub prowadzenia kontroli (przeszukania).\nb) Wolność od samooskarżania\nWedług zapisów Dyrektywy, w postępowaniach dotyczących naruszeń art. 101 lub 102 TFUE, prowadzonych przez krajowe organy ochrony konkurencji, muszą być stosowane ogólne zasady prawa Unii oraz Karta praw podstawowych Unii Europejskiej (dalej: „EKPC”). Należy zauważyć, że obecna regulacja zawarta w u.o.k.k., co do zasady, zapewnia realizację tego postulatu, istnieje jednak obszar wymagający podjęcia interwencji legislacyjnej.\nW związku z treścią przepisów Dyrektywy, pojawiła się konieczność zagwarantowania wolności od samooskarżania osobom fizycznym, od których Prezes UOKiK pozyskuje informacje i dokumenty, bądź które są przesłuchiwane w charakterze strony. Obowiązek przedstawienia informacji stoi często w sprzeczności z prawem do wolności od samooskarżania się. M.in. doktryna i orzecznictwo dotyczące stosowania unijnego prawa konkurencji\nw kontekście uprawnień dochodzeniowych Komisji Europejskiej podnoszą, że żądanie przekazania informacji podlegać powinno ograniczeniom z uwagi na istnienie praw podstawowych, zagwarantowanych m.in. w art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Nakładając obowiązek udzielenia informacji na osoby fizyczne, a także przesłuchując stronę, trzeba pamiętać o zagwarantowaniu tym osobom wolności od samooskarżania – tj. nieobciążaniu ich ryzykiem, że na skutek przedstawionych przez siebie informacji, zostaną pociągnięte do odpowiedzialności (art. 6 EKPC). Z uwagi na powyższe proponuje się dodanie w tym zakresie odpowiednich przepisów.\n7. Ochrona informacji uzyskanych w postępowaniu przed Prezesem UOKiK\nZgodnie z Dyrektywą państwa członkowskie mają zapewnić, aby krajowe organy ochrony konkurencji, ich urzędnicy, pracownicy i inne osoby pracujące pod nadzorem tych organów, nie ujawniały informacji, uzyskanych na podstawie uprawnień, o których mowa w Dyrektywie, oraz objętych obowiązkiem zachowania tajemnicy zawodowej,\nz wyjątkiem sytuacji, w których na takie ujawnienie zezwala prawo krajowe. Ponadto Dyrektywa przewiduje obowiązek wprowadzenia szczególnych ograniczeń w zakresie udzielania dostępu do oświadczeń w ramach programu łagodzenia kar oraz propozycji ugodowych, jak również w zakresie wykorzystania informacji, pochodzących z oświadczeń w ramach programu łagodzenia kar oraz propozycji ugodowych oraz wymiany oświadczeń w ramach programu łagodzenia kar między krajowymi organami ochrony konkurencji. W tym miejscu należy podkreślić, iż zgodnie z Dyrektywą, regulacje te, mają zastosowanie również w przypadku stosowania wyłącznie krajowego prawa konkurencji.\nDyrektywa wprowadza również pewne ograniczenia czasowe w zakresie możliwości wykorzystywania przez stronę określonych kategorii dokumentów, takich jak: informacje przygotowane przez osoby prawne lub fizyczne specjalnie na potrzeby postępowania w sprawie stosowania prawa prowadzonego przez krajowy organ ochrony konkurencji, informacje sporządzone przez krajowy organ ochrony konkurencji i przesłane stronom w trakcie prowadzonego przezeń postępowania w sprawie stosowania prawa oraz wycofane propozycje ugodowe.\nW związku z powyższym, zaproponowano dokonanie stosownych zmian w u.o.k.k. oraz w ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 1575, z późn. zm., dalej: „KPC”) w zakresie postępowań w sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów.\n8. Kontrola, przeszukanie, pomoc Policji, LPP (legal professional privilege)\na) Kontrola, przeszukanie\nZgodnie z Dyrektywą, krajowe administracyjne organy ochrony konkurencji powinny móc przeprowadzać wszelkie niezbędne kontrole lokali przedsiębiorstw i związków przedsiębiorstw, jeżeli – zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej – są w stanie wykazać, że istnieje uzasadnione podejrzenie, że doszło do naruszenia art. 101 lub 102 TFUE. \nPonadto Dyrektywa, w celu zapewnienia skuteczności kontroli, przewiduje, że krajowe administracyjne organy ochrony konkurencji powinny mieć także uprawnienie do wchodzenia do prywatnych lokali mieszkalnych. Dyrektywa przewiduje także szczegółowe uprawnienia kontrolujących w zakresie kontroli lokalu przedsiębiorcy oraz innych lokali. Wśród tych uprawnień, przysługujących kontrolującym w toku kontroli, Dyrektywa wymienia m.in. uprawnienie do kontynuowania przeszukiwania i do wyboru kopii lub wyciągów z ksiąg i rejestrów, dotyczących działalności kontrolowanych przedsiębiorstw lub związków przedsiębiorstw w lokalu organu lub w innych wyznaczonych lokalach.\nZ uwagi na powyższe proponuje się dokonanie stosownych zmian w u.o.k.k., dotyczącym kontroli oraz przeszukania u przedsiębiorcy, jak również przeszukania w innych lokalach, pomieszczeniach oraz środkach transportu.\nb) Pomoc Policji\nDyrektywa przewiduje, że w przypadku gdy przedsiębiorstwo lub związek przedsiębiorstw sprzeciwiają się kontroli, którą nakazał przeprowadzić krajowy administracyjny organ ochrony konkurencji lub którą zatwierdził krajowy organ sądowy, krajowe organy ochrony konkurencji mogą skorzystać z niezbędnej pomocy policji lub równorzędnego organu ścigania, aby móc przeprowadzić kontrolę. Taka pomoc może być również udzielona tytułem środka zapobiegawczego. Wobec powyższego zdecydowano się na kompleksowe uregulowanie w ustawie pomocy policji w toku kontroli i przeszukania.\nc) LPP (legal professional privilege)\nW ramach zmian, dotyczących procedury przeprowadzania przeszukania u przedsiębiorcy, niezbędne jest doprecyzowanie zasad stosowania instytucji tzw. LPP (legal professional privilege), mającej na celu ochronę komunikacji między prawnikiem a klientem. W obecnym kształcie zarówno w doktrynie, jak i w praktyce pojawiają się liczne wątpliwości interpretacyjne dotyczące unormowania instytucji LPP w u.o.k.k. w jej aktualnym brzmieniu tj. poprzez odesłanie w tym zakresie do przepisów ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 30, z późn. zm., dalej: „KPK”), toteż niezbędne jest wprowadzenie kompleksowej regulacji w tym zakresie.\n9. Terminy przedawnień\nDyrektywa nakazuje wprowadzenie regulacji zapewniających, aby bieg terminu przedawnienia w przypadku nałożenia kar lub okresowych kar pieniężnych przez krajowe organy ochrony konkurencji w związku z naruszeniem art. 101 lub 102 TFUE był zawieszany lub przerywany na czas trwania postępowania dotyczącego tego samego naruszenia ww. przepisów prowadzonego przez Komisję Europejską lub przez krajowy organ ochrony konkurencji państwa członkowskiego UE. Dyrektywa szczegółowo określa początek i zakończenie biegu zawieszenia lub przerwania terminu przedawnienia w takim przypadku.\nKrajowe regulacje wdrażające Dyrektywę powinny odnosić się do sytuacji, w których sprawę związaną z naruszeniem art. 101 i 102 TFUE prowadzi:\n- KE, co zgodnie z art. 11 ust. 6 Rozporządzenia 1/2003, pozbawia krajowe organy ochrony konkurencji państw członkowskich ich kompetencji do zajmowania się sprawą. Należy jednak podkreślić, że w przypadku wydania przez KE decyzji o braku podstaw do dalszych działań w danej sprawie, organ krajowy może się nią zająć (wszcząć postępowanie), w związku z tym, że przestanie obowiązywać przesłanka, o której mowa w art. 11 ust. 6 rozporządzenia 1/2003 – w takim przypadku okres, w którym KE zajmowała się sprawą (począwszy od pierwszej formalnej czynności dochodzeniowej podjętej przez KE), nie powinien być wliczony do terminów przedawnienia możliwości nałożenia kar pieniężnych określonych w przepisach krajowych,\n- więcej niż jeden krajowy organ ochrony konkurencji państwa członkowskiego UE (w przypadku transgranicznego charakteru naruszenia). Zgodnie z art. 13 ust. 1 zd. 1 oraz art. 13 ust. 2 rozporządzenia 1/2003 w przypadku prowadzenia sprawy przez inny krajowy organ ochrony konkurencji, istnieje możliwość zawieszenia postępowania lub jego niewszczynania; analogicznie do pkt 1 – okres, w którym sprawą zajmował się inny organ państwa członkowskiego UE, co stanowi przesłankę niewszczynania lub zawieszenia postępowania przez dany organ ochrony konkurencji, nie powinien zgodnie z dyrektywą być wliczany do określonych w prawie krajowym terminów przedawnienia nakładania kar pieniężnych.\nNa gruncie polskich przepisów u.o.k.k. Prezes UOKiK:\n- umarza postępowanie w przypadku przejęcia sprawy przez KE na podstawie przepisów prawa UE oraz\n- może umorzyć postępowanie w przypadku rozstrzygnięcia sprawy przez inny krajowy organ ochrony konkurencji ustawy nakazuje niewszczynanie postępowania w przypadku, gdy sprawę prowadzi lub rozstrzygnęła KE.\nU.o.k.k. daje Prezesowi UOKiK możliwość niewszczynania postępowania w przypadku, gdy sprawą zajmuje się inny organ, zaś w przypadku wszczęcia postępowania w sprawie prowadzonej przez inny organ krajowy istnieje możliwość zawieszenia postępowania do czasu wydania rozstrzygnięcia przez ten organ.\nW odniesieniu do terminów przedawnienia w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów w sprawach praktyk ograniczających konkurencję obowiązuje 5-letni termin przedawnienia, po upływie którego nie jest możliwe wszczęcie postępowania antymonopolowego przez Prezesa UOKiK. Termin ten liczony jest od:\n- końca roku, w którym dopuszczono się naruszenia przepisów ustawy,\n- końca roku, w którym uprawomocniła się decyzja o nałożeniu kary pieniężnej (termin na wyegzekwowanie kary pieniężnej nałożonej w drodze decyzji),\n- końca roku, w którym zaprzestano stosowania praktyk ograniczających konkurencję.\nWw. regulacje nie wprowadzają wprost terminów przedawnienia nakładania kar pieniężnych, jednakże brak możliwości wszczęcia postępowania z powodu upływu określonych terminów będzie skutkować brakiem możliwości nałożenia kar pieniężnych. W tym zakresie zatem u.o.k.k. należy uznać za przepisy określające termin przedawnienia w przypadku nałożenia kary pieniężnej w rozumieniu Dyrektywy.\nZ kolei wskazany w u.o.k.k. termin, zgodnie z którym nie wszczyna się postępowania, jeżeli upłynęło 5 lat od końca roku, w którym:\n- dopuszczono się naruszenia przepisów ustawy,\n- uprawomocniła się decyzja o nałożeniu kary pieniężnej,\nnie jest terminem przedawnienia dla nałożenia kar zgodnie z brzmieniem przepisu Dyrektywy, gdyż dotyczy on możliwości wyegzekwowania kary nałożonej w drodze decyzji, która uzyskała walor prawomocności.\nPrzepisy Dyrektywy, z których wynika nakaz zawieszania lub przerywania biegu przedawnienia dla nałożenia kary pieniężnej na okres, w którym decyzja jest przedmiotem postępowania przed sądem odwoławczym nie będzie wymagać wdrożenia do polskiego porządku prawnego. Na etapie rozpatrywania sprawy przez sąd nie będą mieć zastosowania przepisy określające terminy na wszczęcie lub przeprowadzenie postępowania. Ponadto należy zwrócić uwagę na rozwiązania przewidziane w KPA, który stanowi, iż bieg terminu przedawnienia nałożenia administracyjnej kary pieniężnej nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu z dniem wniesienia środka zaskarżenia od decyzji w przedmiocie administracyjnej kary pieniężnej do sądu administracyjnego albo sądu powszechnego, albo skargi kasacyjnej od prawomocnego orzeczenia w przedmiocie administracyjnej kary pieniężnej.\n10. Program łagodzenia kar (leniency)\nDyrektywa przewiduje pełną harmonizację w zakresie przepisów dotyczących odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenia w sprawach porozumień ograniczających konkurencję.\nDla zapewnienia skuteczności działania programów łagodzenia kar w ramach Unii Europejskiej, w celu zachęcenia potencjalnych wnioskodawców do informowania organów ochrony konkurencji o tajnych niedozwolonych porozumieniach ograniczających konkurencję, konieczne jest wyeliminowanie rozbieżności pomiędzy poszczególnymi krajowymi programami łagodzenia kar, szczególnie w zakresie progów dowodowych oraz warunków, od spełnienia których uzależnione jest uzyskanie przez wnioskodawcę zwolnienia od kary lub jej obniżenia. Obecne różnice w krajowych systemach leniency negatywnie oddziaływają na pewność prawną przedsiębiorców, zniechęcając ich do składania wniosków leniency, zwłaszcza w odniesieniu do tzw. karteli transgranicznych, tzn. obejmujących swoim zasięgiem więcej niż jedno państwo.\nHarmonizacja programów leniency, przewidziana w Dyrektywie, obejmuje ochronę przed karami przedsiębiorców występujących do organów ochrony konkurencji z informacjami na temat tajnych karteli. Należy jednak zauważyć, że znaczna część państw członkowskich UE (w tym Polska) w swoich krajowych systemach prawnych przewiduje możliwość nałożenia sankcji na osoby fizyczne, przede wszystkim na osoby pełniące funkcje kierownicze u danego przedsiębiorcy, za ich działania lub zaniechania, których skutkiem był udział tego przedsiębiorcy w niedozwolonym porozumieniu ograniczającym konkurencję.\nDyrektywa harmonizuje na poziomie krajowych przepisów państw członkowskich UE regulacje, chroniące osoby fizyczne, działające na rzecz przedsiębiorcy uczestniczącego w niedozwolonym porozumieniu ograniczającym konkurencję przed sankcjami zarówno o charakterze karnym, jak i administracyjnym w przypadku, gdy przedsiębiorca złożył wniosek o zwolnienie z kar w ramach programu łagodzenia kar.\nW praktyce organu antymonopolowego horyzontalne porozumienia ograniczające konkurencję, w tym zmowy przetargowe, są tymi, które w największym stopniu wywierają negatywne skutki dla rynku, a jednocześnie praktykami najtrudniejszymi do wykrycia. Wykrywanie zmów przetargowych opiera się głównie na sygnałach z rynku pochodzących od przedsiębiorców\ni osób zaangażowanych w przygotowanie, przeprowadzanie przetargów lub osób biorących w nich udział. Dod","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Istota rozwiązań ujętych w projekcie","value":"Celem projektowanych zmian jest implementacja Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1 z dnia 11 grudnia 2018 r. mającej na celu nadanie organom ochrony konkurencji państw członkowskich uprawnień w celu skuteczniejszego egzekwowania prawa i zapewnienia należytego funkcjonowania rynku wewnętrznego.\n1. Pojęcie przedsiębiorstwa\nProponuje się dodanie do u.o.k.k. przepisów dotyczących odpowiednio zawierania niedozwolonych porozumień i nadużycia pozycji dominującej, które przewidują, że w przypadku naruszenia przez przedsiębiorcę określonych zakazów, naruszenia dopuszcza się również przedsiębiorca lub przedsiębiorcy wywierający decydujący wpływ na tego przedsiębiorcę. Taka konstrukcja pozwoli na podjęcie działań prze Prezesa UOKiK zarówno w sytuacji, gdy decydującym wpływem na przedsiębiorcą naruszającym prawo konkurencji dysponuje zarówno jeden jak i wiele podmiotów. Powyższą regulację należy rozumieć również w ten sposób, że przedsiębiorcą wywierającym decydujący wpływ jest, w przypadku spółki „córki”, nie tylko spółka „matka” lecz również spółka „babka” i kolejne spółki wywierające na nie decydujący wpływ.\nW przypadku stwierdzenia naruszenia przez przedsiębiorcę wywierającego decydujący wpływ, Prezes UOKiK będzie mógł nałożyć łączną karę na tego przedsiębiorcę oraz na przedsiębiorcę na którego ten wpływ jest wywierany. Odpowiedzialność za karę łączną nałożoną na tych przedsiębiorców będzie solidarna i znajdą do niej zastosowanie przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2019 r. poz. 1145, z późn. zm., dalej: „KC”), dotyczące zobowiązań solidarnych. Ponadto na potrzeby obliczania kary łącznej, będą przewidziane szczególne zasady obliczania obrotu, z uwzględnieniem również obrotu osiągniętego przez przedsiębiorcę lub przedsiębiorców, wywierających decydujący wpływ oraz przedsiębiorców, na który ten decydujący wpływ jest przez nich wywierany.\nPonadto projekt przewiduje w nowym art. 4a, że na potrzeby stosowania przepisów ustawy, przyjmuje się, że przedsiębiorcą jest również osoba fizyczna, która zaprzestała prowadzenia działalności gospodarczej. Takie rozwiązanie pozwoli uniknąć częstych sytuacji, w których osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, chcąc uniknąć odpowiedzialności przed Prezesem UOKiK, decydowała się na zaprzestanie działalności gospodarczej.\n2. Kary\na) Kary nakładane na związki przedsiębiorców\nProponowane rozwiązania stanowią podstawę do nakładania kar pieniężnych na związki przedsiębiorców w przypadku, gdy dane naruszenie jest związane z działalnością jego członków. Zgodnie z projektem, kara nakładana na związek przedsiębiorców nie będzie mogła przekroczyć 10% sumy całkowitej obrotu każdego z członków tego związku, prowadzącego działalność na rynku, którego dotyczyło to naruszenie, w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary.\nW projekcie przewidziano także regulację, zgodnie z którą w sytuacji niewypłacalności związku przedsiębiorców, wzywa on swoich członków do wniesienia wkładów w celu pokrycia kwoty kary, zaś w przypadku gdy wkłady te nie zostały wniesione w terminie wyznaczonym przez Prezesa UOKiK w kwocie pokrywającej w całości wysokość kary, może on żądać uiszczenia kary od każdego z przedsiębiorców, którego przedstawiciele wchodzili w skład organów decyzyjnych tego związku. Do żądania Prezesa UOKiK art. 366 KC stosuje się odpowiednio (zobowiązania solidarne). Dodatkowo, Prezes Urzędu nie będzie mógł żądać uiszczenia kary od przedsiębiorców, którzy wykażą, że nie wdrożyli decyzji związku przedsiębiorców powodującej naruszenie albo nie wiedzieli o istnieniu takiej decyzji albo aktywnie zdystansowali się od niej przed wszczęciem postępowania.\nb) Kara pieniężna za naruszenia proceduralne obliczana proporcjonalnie do światowego całkowitego obrotu przedsiębiorstw\nW celu transpozycji art. 13 ust. 2 Dyrektywy, projektowane regulacje przewidują zmianę sposobu ustalania kary poprzez zastąpienie jej maksymalnego pułapu określonego kwotowo pułapem określonym jako procent obrotu (kara pieniężna nie większa niż 3% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary).\nPonadto proponuje się wprowadzenie możliwości nałożenia na przedsiębiorcę kary pieniężnej w przypadku, gdy przedsiębiorca ten choćby nieumyślnie nie wykonuje decyzji Prezesa UOKiK.\nc) Okresowe kary pieniężne\nZgodnie z propozycjami zawartymi w projekcie, Prezes UOKiK, w celu przymuszenia przedsiębiorców do wykonania nałożonych na nich obowiązków, może nałożyć na tych przedsiębiorców, w drodze decyzji, okresową karę pieniężną w wysokości nieprzekraczającej 5% dziennego średniego obrotu przedsiębiorcy osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary za każdy dzień opóźnienia:\n- w wykonaniu określonych decyzji Prezesa UOKiK, stosownych postanowień lub wyroków sądowych w sprawach z zakresu praktyk ograniczających konkurencję, praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, niedozwolonych postanowień wzorców umów oraz koncentracji,\n- w wykonaniu żądania Prezesa Urzędu,\n- w przypadku niestawienia się strony na rozprawie lub przesłuchaniu,\n- w przypadku uniemożliwiania lub utrudniania rozpoczęcia lub przeprowadzenia kontroli,\n- w przypadku uniemożliwiania lub utrudniania rozpoczęcia lub przeprowadzenia przeszukania.\nProponowanie rozwiązania zakładają, że okresowe kary pieniężne będą nakładane, licząc od daty wskazanej w decyzji.\nd) Kary na podstawie art. 108 u.o.k.k.\nProjekt przewiduje następujące zmiany w zakresie art. 108 u.o.k.k.:\n- wprowadzenie kary za nieuprawnione wykorzystanie oświadczeń w ramach programu łagodzenia kar, oświadczeń przedsiębiorcy lub osoby zarządzającej występującej z wnioskiem o odstąpienie lub obniżenie kary pieniężnej, propozycji ugodowych lub oświadczenia strony, o którym mowa w art. 89a ust. 8 informacji i dowodów uzyskanych przez Prezesa Urzędu w związku z zastosowaniem art. 89a w innym celu niż określony w art. 70 ust. 2,\n- wprowadzenie kary na osobę upoważnioną do stawienia się w imieniu przedsiębiorcy na rozprawie lub przesłuchaniu za nieuzasadnioną odmowę zeznań lub nieuzasadnione niestawiennictwo na wezwanie Prezesa Urzędu (projektowany art.108 ust. 3 pkt 3),\n- wprowadzenie kary na osobę fizyczną, która nie udzieliła informacji żądanych przez Prezesa Urzędu na podstawie art. 50 Ustawy bądź udzieliła nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji (projektowany art. 108 ust. 3a).\n3. Środki zaradcze o charakterze strukturalnym\nW celu wdrożenia Dyrektywy projekt przewiduje wprowadzenie w u.o.k.k. możliwości nakładania przez Prezesa UOKiK na przedsiębiorców w decyzji, o której mowa w art. 10 ust. 1 u.o.k.k środków ingerujących w strukturę przedsiębiorcy lub przedsiębiorców (tzw. środki strukturalne). Na podstawie tego przepisu Prezes UOKiK będzie mógł w przypadku, gdy będą tego wymagały okoliczności sprawy zastosować dowolny środek mający na celu ingerencję w strukturę przedsiębiorcy. Takie rozwiązanie zapewni możliwość dowolności wyboru środków strukturalnych, a tym samym zapewni wdrożenie Dyrektywy w tym zakresie.\nZ uwagi na większą inwazyjność tego rozwiązania w wewnętrzną strukturę i strategię przedsiębiorcy, Prezes UOKiK będzie mógł skorzystać z tego narzędzia jedynie w wyjątkowych okolicznościach, tj. w sytuacji, gdy inne środki mogłyby okazać się nieskuteczne lub też gdy byłyby równie skuteczne, lecz bardziej uciążliwe dla przedsiębiorcy. Podobnie jak w przypadku pozostałych środków, także i ten środek powinien być proporcjonalny do stwierdzonego naruszenia i konieczny do usunięcia jego skutków.\nJednocześnie, w przypadku nałożenia środka zaradczego, zastosowanie znajdzie procedura konsultacyjna określona w art. 10 ust. 7 u.o.k.k, w trakcie której przedsiębiorca będzie mógł się odnieść do zaproponowanego przez Prezesa UOKiK środka i przedstawić swoje stanowisko oraz argumenty przemawiające za podjęciem przez Prezesa UOKiK innych środków.\n4. Kadencyjność Prezesa UOKiK, zapewnienie bezstronności i przeciwdziałanie konfliktowi interesów \nProjekt zakłada wprowadzenie pięcioletniej kadencji Prezesa UOKiK. Rozwiązanie to, wraz z określeniem zamkniętego katalogu przesłanek, na podstawie których Prezes UOKiK będzie mógł być odwołany przez Prezesa Rady Ministrów, ma na celu zapewnienie większej niezależności Prezesa UOKiK oraz pozwoli na planowanie polityki ochrony konkurencji i konsumentów w dłuższej perspektywie czasu.\nKatalog przesłanek ma charakter zamknięty i nie zawiera przesłanek o charakterze ocennym i niedookreślonym. Zgodnie z projektem odwołanie Prezesa UOKiK przed końcem kadencji będzie możliwe jedynie w przypadku:\n- skazania prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;\n- pozbawienia praw publicznych;\n- złożenia rezygnacji;\n- utraty obywatelstwa polskiego;\n- choroby stwierdzonej orzeczeniem lekarskim lub innej przeszkody, trwale uniemożliwiającej wykonywanie zadań;\n- naruszenia zakazów, o których mowa w art. 4 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz. U. z 2019 r. poz. 2399);\n- naruszenia zakazu zajmowania innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska dydaktycznego, badawczo-dydaktycznego lub badawczego w szkole wyższej, Polskiej Akademii Nauk, instytucie badawczym lub innej jednostce naukowej lub stanowiska wykładowcy w Krajowej Szkole Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego oraz wykonywania innych zajęć zarobkowych sprzecznych z obowiązkami Prezesa UOKiK (unikanie konfliktu interesów).\nPonadto w projekcie wskazano, że kadencja Prezesa UOKiK wygasa w razie jego śmierci lub odwołania, a w razie wygaśnięcia kadencji Prezesa Urzędu, do czasu powołania nowego Prezesa, jego obowiązki pełni wiceprezes Urzędu wskazany przez Prezesa Rady Ministrów.\nProponowane rozwiązanie przewiduje też, że Prezes UOKiK, tak jak w obecnym stanie prawnym, będzie powoływany przez Prezesa Rady Ministrów. Wprowadzono również ograniczenie, zgodnie z którym Prezes UOKiK może zostać ponownie powołany tylko raz.\nW odniesieniu do Wiceprezesów, projekt zakłada, że będą oni wyłaniani w otwartym i konkurencyjnym naborze i powoływani będą przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Prezesa UOKiK. W pozostałym zakresie tryb powoływania i odwoływania wiceprezesów UOKiK nie ulegnie zmianie. Kandydaci na wiceprezesów będą musieli także spełnić te same wymogi co kandydat na Prezesa.\nW projekcie ustawy zaproponowano także przepisy, zgodnie z którymi Prezes Urzędu, wiceprezesi Urzędu oraz pracownicy Urzędu wykonują swoje obowiązki i uprawnienia niezależnie od wpływów politycznych i innych wpływów zewnętrznych oraz nie mogą zwracać się o instrukcje do rządu ani innego podmiotu publicznego lub prywatnego, ani przyjmować od nich żadnych instrukcji. W celu zapewnienia braku konfliktu interesów po ustaniu zatrudnienia lub pełnienia funkcji, nałożono na Prezesa, wiceprezesów oraz pracowników Urzędu uczestniczących w wydaniu decyzji obowiązek nieangażowania się w tę samą sprawę w ramach nowego zajęcia, w okresie 3 lat od zakończenia pracy w Urzędzie lub pełnienia swojej funkcji.\n5. Uzasadnienie zarzutów\nProjekt zakłada, że uzasadnienie zarzutów będzie wydawane na etapie wszczęcia postępowania. Zgodnie z propozycją, postanowienie o wszczęciu postępowania wymaga uzasadnienia, zawierającego wyjaśnienie zarzutów stawianych przedsiębiorcy oraz informację o zasadach wymiaru kary pieniężnej w przypadku stwierdzenia, że przedsiębiorca dopuścił się naruszenia przepisów ustawy. Obowiązek przedstawienia uzasadnienia zarzutów dotyczyć będzie postępowań:\n- antymonopolowych w sprawach praktyk ograniczających konkurencję,\n- w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów,\n- w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone oraz w sprawach nakładania kar pieniężnych.\n6. Żądanie informacji oraz wolność od samooskarżania\na) Żądanie informacji\nModyfikacja przepisów u.o.k.k, nie wyznacza zakresu przedmiotowego uprawnienia Prezesa UOKiK\nw kwestii żądania informacji – na ich podstawie organ może żądać od przedsiębiorców przekazania mu wszelkich koniecznych informacji i dokumentów. Przy tym ocena, czy określona informacja jest konieczna, należy wyłącznie do Prezesa Urzędu, zaś przedsiębiorca nie może odmówić udzielenia żądanej przez organ informacji twierdząc, że jego zdaniem informacja ta nie jest związana z przedmiotem prowadzonego postępowania. Ponadto z zasady proporcjonalności wynika, że informacje żądane przez Prezesa Urzędu na podstawie u.o.k.k. powinny być faktycznie konieczne do prowadzonego postępowania oraz istotne dla końcowego wyniku postępowania, a więc niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy.\nb) Wolność od samooskarżania\nZnowelizowane przepisy u.o.k.k. wprowadzają możliwość pozyskiwania przez Prezesa UOKiK informacji od osób fizycznych. Z uwagi na rozciągnięcie możliwości żądania informacji od tej kategorii osób, należy zapewnić im prawo do odmowy przekazania informacji i dokumentów w przypadku gdy naraziłoby to je lub ich małżonka, wstępnych, zstępnych, rodzeństwo oraz powinowatych w tej samej linii lub stopniu, jak również osoby pozostające w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli, a także osobę pozostającą we wspólnym pożyciu, na odpowiedzialność karną. Prawo odmowy udzielenia informacji będzie mogło również trwać po ustaniu małżeństwa lub rozwiązaniu stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli.\nDodatkowo, w przypadku, gdy osoba fizyczna jest również osobą zarządzającą, należy zapewnić, że przekazane przez nią informacje i dokumenty nie mogą być wykorzystane na potrzeby nałożenia kary pieniężnej na niekorzyść tej osoby lub jej małżonka, wstępnych, zstępnych, rodzeństwo oraz powinowatych w tej samej linii lub stopniu, jak również osób pozostających w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli, a także osobę pozostającą we wspólnym pożyciu. Zakaz ten trwać będzie również po ustaniu małżeństwa lub rozwiązaniu stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli.\nRegulacje zapewniające wolność od samooskarżenia zostały również zaproponowane w odniesieniu do instytucji przesłuchania strony. Zgodnie z propozycją, strona może uchylić się od odpowiedzi na pytanie, zadane w toku przesłuchania tylko wtedy, gdy naraziłoby to ją lub jej małżonka, wstępnych, zstępnych, rodzeństwo oraz powinowatych w tej samej linii lub stopniu, jak również osoby pozostające w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli, a także osobę pozostającą we wspólnym pożyciu, na odpowiedzialność karną. Prawo odmowy udzielenia informacji trwa po ustaniu małżeństwa lub rozwiązaniu stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli.\nOprócz powyższego, odpowiedzi na pytania udzielone przez osoby fizyczne w toku przesłuchania w charakterze strony, nie mogą być wykorzystane na niekorzyść tej osoby na potrzeby nałożenia kary pieniężnej na tę osobę lub jej małżonka, wstępnych, zstępnych, rodzeństwo oraz powinowatych w tej samej linii lub stopniu, jak również osoby pozostające w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli, a także osobę pozostającą we wspólnym pożyciu. Zakaz ten trwa po ustaniu małżeństwa lub rozwiązaniu stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli.\nOsoby zarządzające będą chronione również w toku kontroli oraz w przypadku przeszukania. \n7. Ochrona informacji uzyskanych w postępowaniu przed Prezesem UOKiK\nW celu zapewnienia właściwej ochrony określonej kategorii dokumentów w postępowaniu przed Prezesem Urzędu, zgodnie z Dyrektywą zaproponowano zmiany w u.o.k.k. Jeżeli chodzi o ochronę w zakresie udostępniania oświadczeń w ramach programu łagodzenia kar, oświadczeń przedsiębiorcy lub osoby zarządzającej występującej z wnioskiem o odstąpienie lub obniżenie kary pieniężnej, propozycji ugodowych lub oświadczeń strony, przewidziano, że mogą być one udostępnione wyłącznie stronie do celów wykonywania przez nią prawa do obrony. Z kolei wykorzystanie przez stronę informacji z ww. dokumentów oraz dowodów uzyskanych w związku z ich złożeniem ma być możliwe jedynie wówczas, gdy jest to konieczne do wykonywania prawa strony do obrony w postępowaniu przed sądem w ramach sądowej kontroli decyzji Prezesa Urzędu wydanej w danej sprawie.\nJeżeli chodzi o informacje przygotowane specjalnie na potrzeby postępowania prowadzonego przez Prezesa Urzędu, informacje przygotowane przez Prezesa Urzędu i przesłane stronom w trakcie prowadzonego przez ten organ postępowania lub wycofane propozycje ugodowe, mając na względzie przepisy Dyrektywy zaproponowano, aby nie mogły one być wykorzystywane przez stronę w postępowaniu przed sądami do czasu zakończenia przez Prezesa Urzędu. Proponuje się także, aby przekazanie oświadczeń w ramach programu łagodzenia kar w tym, oświadczeń przedsiębiorcy lub osoby zarządzającej występującej z wnioskiem o odstąpienie lub obniżenie kary pieniężnej organowi ochrony konkurencji państwa członkowskiego Unii Europejskiej na podstawie rozporządzenia nr 1/2003/WE było możliwe wyłącznie w dwóch przypadkach: za zgodą wnioskodawcy lub gdy organ ochrony konkurencji państwa członkowskiego Unii Europejskiej otrzymujący oświadczenie w ramach programu łagodzenia kar otrzymał także wniosek o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie w związku z tym samym naruszeniem i od tego samego wnioskodawcy, co organ ochrony konkurencji przekazujący oświadczenie w ramach programu łagodzenia kar, pod warunkiem że w chwili przekazywania oświadczenia w ramach programu łagodzenia kar wnioskodawca nie ma możliwości wycofania informacji przekazanej krajowemu organowi ochrony konkurencji otrzymującemu oświadczenie w ramach programu łagodzenia kar.\nPonadto dokonano wynikowej zmiany przepisu sankcyjnego, zgodnie z którym Prezes Urzędu będzie uprawniony do nałożenia, w drodze decyzji, kary pieniężnej w wysokości do 20 000 zł na każdego kto wykorzysta informacje z oświadczeń w ramach programu łagodzenia kar, oświadczeń przedsiębiorcy lub osoby zarządzającej występującej\nz wnioskiem o odstąpienie lub obniżenie kary pieniężnej, propozycji ugodowych lub oświadczenia strony, informacji i dowodów uzyskanych przez Prezesa Urzędu w związku z propozycją przystąpienia do procedury dobrowolnego poddania się karze pieniężnej w innym celu niż wskazany w ustawie.\nKierując się treścią Dyrektywy oraz orzecznictwem TSUE m.in. w sprawie T-198/03 zaproponowano uregulowanie w u.o.k.k. tajemnicy służbowej, obowiązującej pracowników Urzędu. W związku z powyższym zaproponowano dodanie regulacji zgodnie, z którą pracownicy Urzędu mają być obowiązani do ochrony informacji pozyskanych w związku z wykonywaniem czynności służbowych, obejmujących:\n- informacje znane ograniczonej liczbie osób, których ujawnienie może wywołać negatywne skutki dla osoby, która je dostarczyła lub osobie trzeciej, w sytuacji gdy interes, który może być naruszony w skutek ujawnienia tych informacji zasługuje na ochronę, oraz\n- dokumenty sporządzone na użytek wewnętrzny Prezesa Urzędu, Komisji Europejskiej lub organu ochrony konkurencji państwa członkowskiego Unii Europejskiej oraz korespondencji między nim.\nPonadto zaproponowano dodanie przepisu, w świetle którego nie podlegają udostępnieniu w trybie przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej informacje pozyskane w związku z wykonywaniem czynności służbowych, których udostępnienie może naruszyć dobro postępowania. W szczególności takimi informacjami szczególnie chronionymi są oświadczenia, informacje i dowody uzyskane w związku z procedurą leniency oraz dobrowolnym poddaniem się karze. Dokonano też zmian, polegających na przeniesieniu regulacji związanej\nz wymianą informacji przez Prezesa Urzędu z Przewodniczącym KNF. Przepisy te kompleksowo regulują wymianę informacji Prezesa UOKiK z innymi regulatorami oraz wyjątki od możliwości udostępniania danych, podyktowane koniecznością ochrony m.in. oświadczeń składanych w ramach procedury leniency.\n8. Kontrola, przeszukanie, pomoc Policji, LPP (legal professional privilege)\na) Kontrola, przeszukanie\nW celu usprawnienia przeszukań w lokalu mieszkalnym, innym pomieszczeniu, nieruchomości lub środku transportu, zaproponowano aby przeszukanie to było dokonywane wspólnie przez funkcjonariuszy Policji i pracowników Urzędu (obecnie przeszukania takiego dokonują funkcjonariusze Policji, zaś pracownicy Urzędu biorą w nim udział). Pozostawiono natomiast obecnie obowiązującą procedurę, iż to Prezes Urzędu występuje do sądu z wnioskiem o zgodę na przeprowadzenie przeszukania. W projekcie zaproponowano, aby czynności te wykonywali w toku przeszukania wspólnie funkcjonariusze Policji we współpracy z pracownikami Urzędu, zaś kontynuowanie przeszukania w siedzibie Urzędu, wykonywali pracownicy Urzędu. Rozwiązanie to ma na celu usprawnienie przeprowadzania przeszukania, bowiem pracownicy Urzędu, są osobami znającymi szczegółowo daną sprawę oraz specyfikę postępowań prowadzonych przed Prezesem Urzędu i w konsekwencji ich większy udział w prowadzeniu przeszukania, powinien zapewnić jego efektywniejszy przebieg. W obecnym stanie prawnym w zakresie nieuregulowanym, do przeszukania mają zastosowanie przepisy KPK, jednakże odesłanie to budzi wiele wątpliwości interpretacyjnych. Wobec tego zaproponowano, aby w zakresie nieuregulowanym w ustawie, do przeszukania zastosowanie znalazły odpowiednio przepisy dotyczące przeszukania u przedsiębiorcy zawarte w u.o.k.k.\nPonadto, w procedurze kontroli u przedsiębiorcy oraz przeszukania (do której część przepisów o kontroli ma zastosowanie poprzez odesłanie) wprowadzono szereg zmian szczegółowych. W celu dostosowania u.o.k.k. do Dyrektywy zaproponowano m.in. wpisanie wprost, że kontrolujący może w toku kontroli przesłuchać w charakterze świadka pracownika oraz osobę wykonującą czynności w imieniu lub na rzecz kontrolowanego na podstawie innych niż umowa o pracę umów. Dodatkowo, zgodnie z Dyrektywą zaproponowano rozwiązanie, zgodnie z którym kontrola lub poszczególne czynności kontrolne mogą być kontynuowane w Centrali lub Delegaturze Urzędu, jeżeli może to usprawnić prowadzenie kontroli. Organ będzie zobowiązany do zawiadomienia kontrolowanego o terminie kontroli lub czynności kontrolnych powiadomić, przy czym jego niestawiennictwo nie tamuje przeprowadzenia kontroli lub czynności kontrolnych. Wskazano także, że w przypadku konieczności np. przeglądania kopii dokumentów lub nośników kontrolowanego w siedzibie organu nie będzie miał zastosowanie przepis u.o.k.k. o postanowieniu Prezesa Urzędu o zajęciu rzeczy w toku kontroli. Zgodnie z Dyrektywą, w u.o.k.k. znalazło się wskazanie, że przebieg kontroli lub poszczególne czynności w jej toku, po uprzednim poinformowaniu kontrolowanego, mogą być utrwalane przy pomocy urządzeń rejestrujących obraz lub dźwięk, zaś informatyczne nośniki danych, na których zarejestrowano przebieg kontroli lub poszczególne czynności w jej toku, stanowią załącznik do protokołu kontroli. W obecnym przepisie takie uprawnienie przysługiwało kontrolującym jedynie w uzasadnionych przypadkach.\nb) Pomoc Policji\nRozwiązania w zakresie pomocy policji wzorowano na przepisach rozporządzenia MSWiA z dnia 15 marca 2019 r. w sprawie asystowania komornikowi przez Policję, Straż Graniczną lub Służbę Ochrony Państwa przy wykonywaniu czynności egzekucyjnych (Dz. U. poz 538) oraz art. 13k ustawy z dnia 9 marca 2013 r o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 935 i 1086). W konsekwencji, zaproponowano wprowadzenie odrębnych regulacji w zakresie pomocy Policji lub innego organu kontroli państwowej w toku kontroli\ni toku przeszukania.\nW toku kontroli, zgodnie z nowoprojektowanymi przepisami, Prezes Urzędu będzie mógł zwrócić się do Policji lub innego organu kontroli państwowej o udzielenie pomocy, a wymienione podmioty mają obowiązek zapewnić pomoc w kontroli na wniosek Prezesa UOKiK. Ponadto uregulowano zakres pomocy Policji poprzez wskazanie, że polega ona w szczególności na pomocy w pozyskiwaniu lub zabezpieczaniu materiału dowodowego oraz zapewnieniu porządku\nw miejscu przeprowadzania kontroli, osobistego bezpieczeństwa osób obecnych w miejscu przeprowadzania kontroli, a także ustalenie tożsamości osób. W projekcie uregulowano też szczegółową procedurę występowania przez Prezesa Urzędu z wnioskiem o pomoc do ww. podmiotów oraz kwestię rozliczania kosztów jej udzielenia. \nW kwestii pomocy przy przeszukaniu, co do zasady tożsama jak w kontroli ma być procedura występowania przez Prezesa Urzędu z wnioskiem o pomoc. Natomiast rozszerzony w porównaniu z kontrolą jest zakres pomocy, udzielanej przez Policję w toku przeszukania, która w przeciwieństwie do kontroli nie zakłada współdziałania przeszukiwanego. Zaproponowano, aby pomoc udzielana przez funkcjonariuszy Policji polegała w szczególności na umożliwieniu rozpoczęcia lub przeprowadzenia przeszukania, zapewnieniu porządku w miejscu jego przeprowadzania, osobistego bezpieczeństwa osób obecnych w miejscu jego przeprowadzania, a także ustaleniu tożsamości osób oraz na pomocy w pozyskiwaniu lub zabezpieczaniu materiału dowodowego. W przypadku napotkania oporu, który utrudnia lub uniemożliwia rozpoczęcie lub przeprowadzenie przeszukania ze strony przeszukiwanego lub innych osób uczestniczących w czynnościach przeszukania, funkcjonariusz Policji będzie uprawniony do ustnego wezwania tych osób do zachowania, umożliwiającego rozpoczęcie lub przeprowadzenie przeszukania przez przeszukujących, zaś w przypadku niezastosowania się do wezwania, funkcjonariusz Policji będzie mógł podjąć wobec danej osoby czynności, zmierzające do umożliwienia rozpoczęcia lub przeprowadzenia przeszukania przez przeszukujących. \nW ramach projektu zaproponowano także przepisy o charakterze gwarancyjnym, w celu zapewnienia niemożności wykorzystania odpowiedzi osoby przesłuchiwanej i jej bliskich udzielonych w toku kontroli na potrzeby nałożenia kary pieniężnej. Wprowadzono również wskazanie wprost, śladem Dyrektywy, uprawnienia kontrolujących do pieczętowania pomieszczeń, lokali lub przedmiotów w zakresie koniecznym do przeprowadzenia kontroli oraz usunięto odesłanie do uwzględnienia zażalenia przez sąd ochrony konkurencji i konsumentów, bowiem możliwa jest również sytuacja gdy zażalenie będzie uwzględnione przez sąd drugiej instancji.\nc) LPP (legal professional privilege)\nWobec pojawiąjących się w doktrynie i w praktyce wątpliwości interpretacyjnych, dotyczących uregulowania instytucji tzw. LPP (legal professional privilege) w u.o.k.k. poprzez odesłanie w tym zakresie do przepisów KPK, zaproponowano uchylenie tych przepisów i kompleksowe uregulowanie instytucji LPP. Wobec tego zaproponowano dodanie w u.o.k.k przepisu, zgodnie z którym jeżeli w toku przeszukania przeszukiwany lub osoba przez niego upoważniona oświadczy, że znalezione w toku przeszukania pisma lub dokumenty, zawierają pisemną komunikację między przeszukiwanym a niezależnym od przeszukiwanego adwokatem, radcą prawnym lub prawnikiem z Unii Europejskiej w rozumieniu ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2020 r. poz. 823), powstałą w celu realizacji prawa przeszukiwanego do uzyskania ochrony prawnej w związku z przedmiotem postępowania prowadzonego przez Prezesa Urzędu w ramach którego przeprowadzane jest przeszukanie, przeszukujący pozostawia te pisma lub dokumenty na miejscu przeszukania. Zapewniono także przeszukującym uprawnienie do zapoznania się jedynie pobieżnie z pismem lub dokumentem, w sposób pozwalający na ustalenie autora, adresata, tytułu oraz przedmiotu pisma lub dokumentu oraz daty jego sporządzenia oraz do zażądania od przeszukiwanego lub osoby przez niego upoważnionej dodatkowych ustnych wyjaśnień w przedmiocie złożonego oświadczenia oraz przygotowania wersji pisma lub dokumentu, niezawierającej informacji objętych ochroną, jeżeli jest możliwe.\nW sytuacji, gdy oświadczenie przeszukiwanego lub osoby przez niego upoważnionej będzie budzić wątpliwości, przeszukujący niezwłocznie po zakończeniu przeszukania będzie zobowiązany do przekazania pisma lub dokumentu, którego wątpliwość dotyczy sądowi ochrony konkurencji i konsumentów, w sposób zapewniający ich należyte zabezpieczenie przed ujawnieniem ich treści. Rozstrzygać wątpliwości w tym przedmiocie będzie sąd ochrony konkurencji i konsumentów, przy czym to na przeszukiwanym spoczywać ma ciężar dowodu, że pismo lub dokument zawiera pisemną komunikację zawierającą dane objęte LPP. Zaproponowano dalszą procedurę sądową w tym zakresie, zgodnie z którą sąd ochrony konkurencji i konsumentów po zapoznaniu się z przekazanymi mu we ww. trybie pismami lub dokumentami, wydaje w terminie miesiąca od ich przekazania postanowienie albo o ich zwrocie przeszukiwanemu w całości lub w części, jeżeli zawierają one pisemną komunikację objętą LPP, lub w przeciwnym wypadku wydaje postanowienie o ich zwrocie w całości lub w części dla potrzeb postępowania Prezesowi Urzędu. Postanowienie sądu będzie zaskarżalne w drodze zażalenia, zaś w celu ochrony danych wrażliwych na czas rozpatrywania zażalenia, przewidziano regulację zgodnie z którą postanowienie sądu podlega wykonaniu dopiero z chwilą uprawomocnienia.\n9. Terminy przedawnień\nW celu transpozycji Dyrektywy konieczne jest wprowadzenie zmiany, określającej przerwanie biegu terminów wskazanych w tych przepisach, w przypadku:\n- przejęcia sprawy przez Komisję Europejską na podstawie przepisów prawa wspólnotowego,\n- obligatoryjnego niewszczęcia postępowania antymonopolowego przez Prezesa UOKiK, zgodnie z art. 11 ust. 6 rozporządzenia nr 1/2003/WE, w przypadku, gdy:\n- Komisja Europejska prowadzi postępowanie w tej samej sprawie,\n- sprawa została rozstrzygnięta przez Komisję Europejską,\n- fakultatywnego niewszczęcia postępowania antymonopolowego przez Prezesa UOKiK, w przypadku gdy:\n- właściwy organ ochrony konkurencji innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej prowadzi postępowanie w tej samej sprawie,\n- sprawa została rozstrzygnięta przez właściwy organ ochrony konkurencji innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej.\nZmiana ta wpłynie na sposób obliczania terminów, po upływie których nie jest możliwe wszczęcie postępowania w sprawie naruszenia art. 101 lub art. 102 TFUE. W przypadku gdy Prezes Urzędu wstrzymuje się od prowadzenia postępowania (nie wszczyna postępowania lub umarza postępowanie), w związku z prowadzeniem postępowania przez inny organ (KE lub krajowy organ ochrony konkurencji państwa członkowskiego UE), okresu, w którym sprawą zajmował się inny organ, nie wlicza się do określonego w u.o.k.k. terminu, w którym Prezes UOKiK może wszcząć postępowanie, które może zakończyć się wydaniem decyzji o nałożeniu kary pieniężnej.\nDodatkowo, wprowadzona zostanie zmiana w u.o.k.k., wzorowana na przepisach regulujących postępowanie KE w sprawach dotyczących naruszeń art. 101 i 102 TFUE, zgodnie z którą bieg terminu przedawnienia (w przypadku polskich przepisów – terminu na wszczęcie postępowania) jest przerwany wraz z podjęciem przez Prezesa UOKiK pierwszych dochodzeniowych czynności w danej sprawie, poprzedzających wszczęcie postępowania. Proponowany przepis służy wyeliminowaniu sytuacji, w których upływa termin przedawnienia, pomimo podjęcia wcześniej działań przez organ antymonopolowy (takich jak kontrola, przeszukanie czy wezwanie przedsiębiorcy do przedstawienia informacji), ukierunkowanych na wykrycie i stwierdzenie naruszenia zakazu praktyk ograniczających konkurencję w danej sprawie, w przypadku gdy wystąpiły przejściowe przeszkody, niezależne od Prezesa UOKiK, które sprawiają, że nie jest możliwe wszczęcie i przeprowadzenie postępowania oraz wydanie decyzji. Ponadto przepis taki będzie kompatybilny z regulacjami UE.\n10. Program łagodzenia kar (leniency)\nProjektowane zmiany przewidują:\n- doprecyzowanie i ujednolicenie progów dowodowych dla odstąpienia i obniżenia kar w zgodzie z Dyrektywą,\n- wprowadzenie wymogu dotyczącego ujawniania informacji o swoim uczestnictwie w tajnym kartelu,\n- zmiana językowa w obecnym art. 113b pkt 3 u.o.k.k. – zamiast „nakłaniał” – „przymuszał”. Zmiana ma na celu zapewnienie spójności z Dyrektywą oraz zwiększenie pewności prawnej wnioskodawców,\n- wprowadzenie przepisu, zgodnie z którym, w przypadku gdy wnioskodawca przedstawi istotne dowody na zaistnienie dodatkowych faktów, które powodują podwyższenie kar dla innych przedsiębiorców, organ nie uwzględnia tych dodatkowych faktów podczas ustalania kary dla wnioskodawcy, który przedstawił te istotne dowody,\n- wprowadzenie przepisu, który da wnioskodawcy możliwość żądania od organu informacji na piśmie co do decyzji w sprawie jego wniosku,\n- w zakresie zaprzestania uczestnictwa w kartelu niezbędne jest wdrożenie przepisu Dyrektywy, który daje możliwość kon","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za opracowanie projektu","registerId":20476989,"dictionaryValues":[{"id":"Prezes UOKiK","value":"Prezes UOKiK"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Osoba odpowiedzialna za opracowanie projektu","value":"Tomasz Chróstny Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za przedłożenie projektu RM","registerId":20476989,"dictionaryValues":[{"id":"Prezes UOKiK","value":"Prezes UOKiK"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Planowany termin przyjęcia projektu przez RM","value":"IV kwartał 2022 r. ZREALIZOWANY Rada Ministrów przyjęła 3 stycznia 2023 r. z autopoprawką","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Informacja o rezygnacji z prac nad projektem","value":"","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Status realizacji","registerId":20476989,"dictionaryValues":[{"id":"Zrealizowany","value":"Zrealizowany"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"}]}}
Numer projektu:
UC69
Rodzaj dokumentu:
Projekty ustaw
Typ dokumentu:
C – projekty implementujące UE
Informacje o przyczynach i potrzebie wprowadzenia rozwiązań planowanych w projekcie:
W związku z przyjęciem przez Parlament Europejski i Radę w dniu 11 grudnia 2018 r. Dyrektywy 2019/1 mającej na celu nadanie organom ochrony konkurencji państw członkowskich uprawnień w celu skuteczniejszego egzekwowania prawa i zapewnienia należytego funkcjonowania rynku wewnętrznego (Dz. Urz. UE z 14.1.2019, L 11/26, dalej: „Dyrektywa”) zachodzi konieczność jej implementacji do Polskiego porządku prawnego, poprzez nowelizację ustawy z dnia 16 lutego 2007 o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2020 poz. 1076 i 1086, dalej: „u.o.k.k.”).
Celem Dyrektywy jest zwiększenie skuteczności egzekwowania unijnych reguł konkurencji na rynku wewnętrznym przez krajowe organy ochrony konkurencji poszczególnych państw członkowskich. Środkiem do uzyskania tego celu jest ustanowienie minimalnego zakresu uprawnień organów krajowych. Z uwagi na często nieostre granice między sprawami, w których ma zastosowanie art. 101 lub 102 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dalej: TFUE), a sprawami, w których organy antymonopolowe działają wyłącznie w oparciu o prawo krajowe, rozwiązania zawarte w Dyrektywie znają zastosowanie w obu tych obszarach.
Dyrektywa zmierza do zapewnienia, aby wszystkie krajowe organy ochrony konkurencji posiadały uprawnienia odpowiadające zasadniczo uprawnieniom Komisji Europejskiej wynikającym z Rozporządzenia 1/2003 z 16 grudnia 2002 r. w sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji ustanowionych w art. 81 i 82 Traktatu ((Dz.U. L 1 z 4.1.2003, str. 1, dalej: „Rozporządzenie 1/2003”).
1. Pojęcie przedsiębiorstwa
Dyrektywa wskazuje, że aby zapewnić skuteczne i jednolite stosowanie art. 101 i 102 TFUE, pojęcie przedsiębiorstwa zawarte w art. 101 i 102 TFUE, należy stosować zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, czyli jako jednostkę gospodarczą (ang. single economic unit), nawet jeśli składa się ona z kilku osób fizycznych lub prawnych. W związku z tym, krajowe organy ochrony konkurencji powinny mieć możliwość stosowania pojęcia przedsiębiorstwa w celu zidentyfikowania odpowiedzialnej spółki dominującej i nałożenia na nią kar za praktykę stosowaną w jednej z jej spółek zależnych, w przypadku gdy spółka dominująca i jej spółka zależna stanowią jedną jednostkę gospodarczą.
U.o.k.k. w obecnym brzmieniu nie posługuje się pojęciem przedsiębiorstwa lecz przedsiębiorcy, przez którego należy rozumieć przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2019 r. poz. 1292 i 1495 oraz z 2020 r. poz. 424 i 1086), a także:
a) osobę fizyczną, osobę prawną, a także jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, organizującą lub świadczącą usługi o charakterze użyteczności publicznej, które nie są działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców,
b) osobę fizyczną wykonującą zawód we własnym imieniu i na własny rachunek lub prowadzącą działalność
w ramach wykonywania takiego zawodu,
c) osobę fizyczną, która posiada kontrolę nad co najmniej jednym przedsiębiorcą, choćby nie prowadziła działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, jeżeli podejmuje dalsze działania podlegające kontroli koncentracji,
d) związek przedsiębiorców w rozumieniu pkt 2, z wyłączeniem przepisów dotyczących koncentracji.
Zgodnie zaś z art. 4 ustawy - Prawo przedsiębiorców przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
Praktyka decyzyjna Urzędu świadczy o możliwości przypisania odpowiedzialności przedsiębiorcy dominującemu za naruszenie przedsiębiorcy zależnego, jednak jest ona uzależniona od wystąpienia elementu winy (chociażby nieumyślnej) po stronie przedsiębiorcy dominującego. Taki wymóg jest niezgodny z orzecznictwem unijnym w tym przedmiocie t.j. oparciem odpowiedzialności jedynie o koncepcję jednolitego organizmu gospodarczego – niezależnie od winy.
Wdrożenie przepisów Dyrektywy wymaga zatem wprowadzenia możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności również przedsiębiorcy dominującego w przypadku, gdy naruszenia ustawy poprzez zawarcie niedozwolonego porozumienia lub nadużycie pozycji dominującej dopuścił się przedsiębiorca zależny.
2. Kary
Dyrektywa określa obszary harmonizacji w zakresie nakładania kar. Zgodnie z Dyrektywą organy antymonopolowe powinny mieć skuteczne narzędzie do egzekucji prawa konkurencji spełniającego funkcję prewencyjną wobec naruszyciela i wobec innych przedsiębiorstw. Ponadto ujednolicenie kar nakładanych w krajach członkowskich przez różne organy antymonopolowe ma na celu przeciwdziałanie zjawisku forum shopping, opartemu na kalkulacji przedsiębiorstw co do tego, w którym z państw członkowskich mogą liczyć na bardzo niskie kary lub całkowity ich brak.
a) Kary nakładane na związki przedsiębiorców
Dyrektywa przewiduje, że organy antymonopolowe powinny mieć uprawnienie do nakładania kar pieniężnych na związki przedsiębiorców. W celu zapewnienia skutecznego ściągania kar pieniężnych nałożonych na związki przedsiębiorstw, Dyrektywa wskazuje, że w sytuacji gdy na związek przedsiębiorstw zostaje nałożona kara za naruszenie art. 101 lub 102 TFUE, uwzględniająca obrót jego członków, a związek ten nie jest wypłacalny, był on zobowiązany do wezwania swoich członków do wniesienia wkładów w celu pokrycia kwoty kary. Dyrektywa wskazuje ponadto, że organy antymonopolowe nie będą mogły żądać zapłaty kary od przedsiębiorstw, które wykażą, że nie wdrożyły decyzji związku powodującej naruszenie i albo nie widziały o jej istnieniu, albo aktywnie zdystansowały się od niej przed wszczęciem postępowania.
U.o.k.k. nie zawiera obecnie szczególnej regulacji dotyczącej nakładania kar na związki przedsiębiorców - związek przedsiębiorców traktowany jest na potrzeby nałożenia kary pieniężnej jako jeden przedsiębiorca. U.o.k.k. nie zawiera również szczególnych regulacji, dotyczących obliczania obrotu związku przedsiębiorców oraz jego poszczególnych członków na potrzeby nakładania kary pieniężnej, ani pozwalających na egzekwowanie kary pieniężnej w przypadku niewypłacalności związku.
Z uwagi na powyższe koniecznym jest dostosowanie obecnie obowiązujących przepisów poprzez wprowadzenie rozwiązań, dotyczących tej kategorii podmiotów, które pozwoliłyby na traktowanie ich w sposób zgodny z wymogami Dyrektywy.
b) Kara pieniężna obliczana proporcjonalnie do światowego całkowitego obrotu przedsiębiorstw
Dyrektywa przewiduje, że kary pieniężne nałożone za naruszenia do których doszło w trakcie bądź w związku z kontrolą oraz wynikłe z niezastosowania się do decyzji wydawanych przez organy ochrony konkurencji powinny być nakładane proporcjonalnie do światowego całkowitego obrotu przedsiębiorstw niezależnie od umyślnego bądź nieumyślnego ich charakteru. Możliwość nakładanie kar w tym zakresie ma na celu zapewnienie respektowania przez przedsiębiorców działań dochodzeniowych oraz decyzji organów ochrony konkurencji.
Odpowiednikiem art. 13 ust. 2 Dyrektywy w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów jest art. 106 ust. 2, który przewiduje sankcje dla przedsiębiorców, którzy nie współpracują z Prezesem UOKiK na etapie gromadzenia materiału dowodowego lub też przekazują organowi antymonopolowemu informacje lub dokumenty, które są w różny sposób wadliwe (błędne) oraz przewidujący karę za naruszenia związane z kontrolą i przeszukaniem. Przewiduje on karę pieniężną w wysokości do 50 000 000 euro. Mając na względzie wymagania Dyrektywy, konieczna jest nowelizacja obecnego brzmienia u.o.k.k. w tym zakresie.
Ponadto, niezbędne jest rozszerzenie określonego w art. 106 ust. 2 katalogu czynów, podlegających karze pieniężnej nakładanej przez Prezesa UOKiK, o możliwość nałożenia kary za niewykonanie decyzji Prezesa UOKiK.
Poza tym, w celu skutecznego stosowania przepisów wdrażających Dyrektywę konieczne są zmiany w art. 108 u.o.k.k., który daje możliwość nakładania przez organ antymonopolowy kar na osoby fizyczne za określone naruszenia przepisów u.o.k.k., takie jak nieuprawnione wykorzystanie oświadczeń składanych w ramach programu łagodzenia kar lub w ramach procedury dobrowolnego poddania się karze, nieuzasadniona odmowa zeznań lub niestawiennictwo osoby reprezentującej przedsiębiorcę na przesłuchaniu czy też odmowa udzielenia przez osobę fizyczną informacji, o które występuje Prezes UOKiK na podstawie art. 50 u.o.k.k:
- wprowadzenie kary za nieuprawnione wykorzystanie oświadczeń w ramach programu łagodzenia kar, oświadczeń przedsiębiorcy lub osoby zarządzającej występującej z wnioskiem o odstąpienie lub obniżenie kary pieniężnej, propozycji ugodowych lub oświadczenia strony, o którym mowa w art. 89a ust. 8 informacji i dowodów uzyskanych przez Prezesa Urzędu w związku z zastosowaniem art. 89a w innym celu niż określony w art. 70 ust. 2,
- wprowadzenie kary na osobę upoważnioną do stawienia się w imieniu przedsiębiorcy na rozprawie lub przesłuchaniu za nieuzasadnioną odmowę zeznań lub nieuzasadnione niestawiennictwo na wezwanie Prezesa Urzędu (projektowany art.108 ust. 3 pkt 3),
- wprowadzenie kary na osobę fizyczną, która nie udzieliła informacji żądanych przez Prezesa Urzędu na podstawie art. 50 Ustawy bądź udzieliła nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji (projektowany art. 108 ust. 3a).
c) Okresowe kary pieniężne
Dyrektywa przewiduje nowy rodzaj kar – okresowe kary pieniężne, które są ustalane proporcjonalnie do średniego dziennego całkowitego światowego obrotu przedsiębiorstwa lub związku przedsiębiorstw uzyskanego w poprzedzającym roku obrotowym i liczonego od daty wskazanej w tej decyzji. Celem tych kar jest nakłonienie przedsiębiorstwa do:
- dostarczenia pełnych i prawidłowych informacji w odpowiedzi na wniosek o informacje,
- stawienia się na przesłuchaniu osoby lub osób reprezentujących przedsiębiorstwo,
- poddania się kontroli,
- zastosowania się do decyzji (decyzji stwierdzających naruszenie i nakazujących jego zaprzestania oraz nakładających środki zaradcze, decyzji nakładających środki tymczasowe oraz decyzji zobowiązujących).
Należy wskazać, że Dyrektywa przewiduje możliwość nakładania okresowych kar pieniężnych obok kar nakładanych na podstawie przepisów wdrażających art. 13 ust. 2 Dyrektywy, które także przewidziane są w sytuacji niepoddania się kontroli, niepodporządkowania się wnioskowi organu o dostarczenie informacji bądź stawienie się na przesłuchaniu lub niezastosowania się do decyzji organu. Dyrektywa przewiduje więc możliwość nałożenia na przedsiębiorcę proporcjonalnej kary pieniężnej za niezastosowanie się przedsiębiorcy do decyzji stwierdzającej naruszenie oraz dodatkowo okresowej kary pieniężnej liczonej od daty wskazanej w decyzji nakładającej ww. karę, która ma na celu nakłonienie przedsiębiorcy do zastosowania się przedsiębiorcy do wykonania decyzji stwierdzającej naruszenie.
Prezes UOKiK nie ma obecnie możliwości nakładania okresowych kar pieniężnych. Z uwagi na powyższe konieczne jest dokonanie stosownych zmian w u.o.k.k.
3. Środki zaradcze o charakterze strukturalnym
Artykuł 10 Dyrektywy przewiduje harmonizację w zakresie stwierdzenia przez organy ochrony konkurencji naruszenia art. 101 lub 102 TFUE. Przepis zakłada, że organy te będą mogły w drodze decyzji nakazać przedsiębiorstwom lub związkom przedsiębiorstw, aby zaprzestały naruszenia. W tym celu mogą one nałożyć dowolne środki zaradcze
o charakterze behawioralnym lub strukturalnym, które są proporcjonalne do popełnionego naruszenia i konieczne do skutecznego zaprzestania tego naruszenia. Dyrektywa wskazuje, że zgodnie z zasadą proporcjonalności, spośród dwóch równie skutecznych środków, zaradczych krajowe organy ochrony konkurencji powinny wybrać środek, najmniej uciążliwy dla danego przedsiębiorstwa.
W obecnym stanie prawnym Prezes UOKiK na podstawie art. 10 ust. 4 i 5 u.o.k.k. ma możliwość nałożenia takich środków w decyzji o uznaniu praktyki za ograniczającą konkurencję (są to praktyki polegające na zawarciu niedozwolonego porozumienia bądź nadużywaniu pozycji dominującej). Polska regulacja, podobnie jak unijna, wyróżnia dwa typy środków zaradczych – behawioralne (środki polegające na nakazaniu przedsiębiorcy określonego zachowania na rynku – przykładowy katalog tych środków zawiera obecny art. 10 ust. 4 u.o.k.k.) i strukturalne (art. 10 ust. 5 u.o.k.k), mimo, że na poziomie ustawowym nie wprowadza ich definicji i nie stosuje pojęć behawioralnych i strukturalnych środków zaradczych.
Mimo że u.o.k.k. w art. 10 ust. 4 zawiera otwarty katalog środków behawioralnych, w art. 10 ust. 5 u.o.k.k. przewiduje tylko jeden środek strukturalny polegający na nałożeniu na przedsiębiorcę obowiązku powierzenia wykonywania określonej działalności gospodarczej, w tym wykonywania tej działalności na różnych szczeblach obrotu, poszczególnym podmiotom w ramach grupy kapitałowej lub odrębnym jednostkom organizacyjnym w ramach struktury przedsiębiorcy, co nie jest wystarczające do pełnej harmonizacji Dyrektywy.
4. Kadencyjność Prezesa UOKiK, zapewnienie bezstronności i przeciwdziałanie konfliktowi interesów
Dyrektywa nakłada na państwa członkowskie UE obowiązek przyjmowania regulacji zapewniających niezależność osobom pełniącym funkcję organów antymonopolowych, zarówno w zakresie jasno określonych kryteriów powołania i odwołania tych osób, jak i w odniesieniu do sposobu sprawowania tej funkcji.
Obecne regulacje w u.o.k.k. w powyższym zakresie, mimo że zapewniają Prezesowi UOKiK względną niezależność instytucjonalną, wymagają uzupełnienia pod kątem zapewnienia możliwości wykonywania przez organ antymonopolowy ustawowych zadań w sposób niezależny.
W aktualnym stanie prawnym większość organów centralnych pełniących funkcję regulatorów sektorowych w Polsce pełni funkcje kadencyjnie:
- Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej – kadencja trwa 5 lat;
- Prezes Urzędu Regulacji Energetyki – kadencja trwa 5 lat;
- Prezes Urzędu Transportu Kolejowego – kadencja trwa 5 lat.
Dyrektywa wymaga też zapewnienia bezstronności oraz niezależności organu antymonopolowego oraz pracowników wykonujących uprawnienia władcze na podstawie tego aktu. Należy zauważyć, iż w tym zakresie w prawie krajowym obowiązują już stosowne regulacje przewidziane w ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 256, z późn. zm., dalej: „KPA”) zapobiegające konfliktowi interesów zarówno
w odniesieniu do organu administracji publicznej, jaki pracowników organu, jak i wymogi bezstronności oraz politycznej neutralności spoczywające na członkach korpusu służby cywilnej wynikające z ustawy z dnia 21 listopada 2008 r.
o służbie cywilnej (Dz. U. z 2017 r. poz. 1889, z późn. zm.).
5. Uzasadnienie zarzutów
Dyrektywa stanowi, że Państwa członkowskie zapewniają, aby przed podjęciem decyzji nakazującej przedsiębiorstwom lub związkom przedsiębiorstw zaprzestania naruszenia art. 101 lub 102 TFUE, krajowe organy ochrony konkurencji powinny poinformować strony objęte postępowaniem o wstępnych zastrzeżeniach wniesionych wobec nich na podstawie art. 101 lub 102 TFUE w formie szczegółowego uzasadnienia zarzutów lub podobnego środka, a strony postępowania powinny mieć możliwość skutecznego przedstawienia swoich opinii w sprawie wniesionych zastrzeżeń.
Obowiązek wydawania szczegółowego uzasadnienia zarzutów jest wskazywany jako jedno z podstawowych praw przysługujących przedsiębiorcy. Jak wyjaśnia preambuła Dyrektywy, wykonywanie uprawnień, w tym uprawnień dochodzeniowych, przyznanych krajowym organom ochrony konkurencji powinno podlegać odpowiednim gwarancjom, które będą spełniać co najmniej normy przewidziane w ogólnych zasadach prawa Unii i w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, zwłaszcza w kontekście postępowań, które mogą doprowadzić do nałożenia kar.
6. Żądanie informacji oraz wolność od samooskarżania
a) Żądanie informacji
Dyrektywa wymaga, aby krajowe organy ochrony konkurencji miały skuteczne uprawnienia, umożliwiające im żądanie od przedsiębiorstw lub związków przedsiębiorstw dostarczenia informacji, niezbędnych do wykrycia naruszeń art. 101 i 102 TFUE. Przepisy dyrektywy określają, że wnioski o informacje muszą być proporcjonalne i nie mogą zmuszać ich adresata do przyznania się do naruszenia art. 101 i 102 TFUE. Obowiązek dostarczenia wszelkich niezbędnych informacji obejmuje informacje, do których dane przedsiębiorstwo lub związek przedsiębiorstw mają dostęp. Krajowe organy ochrony konkurencji są także uprawnione do żądania od innych osób fizycznych lub prawnych dostarczenia w określonym i rozsądnym terminie informacji, które mogą mieć znaczenie dla stosowania postanowień art. 101 i 102 TFUE.
Obecnie, zgodnie z u.o.k.k., obowiązek przekazywania wszelkich koniecznych informacji i dokumentów na żądanie Prezesa Urzędu nałożony jest jedynie na przedsiębiorców. Prezes UOKiK może zobligować do udzielenia mu informacji każdy podmiot mający status przedsiębiorcy lub związek przedsiębiorców, ale nie może żądać informacji od osoby niebędącej przedsiębiorcą. Wyjątkiem jest możliwość żądania przez Prezesa Urzędu dokumentów i informacji od osób zarządzających, które złożyły wniosek leniency. Dodatkowo każdy – a więc i każda osoba fizyczna - obowiązany jest przedstawić na żądanie Prezesa UOKiK w oznaczonym terminie i miejscu dokument znajdujący się w jego posiadaniu i stanowiący dowód faktu istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że dokument zawiera informacje niejawne.
Wymogi Dyrektywy w zakresie dysponowania przez Prezesa UOKiK efektywnymi narzędziami gromadzenia materiału dowodowego uzasadniają przyznanie mu kompetencji do żądania informacji na piśmie, we wskazanej formie, od nieograniczonego kręgu podmiotów. Takie rozwiązanie byłoby również zbieżne z obowiązującą w postępowaniu przed Prezesem UOKiK koncepcją otwartego katalogu dowodów.
Istnieją co najmniej cztery kategorie osób fizycznych, niebędących przedsiębiorcami, które mogą posiadać informacje istotne w sprawach praktyk ograniczających konkurencję. Są to:
- aktualni i byli członkowie organów przedsiębiorców (którzy nie złożyli wniosku leniency),
- osoby fizyczne, które dopuściły się praktyk antykonkurencyjnych prowadząc działalność gospodarczą (tj. mając status przedsiębiorcy), a następnie zaprzestały jej prowadzenia,
- aktualni i byli pracownicy przedsiębiorcy zaangażowanego w antykonkurencyjną praktykę,
- osoby, które w dobrej wierze i w interesie publicznym przekazują informacje o potencjalnych naruszeniach reguł konkurencji, tzw. „sygnaliści” (w przypadku, gdyby nie chcieli udzielić informacji dalszych, niż tylko te wskazane pierwotnie w zawiadomieniu).
Celowe jest również wyposażenie Prezesa UOKiK w prawo żądania informacji i dokumentów (np. przedstawienia deklaracji podatkowych) od osób fizycznych, podlegających indywidualnie karom na podstawie ustawy (przykładowo za utrudnianie wszczęcia lub prowadzenia kontroli (przeszukania).
b) Wolność od samooskarżania
Według zapisów Dyrektywy, w postępowaniach dotyczących naruszeń art. 101 lub 102 TFUE, prowadzonych przez krajowe organy ochrony konkurencji, muszą być stosowane ogólne zasady prawa Unii oraz Karta praw podstawowych Unii Europejskiej (dalej: „EKPC”). Należy zauważyć, że obecna regulacja zawarta w u.o.k.k., co do zasady, zapewnia realizację tego postulatu, istnieje jednak obszar wymagający podjęcia interwencji legislacyjnej.
W związku z treścią przepisów Dyrektywy, pojawiła się konieczność zagwarantowania wolności od samooskarżania osobom fizycznym, od których Prezes UOKiK pozyskuje informacje i dokumenty, bądź które są przesłuchiwane w charakterze strony. Obowiązek przedstawienia informacji stoi często w sprzeczności z prawem do wolności od samooskarżania się. M.in. doktryna i orzecznictwo dotyczące stosowania unijnego prawa konkurencji
w kontekście uprawnień dochodzeniowych Komisji Europejskiej podnoszą, że żądanie przekazania informacji podlegać powinno ograniczeniom z uwagi na istnienie praw podstawowych, zagwarantowanych m.in. w art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Nakładając obowiązek udzielenia informacji na osoby fizyczne, a także przesłuchując stronę, trzeba pamiętać o zagwarantowaniu tym osobom wolności od samooskarżania – tj. nieobciążaniu ich ryzykiem, że na skutek przedstawionych przez siebie informacji, zostaną pociągnięte do odpowiedzialności (art. 6 EKPC). Z uwagi na powyższe proponuje się dodanie w tym zakresie odpowiednich przepisów.
7. Ochrona informacji uzyskanych w postępowaniu przed Prezesem UOKiK
Zgodnie z Dyrektywą państwa członkowskie mają zapewnić, aby krajowe organy ochrony konkurencji, ich urzędnicy, pracownicy i inne osoby pracujące pod nadzorem tych organów, nie ujawniały informacji, uzyskanych na podstawie uprawnień, o których mowa w Dyrektywie, oraz objętych obowiązkiem zachowania tajemnicy zawodowej,
z wyjątkiem sytuacji, w których na takie ujawnienie zezwala prawo krajowe. Ponadto Dyrektywa przewiduje obowiązek wprowadzenia szczególnych ograniczeń w zakresie udzielania dostępu do oświadczeń w ramach programu łagodzenia kar oraz propozycji ugodowych, jak również w zakresie wykorzystania informacji, pochodzących z oświadczeń w ramach programu łagodzenia kar oraz propozycji ugodowych oraz wymiany oświadczeń w ramach programu łagodzenia kar między krajowymi organami ochrony konkurencji. W tym miejscu należy podkreślić, iż zgodnie z Dyrektywą, regulacje te, mają zastosowanie również w przypadku stosowania wyłącznie krajowego prawa konkurencji.
Dyrektywa wprowadza również pewne ograniczenia czasowe w zakresie możliwości wykorzystywania przez stronę określonych kategorii dokumentów, takich jak: informacje przygotowane przez osoby prawne lub fizyczne specjalnie na potrzeby postępowania w sprawie stosowania prawa prowadzonego przez krajowy organ ochrony konkurencji, informacje sporządzone przez krajowy organ ochrony konkurencji i przesłane stronom w trakcie prowadzonego przezeń postępowania w sprawie stosowania prawa oraz wycofane propozycje ugodowe.
W związku z powyższym, zaproponowano dokonanie stosownych zmian w u.o.k.k. oraz w ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 1575, z późn. zm., dalej: „KPC”) w zakresie postępowań w sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów.
8. Kontrola, przeszukanie, pomoc Policji, LPP (legal professional privilege)
a) Kontrola, przeszukanie
Zgodnie z Dyrektywą, krajowe administracyjne organy ochrony konkurencji powinny móc przeprowadzać wszelkie niezbędne kontrole lokali przedsiębiorstw i związków przedsiębiorstw, jeżeli – zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej – są w stanie wykazać, że istnieje uzasadnione podejrzenie, że doszło do naruszenia art. 101 lub 102 TFUE.
Ponadto Dyrektywa, w celu zapewnienia skuteczności kontroli, przewiduje, że krajowe administracyjne organy ochrony konkurencji powinny mieć także uprawnienie do wchodzenia do prywatnych lokali mieszkalnych. Dyrektywa przewiduje także szczegółowe uprawnienia kontrolujących w zakresie kontroli lokalu przedsiębiorcy oraz innych lokali. Wśród tych uprawnień, przysługujących kontrolującym w toku kontroli, Dyrektywa wymienia m.in. uprawnienie do kontynuowania przeszukiwania i do wyboru kopii lub wyciągów z ksiąg i rejestrów, dotyczących działalności kontrolowanych przedsiębiorstw lub związków przedsiębiorstw w lokalu organu lub w innych wyznaczonych lokalach.
Z uwagi na powyższe proponuje się dokonanie stosownych zmian w u.o.k.k., dotyczącym kontroli oraz przeszukania u przedsiębiorcy, jak również przeszukania w innych lokalach, pomieszczeniach oraz środkach transportu.
b) Pomoc Policji
Dyrektywa przewiduje, że w przypadku gdy przedsiębiorstwo lub związek przedsiębiorstw sprzeciwiają się kontroli, którą nakazał przeprowadzić krajowy administracyjny organ ochrony konkurencji lub którą zatwierdził krajowy organ sądowy, krajowe organy ochrony konkurencji mogą skorzystać z niezbędnej pomocy policji lub równorzędnego organu ścigania, aby móc przeprowadzić kontrolę. Taka pomoc może być również udzielona tytułem środka zapobiegawczego. Wobec powyższego zdecydowano się na kompleksowe uregulowanie w ustawie pomocy policji w toku kontroli i przeszukania.
c) LPP (legal professional privilege)
W ramach zmian, dotyczących procedury przeprowadzania przeszukania u przedsiębiorcy, niezbędne jest doprecyzowanie zasad stosowania instytucji tzw. LPP (legal professional privilege), mającej na celu ochronę komunikacji między prawnikiem a klientem. W obecnym kształcie zarówno w doktrynie, jak i w praktyce pojawiają się liczne wątpliwości interpretacyjne dotyczące unormowania instytucji LPP w u.o.k.k. w jej aktualnym brzmieniu tj. poprzez odesłanie w tym zakresie do przepisów ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 30, z późn. zm., dalej: „KPK”), toteż niezbędne jest wprowadzenie kompleksowej regulacji w tym zakresie.
9. Terminy przedawnień
Dyrektywa nakazuje wprowadzenie regulacji zapewniających, aby bieg terminu przedawnienia w przypadku nałożenia kar lub okresowych kar pieniężnych przez krajowe organy ochrony konkurencji w związku z naruszeniem art. 101 lub 102 TFUE był zawieszany lub przerywany na czas trwania postępowania dotyczącego tego samego naruszenia ww. przepisów prowadzonego przez Komisję Europejską lub przez krajowy organ ochrony konkurencji państwa członkowskiego UE. Dyrektywa szczegółowo określa początek i zakończenie biegu zawieszenia lub przerwania terminu przedawnienia w takim przypadku.
Krajowe regulacje wdrażające Dyrektywę powinny odnosić się do sytuacji, w których sprawę związaną z naruszeniem art. 101 i 102 TFUE prowadzi:
- KE, co zgodnie z art. 11 ust. 6 Rozporządzenia 1/2003, pozbawia krajowe organy ochrony konkurencji państw członkowskich ich kompetencji do zajmowania się sprawą. Należy jednak podkreślić, że w przypadku wydania przez KE decyzji o braku podstaw do dalszych działań w danej sprawie, organ krajowy może się nią zająć (wszcząć postępowanie), w związku z tym, że przestanie obowiązywać przesłanka, o której mowa w art. 11 ust. 6 rozporządzenia 1/2003 – w takim przypadku okres, w którym KE zajmowała się sprawą (począwszy od pierwszej formalnej czynności dochodzeniowej podjętej przez KE), nie powinien być wliczony do terminów przedawnienia możliwości nałożenia kar pieniężnych określonych w przepisach krajowych,
- więcej niż jeden krajowy organ ochrony konkurencji państwa członkowskiego UE (w przypadku transgranicznego charakteru naruszenia). Zgodnie z art. 13 ust. 1 zd. 1 oraz art. 13 ust. 2 rozporządzenia 1/2003 w przypadku prowadzenia sprawy przez inny krajowy organ ochrony konkurencji, istnieje możliwość zawieszenia postępowania lub jego niewszczynania; analogicznie do pkt 1 – okres, w którym sprawą zajmował się inny organ państwa członkowskiego UE, co stanowi przesłankę niewszczynania lub zawieszenia postępowania przez dany organ ochrony konkurencji, nie powinien zgodnie z dyrektywą być wliczany do określonych w prawie krajowym terminów przedawnienia nakładania kar pieniężnych.
Na gruncie polskich przepisów u.o.k.k. Prezes UOKiK:
- umarza postępowanie w przypadku przejęcia sprawy przez KE na podstawie przepisów prawa UE oraz
- może umorzyć postępowanie w przypadku rozstrzygnięcia sprawy przez inny krajowy organ ochrony konkurencji ustawy nakazuje niewszczynanie postępowania w przypadku, gdy sprawę prowadzi lub rozstrzygnęła KE.
U.o.k.k. daje Prezesowi UOKiK możliwość niewszczynania postępowania w przypadku, gdy sprawą zajmuje się inny organ, zaś w przypadku wszczęcia postępowania w sprawie prowadzonej przez inny organ krajowy istnieje możliwość zawieszenia postępowania do czasu wydania rozstrzygnięcia przez ten organ.
W odniesieniu do terminów przedawnienia w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów w sprawach praktyk ograniczających konkurencję obowiązuje 5-letni termin przedawnienia, po upływie którego nie jest możliwe wszczęcie postępowania antymonopolowego przez Prezesa UOKiK. Termin ten liczony jest od:
- końca roku, w którym dopuszczono się naruszenia przepisów ustawy,
- końca roku, w którym uprawomocniła się decyzja o nałożeniu kary pieniężnej (termin na wyegzekwowanie kary pieniężnej nałożonej w drodze decyzji),
- końca roku, w którym zaprzestano stosowania praktyk ograniczających konkurencję.
Ww. regulacje nie wprowadzają wprost terminów przedawnienia nakładania kar pieniężnych, jednakże brak możliwości wszczęcia postępowania z powodu upływu określonych terminów będzie skutkować brakiem możliwości nałożenia kar pieniężnych. W tym zakresie zatem u.o.k.k. należy uznać za przepisy określające termin przedawnienia w przypadku nałożenia kary pieniężnej w rozumieniu Dyrektywy.
Z kolei wskazany w u.o.k.k. termin, zgodnie z którym nie wszczyna się postępowania, jeżeli upłynęło 5 lat od końca roku, w którym:
- dopuszczono się naruszenia przepisów ustawy,
- uprawomocniła się decyzja o nałożeniu kary pieniężnej,
nie jest terminem przedawnienia dla nałożenia kar zgodnie z brzmieniem przepisu Dyrektywy, gdyż dotyczy on możliwości wyegzekwowania kary nałożonej w drodze decyzji, która uzyskała walor prawomocności.
Przepisy Dyrektywy, z których wynika nakaz zawieszania lub przerywania biegu przedawnienia dla nałożenia kary pieniężnej na okres, w którym decyzja jest przedmiotem postępowania przed sądem odwoławczym nie będzie wymagać wdrożenia do polskiego porządku prawnego. Na etapie rozpatrywania sprawy przez sąd nie będą mieć zastosowania przepisy określające terminy na wszczęcie lub przeprowadzenie postępowania. Ponadto należy zwrócić uwagę na rozwiązania przewidziane w KPA, który stanowi, iż bieg terminu przedawnienia nałożenia administracyjnej kary pieniężnej nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu z dniem wniesienia środka zaskarżenia od decyzji w przedmiocie administracyjnej kary pieniężnej do sądu administracyjnego albo sądu powszechnego, albo skargi kasacyjnej od prawomocnego orzeczenia w przedmiocie administracyjnej kary pieniężnej.
10. Program łagodzenia kar (leniency)
Dyrektywa przewiduje pełną harmonizację w zakresie przepisów dotyczących odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenia w sprawach porozumień ograniczających konkurencję.
Dla zapewnienia skuteczności działania programów łagodzenia kar w ramach Unii Europejskiej, w celu zachęcenia potencjalnych wnioskodawców do informowania organów ochrony konkurencji o tajnych niedozwolonych porozumieniach ograniczających konkurencję, konieczne jest wyeliminowanie rozbieżności pomiędzy poszczególnymi krajowymi programami łagodzenia kar, szczególnie w zakresie progów dowodowych oraz warunków, od spełnienia których uzależnione jest uzyskanie przez wnioskodawcę zwolnienia od kary lub jej obniżenia. Obecne różnice w krajowych systemach leniency negatywnie oddziaływają na pewność prawną przedsiębiorców, zniechęcając ich do składania wniosków leniency, zwłaszcza w odniesieniu do tzw. karteli transgranicznych, tzn. obejmujących swoim zasięgiem więcej niż jedno państwo.
Harmonizacja programów leniency, przewidziana w Dyrektywie, obejmuje ochronę przed karami przedsiębiorców występujących do organów ochrony konkurencji z informacjami na temat tajnych karteli. Należy jednak zauważyć, że znaczna część państw członkowskich UE (w tym Polska) w swoich krajowych systemach prawnych przewiduje możliwość nałożenia sankcji na osoby fizyczne, przede wszystkim na osoby pełniące funkcje kierownicze u danego przedsiębiorcy, za ich działania lub zaniechania, których skutkiem był udział tego przedsiębiorcy w niedozwolonym porozumieniu ograniczającym konkurencję.
Dyrektywa harmonizuje na poziomie krajowych przepisów państw członkowskich UE regulacje, chroniące osoby fizyczne, działające na rzecz przedsiębiorcy uczestniczącego w niedozwolonym porozumieniu ograniczającym konkurencję przed sankcjami zarówno o charakterze karnym, jak i administracyjnym w przypadku, gdy przedsiębiorca złożył wniosek o zwolnienie z kar w ramach programu łagodzenia kar.
W praktyce organu antymonopolowego horyzontalne porozumienia ograniczające konkurencję, w tym zmowy przetargowe, są tymi, które w największym stopniu wywierają negatywne skutki dla rynku, a jednocześnie praktykami najtrudniejszymi do wykrycia. Wykrywanie zmów przetargowych opiera się głównie na sygnałach z rynku pochodzących od przedsiębiorców
i osób zaangażowanych w przygotowanie, przeprowadzanie przetargów lub osób biorących w nich udział. Dod
Istota rozwiązań ujętych w projekcie:
Celem projektowanych zmian jest implementacja Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1 z dnia 11 grudnia 2018 r. mającej na celu nadanie organom ochrony konkurencji państw członkowskich uprawnień w celu skuteczniejszego egzekwowania prawa i zapewnienia należytego funkcjonowania rynku wewnętrznego.
1. Pojęcie przedsiębiorstwa
Proponuje się dodanie do u.o.k.k. przepisów dotyczących odpowiednio zawierania niedozwolonych porozumień i nadużycia pozycji dominującej, które przewidują, że w przypadku naruszenia przez przedsiębiorcę określonych zakazów, naruszenia dopuszcza się również przedsiębiorca lub przedsiębiorcy wywierający decydujący wpływ na tego przedsiębiorcę. Taka konstrukcja pozwoli na podjęcie działań prze Prezesa UOKiK zarówno w sytuacji, gdy decydującym wpływem na przedsiębiorcą naruszającym prawo konkurencji dysponuje zarówno jeden jak i wiele podmiotów. Powyższą regulację należy rozumieć również w ten sposób, że przedsiębiorcą wywierającym decydujący wpływ jest, w przypadku spółki „córki”, nie tylko spółka „matka” lecz również spółka „babka” i kolejne spółki wywierające na nie decydujący wpływ.
W przypadku stwierdzenia naruszenia przez przedsiębiorcę wywierającego decydujący wpływ, Prezes UOKiK będzie mógł nałożyć łączną karę na tego przedsiębiorcę oraz na przedsiębiorcę na którego ten wpływ jest wywierany. Odpowiedzialność za karę łączną nałożoną na tych przedsiębiorców będzie solidarna i znajdą do niej zastosowanie przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2019 r. poz. 1145, z późn. zm., dalej: „KC”), dotyczące zobowiązań solidarnych. Ponadto na potrzeby obliczania kary łącznej, będą przewidziane szczególne zasady obliczania obrotu, z uwzględnieniem również obrotu osiągniętego przez przedsiębiorcę lub przedsiębiorców, wywierających decydujący wpływ oraz przedsiębiorców, na który ten decydujący wpływ jest przez nich wywierany.
Ponadto projekt przewiduje w nowym art. 4a, że na potrzeby stosowania przepisów ustawy, przyjmuje się, że przedsiębiorcą jest również osoba fizyczna, która zaprzestała prowadzenia działalności gospodarczej. Takie rozwiązanie pozwoli uniknąć częstych sytuacji, w których osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, chcąc uniknąć odpowiedzialności przed Prezesem UOKiK, decydowała się na zaprzestanie działalności gospodarczej.
2. Kary
a) Kary nakładane na związki przedsiębiorców
Proponowane rozwiązania stanowią podstawę do nakładania kar pieniężnych na związki przedsiębiorców w przypadku, gdy dane naruszenie jest związane z działalnością jego członków. Zgodnie z projektem, kara nakładana na związek przedsiębiorców nie będzie mogła przekroczyć 10% sumy całkowitej obrotu każdego z członków tego związku, prowadzącego działalność na rynku, którego dotyczyło to naruszenie, w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary.
W projekcie przewidziano także regulację, zgodnie z którą w sytuacji niewypłacalności związku przedsiębiorców, wzywa on swoich członków do wniesienia wkładów w celu pokrycia kwoty kary, zaś w przypadku gdy wkłady te nie zostały wniesione w terminie wyznaczonym przez Prezesa UOKiK w kwocie pokrywającej w całości wysokość kary, może on żądać uiszczenia kary od każdego z przedsiębiorców, którego przedstawiciele wchodzili w skład organów decyzyjnych tego związku. Do żądania Prezesa UOKiK art. 366 KC stosuje się odpowiednio (zobowiązania solidarne). Dodatkowo, Prezes Urzędu nie będzie mógł żądać uiszczenia kary od przedsiębiorców, którzy wykażą, że nie wdrożyli decyzji związku przedsiębiorców powodującej naruszenie albo nie wiedzieli o istnieniu takiej decyzji albo aktywnie zdystansowali się od niej przed wszczęciem postępowania.
b) Kara pieniężna za naruszenia proceduralne obliczana proporcjonalnie do światowego całkowitego obrotu przedsiębiorstw
W celu transpozycji art. 13 ust. 2 Dyrektywy, projektowane regulacje przewidują zmianę sposobu ustalania kary poprzez zastąpienie jej maksymalnego pułapu określonego kwotowo pułapem określonym jako procent obrotu (kara pieniężna nie większa niż 3% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary).
Ponadto proponuje się wprowadzenie możliwości nałożenia na przedsiębiorcę kary pieniężnej w przypadku, gdy przedsiębiorca ten choćby nieumyślnie nie wykonuje decyzji Prezesa UOKiK.
c) Okresowe kary pieniężne
Zgodnie z propozycjami zawartymi w projekcie, Prezes UOKiK, w celu przymuszenia przedsiębiorców do wykonania nałożonych na nich obowiązków, może nałożyć na tych przedsiębiorców, w drodze decyzji, okresową karę pieniężną w wysokości nieprzekraczającej 5% dziennego średniego obrotu przedsiębiorcy osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary za każdy dzień opóźnienia:
- w wykonaniu określonych decyzji Prezesa UOKiK, stosownych postanowień lub wyroków sądowych w sprawach z zakresu praktyk ograniczających konkurencję, praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, niedozwolonych postanowień wzorców umów oraz koncentracji,
- w wykonaniu żądania Prezesa Urzędu,
- w przypadku niestawienia się strony na rozprawie lub przesłuchaniu,
- w przypadku uniemożliwiania lub utrudniania rozpoczęcia lub przeprowadzenia kontroli,
- w przypadku uniemożliwiania lub utrudniania rozpoczęcia lub przeprowadzenia przeszukania.
Proponowanie rozwiązania zakładają, że okresowe kary pieniężne będą nakładane, licząc od daty wskazanej w decyzji.
d) Kary na podstawie art. 108 u.o.k.k.
Projekt przewiduje następujące zmiany w zakresie art. 108 u.o.k.k.:
- wprowadzenie kary za nieuprawnione wykorzystanie oświadczeń w ramach programu łagodzenia kar, oświadczeń przedsiębiorcy lub osoby zarządzającej występującej z wnioskiem o odstąpienie lub obniżenie kary pieniężnej, propozycji ugodowych lub oświadczenia strony, o którym mowa w art. 89a ust. 8 informacji i dowodów uzyskanych przez Prezesa Urzędu w związku z zastosowaniem art. 89a w innym celu niż określony w art. 70 ust. 2,
- wprowadzenie kary na osobę upoważnioną do stawienia się w imieniu przedsiębiorcy na rozprawie lub przesłuchaniu za nieuzasadnioną odmowę zeznań lub nieuzasadnione niestawiennictwo na wezwanie Prezesa Urzędu (projektowany art.108 ust. 3 pkt 3),
- wprowadzenie kary na osobę fizyczną, która nie udzieliła informacji żądanych przez Prezesa Urzędu na podstawie art. 50 Ustawy bądź udzieliła nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji (projektowany art. 108 ust. 3a).
3. Środki zaradcze o charakterze strukturalnym
W celu wdrożenia Dyrektywy projekt przewiduje wprowadzenie w u.o.k.k. możliwości nakładania przez Prezesa UOKiK na przedsiębiorców w decyzji, o której mowa w art. 10 ust. 1 u.o.k.k środków ingerujących w strukturę przedsiębiorcy lub przedsiębiorców (tzw. środki strukturalne). Na podstawie tego przepisu Prezes UOKiK będzie mógł w przypadku, gdy będą tego wymagały okoliczności sprawy zastosować dowolny środek mający na celu ingerencję w strukturę przedsiębiorcy. Takie rozwiązanie zapewni możliwość dowolności wyboru środków strukturalnych, a tym samym zapewni wdrożenie Dyrektywy w tym zakresie.
Z uwagi na większą inwazyjność tego rozwiązania w wewnętrzną strukturę i strategię przedsiębiorcy, Prezes UOKiK będzie mógł skorzystać z tego narzędzia jedynie w wyjątkowych okolicznościach, tj. w sytuacji, gdy inne środki mogłyby okazać się nieskuteczne lub też gdy byłyby równie skuteczne, lecz bardziej uciążliwe dla przedsiębiorcy. Podobnie jak w przypadku pozostałych środków, także i ten środek powinien być proporcjonalny do stwierdzonego naruszenia i konieczny do usunięcia jego skutków.
Jednocześnie, w przypadku nałożenia środka zaradczego, zastosowanie znajdzie procedura konsultacyjna określona w art. 10 ust. 7 u.o.k.k, w trakcie której przedsiębiorca będzie mógł się odnieść do zaproponowanego przez Prezesa UOKiK środka i przedstawić swoje stanowisko oraz argumenty przemawiające za podjęciem przez Prezesa UOKiK innych środków.
4. Kadencyjność Prezesa UOKiK, zapewnienie bezstronności i przeciwdziałanie konfliktowi interesów
Projekt zakłada wprowadzenie pięcioletniej kadencji Prezesa UOKiK. Rozwiązanie to, wraz z określeniem zamkniętego katalogu przesłanek, na podstawie których Prezes UOKiK będzie mógł być odwołany przez Prezesa Rady Ministrów, ma na celu zapewnienie większej niezależności Prezesa UOKiK oraz pozwoli na planowanie polityki ochrony konkurencji i konsumentów w dłuższej perspektywie czasu.
Katalog przesłanek ma charakter zamknięty i nie zawiera przesłanek o charakterze ocennym i niedookreślonym. Zgodnie z projektem odwołanie Prezesa UOKiK przed końcem kadencji będzie możliwe jedynie w przypadku:
- skazania prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;
- pozbawienia praw publicznych;
- złożenia rezygnacji;
- utraty obywatelstwa polskiego;
- choroby stwierdzonej orzeczeniem lekarskim lub innej przeszkody, trwale uniemożliwiającej wykonywanie zadań;
- naruszenia zakazów, o których mowa w art. 4 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz. U. z 2019 r. poz. 2399);
- naruszenia zakazu zajmowania innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska dydaktycznego, badawczo-dydaktycznego lub badawczego w szkole wyższej, Polskiej Akademii Nauk, instytucie badawczym lub innej jednostce naukowej lub stanowiska wykładowcy w Krajowej Szkole Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego oraz wykonywania innych zajęć zarobkowych sprzecznych z obowiązkami Prezesa UOKiK (unikanie konfliktu interesów).
Ponadto w projekcie wskazano, że kadencja Prezesa UOKiK wygasa w razie jego śmierci lub odwołania, a w razie wygaśnięcia kadencji Prezesa Urzędu, do czasu powołania nowego Prezesa, jego obowiązki pełni wiceprezes Urzędu wskazany przez Prezesa Rady Ministrów.
Proponowane rozwiązanie przewiduje też, że Prezes UOKiK, tak jak w obecnym stanie prawnym, będzie powoływany przez Prezesa Rady Ministrów. Wprowadzono również ograniczenie, zgodnie z którym Prezes UOKiK może zostać ponownie powołany tylko raz.
W odniesieniu do Wiceprezesów, projekt zakłada, że będą oni wyłaniani w otwartym i konkurencyjnym naborze i powoływani będą przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Prezesa UOKiK. W pozostałym zakresie tryb powoływania i odwoływania wiceprezesów UOKiK nie ulegnie zmianie. Kandydaci na wiceprezesów będą musieli także spełnić te same wymogi co kandydat na Prezesa.
W projekcie ustawy zaproponowano także przepisy, zgodnie z którymi Prezes Urzędu, wiceprezesi Urzędu oraz pracownicy Urzędu wykonują swoje obowiązki i uprawnienia niezależnie od wpływów politycznych i innych wpływów zewnętrznych oraz nie mogą zwracać się o instrukcje do rządu ani innego podmiotu publicznego lub prywatnego, ani przyjmować od nich żadnych instrukcji. W celu zapewnienia braku konfliktu interesów po ustaniu zatrudnienia lub pełnienia funkcji, nałożono na Prezesa, wiceprezesów oraz pracowników Urzędu uczestniczących w wydaniu decyzji obowiązek nieangażowania się w tę samą sprawę w ramach nowego zajęcia, w okresie 3 lat od zakończenia pracy w Urzędzie lub pełnienia swojej funkcji.
5. Uzasadnienie zarzutów
Projekt zakłada, że uzasadnienie zarzutów będzie wydawane na etapie wszczęcia postępowania. Zgodnie z propozycją, postanowienie o wszczęciu postępowania wymaga uzasadnienia, zawierającego wyjaśnienie zarzutów stawianych przedsiębiorcy oraz informację o zasadach wymiaru kary pieniężnej w przypadku stwierdzenia, że przedsiębiorca dopuścił się naruszenia przepisów ustawy. Obowiązek przedstawienia uzasadnienia zarzutów dotyczyć będzie postępowań:
- antymonopolowych w sprawach praktyk ograniczających konkurencję,
- w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów,
- w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone oraz w sprawach nakładania kar pieniężnych.
6. Żądanie informacji oraz wolność od samooskarżania
a) Żądanie informacji
Modyfikacja przepisów u.o.k.k, nie wyznacza zakresu przedmiotowego uprawnienia Prezesa UOKiK
w kwestii żądania informacji – na ich podstawie organ może żądać od przedsiębiorców przekazania mu wszelkich koniecznych informacji i dokumentów. Przy tym ocena, czy określona informacja jest konieczna, należy wyłącznie do Prezesa Urzędu, zaś przedsiębiorca nie może odmówić udzielenia żądanej przez organ informacji twierdząc, że jego zdaniem informacja ta nie jest związana z przedmiotem prowadzonego postępowania. Ponadto z zasady proporcjonalności wynika, że informacje żądane przez Prezesa Urzędu na podstawie u.o.k.k. powinny być faktycznie konieczne do prowadzonego postępowania oraz istotne dla końcowego wyniku postępowania, a więc niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy.
b) Wolność od samooskarżania
Znowelizowane przepisy u.o.k.k. wprowadzają możliwość pozyskiwania przez Prezesa UOKiK informacji od osób fizycznych. Z uwagi na rozciągnięcie możliwości żądania informacji od tej kategorii osób, należy zapewnić im prawo do odmowy przekazania informacji i dokumentów w przypadku gdy naraziłoby to je lub ich małżonka, wstępnych, zstępnych, rodzeństwo oraz powinowatych w tej samej linii lub stopniu, jak również osoby pozostające w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli, a także osobę pozostającą we wspólnym pożyciu, na odpowiedzialność karną. Prawo odmowy udzielenia informacji będzie mogło również trwać po ustaniu małżeństwa lub rozwiązaniu stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli.
Dodatkowo, w przypadku, gdy osoba fizyczna jest również osobą zarządzającą, należy zapewnić, że przekazane przez nią informacje i dokumenty nie mogą być wykorzystane na potrzeby nałożenia kary pieniężnej na niekorzyść tej osoby lub jej małżonka, wstępnych, zstępnych, rodzeństwo oraz powinowatych w tej samej linii lub stopniu, jak również osób pozostających w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli, a także osobę pozostającą we wspólnym pożyciu. Zakaz ten trwać będzie również po ustaniu małżeństwa lub rozwiązaniu stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli.
Regulacje zapewniające wolność od samooskarżenia zostały również zaproponowane w odniesieniu do instytucji przesłuchania strony. Zgodnie z propozycją, strona może uchylić się od odpowiedzi na pytanie, zadane w toku przesłuchania tylko wtedy, gdy naraziłoby to ją lub jej małżonka, wstępnych, zstępnych, rodzeństwo oraz powinowatych w tej samej linii lub stopniu, jak również osoby pozostające w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli, a także osobę pozostającą we wspólnym pożyciu, na odpowiedzialność karną. Prawo odmowy udzielenia informacji trwa po ustaniu małżeństwa lub rozwiązaniu stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli.
Oprócz powyższego, odpowiedzi na pytania udzielone przez osoby fizyczne w toku przesłuchania w charakterze strony, nie mogą być wykorzystane na niekorzyść tej osoby na potrzeby nałożenia kary pieniężnej na tę osobę lub jej małżonka, wstępnych, zstępnych, rodzeństwo oraz powinowatych w tej samej linii lub stopniu, jak również osoby pozostające w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli, a także osobę pozostającą we wspólnym pożyciu. Zakaz ten trwa po ustaniu małżeństwa lub rozwiązaniu stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli.
Osoby zarządzające będą chronione również w toku kontroli oraz w przypadku przeszukania.
7. Ochrona informacji uzyskanych w postępowaniu przed Prezesem UOKiK
W celu zapewnienia właściwej ochrony określonej kategorii dokumentów w postępowaniu przed Prezesem Urzędu, zgodnie z Dyrektywą zaproponowano zmiany w u.o.k.k. Jeżeli chodzi o ochronę w zakresie udostępniania oświadczeń w ramach programu łagodzenia kar, oświadczeń przedsiębiorcy lub osoby zarządzającej występującej z wnioskiem o odstąpienie lub obniżenie kary pieniężnej, propozycji ugodowych lub oświadczeń strony, przewidziano, że mogą być one udostępnione wyłącznie stronie do celów wykonywania przez nią prawa do obrony. Z kolei wykorzystanie przez stronę informacji z ww. dokumentów oraz dowodów uzyskanych w związku z ich złożeniem ma być możliwe jedynie wówczas, gdy jest to konieczne do wykonywania prawa strony do obrony w postępowaniu przed sądem w ramach sądowej kontroli decyzji Prezesa Urzędu wydanej w danej sprawie.
Jeżeli chodzi o informacje przygotowane specjalnie na potrzeby postępowania prowadzonego przez Prezesa Urzędu, informacje przygotowane przez Prezesa Urzędu i przesłane stronom w trakcie prowadzonego przez ten organ postępowania lub wycofane propozycje ugodowe, mając na względzie przepisy Dyrektywy zaproponowano, aby nie mogły one być wykorzystywane przez stronę w postępowaniu przed sądami do czasu zakończenia przez Prezesa Urzędu. Proponuje się także, aby przekazanie oświadczeń w ramach programu łagodzenia kar w tym, oświadczeń przedsiębiorcy lub osoby zarządzającej występującej z wnioskiem o odstąpienie lub obniżenie kary pieniężnej organowi ochrony konkurencji państwa członkowskiego Unii Europejskiej na podstawie rozporządzenia nr 1/2003/WE było możliwe wyłącznie w dwóch przypadkach: za zgodą wnioskodawcy lub gdy organ ochrony konkurencji państwa członkowskiego Unii Europejskiej otrzymujący oświadczenie w ramach programu łagodzenia kar otrzymał także wniosek o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie w związku z tym samym naruszeniem i od tego samego wnioskodawcy, co organ ochrony konkurencji przekazujący oświadczenie w ramach programu łagodzenia kar, pod warunkiem że w chwili przekazywania oświadczenia w ramach programu łagodzenia kar wnioskodawca nie ma możliwości wycofania informacji przekazanej krajowemu organowi ochrony konkurencji otrzymującemu oświadczenie w ramach programu łagodzenia kar.
Ponadto dokonano wynikowej zmiany przepisu sankcyjnego, zgodnie z którym Prezes Urzędu będzie uprawniony do nałożenia, w drodze decyzji, kary pieniężnej w wysokości do 20 000 zł na każdego kto wykorzysta informacje z oświadczeń w ramach programu łagodzenia kar, oświadczeń przedsiębiorcy lub osoby zarządzającej występującej
z wnioskiem o odstąpienie lub obniżenie kary pieniężnej, propozycji ugodowych lub oświadczenia strony, informacji i dowodów uzyskanych przez Prezesa Urzędu w związku z propozycją przystąpienia do procedury dobrowolnego poddania się karze pieniężnej w innym celu niż wskazany w ustawie.
Kierując się treścią Dyrektywy oraz orzecznictwem TSUE m.in. w sprawie T-198/03 zaproponowano uregulowanie w u.o.k.k. tajemnicy służbowej, obowiązującej pracowników Urzędu. W związku z powyższym zaproponowano dodanie regulacji zgodnie, z którą pracownicy Urzędu mają być obowiązani do ochrony informacji pozyskanych w związku z wykonywaniem czynności służbowych, obejmujących:
- informacje znane ograniczonej liczbie osób, których ujawnienie może wywołać negatywne skutki dla osoby, która je dostarczyła lub osobie trzeciej, w sytuacji gdy interes, który może być naruszony w skutek ujawnienia tych informacji zasługuje na ochronę, oraz
- dokumenty sporządzone na użytek wewnętrzny Prezesa Urzędu, Komisji Europejskiej lub organu ochrony konkurencji państwa członkowskiego Unii Europejskiej oraz korespondencji między nim.
Ponadto zaproponowano dodanie przepisu, w świetle którego nie podlegają udostępnieniu w trybie przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej informacje pozyskane w związku z wykonywaniem czynności służbowych, których udostępnienie może naruszyć dobro postępowania. W szczególności takimi informacjami szczególnie chronionymi są oświadczenia, informacje i dowody uzyskane w związku z procedurą leniency oraz dobrowolnym poddaniem się karze. Dokonano też zmian, polegających na przeniesieniu regulacji związanej
z wymianą informacji przez Prezesa Urzędu z Przewodniczącym KNF. Przepisy te kompleksowo regulują wymianę informacji Prezesa UOKiK z innymi regulatorami oraz wyjątki od możliwości udostępniania danych, podyktowane koniecznością ochrony m.in. oświadczeń składanych w ramach procedury leniency.
8. Kontrola, przeszukanie, pomoc Policji, LPP (legal professional privilege)
a) Kontrola, przeszukanie
W celu usprawnienia przeszukań w lokalu mieszkalnym, innym pomieszczeniu, nieruchomości lub środku transportu, zaproponowano aby przeszukanie to było dokonywane wspólnie przez funkcjonariuszy Policji i pracowników Urzędu (obecnie przeszukania takiego dokonują funkcjonariusze Policji, zaś pracownicy Urzędu biorą w nim udział). Pozostawiono natomiast obecnie obowiązującą procedurę, iż to Prezes Urzędu występuje do sądu z wnioskiem o zgodę na przeprowadzenie przeszukania. W projekcie zaproponowano, aby czynności te wykonywali w toku przeszukania wspólnie funkcjonariusze Policji we współpracy z pracownikami Urzędu, zaś kontynuowanie przeszukania w siedzibie Urzędu, wykonywali pracownicy Urzędu. Rozwiązanie to ma na celu usprawnienie przeprowadzania przeszukania, bowiem pracownicy Urzędu, są osobami znającymi szczegółowo daną sprawę oraz specyfikę postępowań prowadzonych przed Prezesem Urzędu i w konsekwencji ich większy udział w prowadzeniu przeszukania, powinien zapewnić jego efektywniejszy przebieg. W obecnym stanie prawnym w zakresie nieuregulowanym, do przeszukania mają zastosowanie przepisy KPK, jednakże odesłanie to budzi wiele wątpliwości interpretacyjnych. Wobec tego zaproponowano, aby w zakresie nieuregulowanym w ustawie, do przeszukania zastosowanie znalazły odpowiednio przepisy dotyczące przeszukania u przedsiębiorcy zawarte w u.o.k.k.
Ponadto, w procedurze kontroli u przedsiębiorcy oraz przeszukania (do której część przepisów o kontroli ma zastosowanie poprzez odesłanie) wprowadzono szereg zmian szczegółowych. W celu dostosowania u.o.k.k. do Dyrektywy zaproponowano m.in. wpisanie wprost, że kontrolujący może w toku kontroli przesłuchać w charakterze świadka pracownika oraz osobę wykonującą czynności w imieniu lub na rzecz kontrolowanego na podstawie innych niż umowa o pracę umów. Dodatkowo, zgodnie z Dyrektywą zaproponowano rozwiązanie, zgodnie z którym kontrola lub poszczególne czynności kontrolne mogą być kontynuowane w Centrali lub Delegaturze Urzędu, jeżeli może to usprawnić prowadzenie kontroli. Organ będzie zobowiązany do zawiadomienia kontrolowanego o terminie kontroli lub czynności kontrolnych powiadomić, przy czym jego niestawiennictwo nie tamuje przeprowadzenia kontroli lub czynności kontrolnych. Wskazano także, że w przypadku konieczności np. przeglądania kopii dokumentów lub nośników kontrolowanego w siedzibie organu nie będzie miał zastosowanie przepis u.o.k.k. o postanowieniu Prezesa Urzędu o zajęciu rzeczy w toku kontroli. Zgodnie z Dyrektywą, w u.o.k.k. znalazło się wskazanie, że przebieg kontroli lub poszczególne czynności w jej toku, po uprzednim poinformowaniu kontrolowanego, mogą być utrwalane przy pomocy urządzeń rejestrujących obraz lub dźwięk, zaś informatyczne nośniki danych, na których zarejestrowano przebieg kontroli lub poszczególne czynności w jej toku, stanowią załącznik do protokołu kontroli. W obecnym przepisie takie uprawnienie przysługiwało kontrolującym jedynie w uzasadnionych przypadkach.
b) Pomoc Policji
Rozwiązania w zakresie pomocy policji wzorowano na przepisach rozporządzenia MSWiA z dnia 15 marca 2019 r. w sprawie asystowania komornikowi przez Policję, Straż Graniczną lub Służbę Ochrony Państwa przy wykonywaniu czynności egzekucyjnych (Dz. U. poz 538) oraz art. 13k ustawy z dnia 9 marca 2013 r o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 935 i 1086). W konsekwencji, zaproponowano wprowadzenie odrębnych regulacji w zakresie pomocy Policji lub innego organu kontroli państwowej w toku kontroli
i toku przeszukania.
W toku kontroli, zgodnie z nowoprojektowanymi przepisami, Prezes Urzędu będzie mógł zwrócić się do Policji lub innego organu kontroli państwowej o udzielenie pomocy, a wymienione podmioty mają obowiązek zapewnić pomoc w kontroli na wniosek Prezesa UOKiK. Ponadto uregulowano zakres pomocy Policji poprzez wskazanie, że polega ona w szczególności na pomocy w pozyskiwaniu lub zabezpieczaniu materiału dowodowego oraz zapewnieniu porządku
w miejscu przeprowadzania kontroli, osobistego bezpieczeństwa osób obecnych w miejscu przeprowadzania kontroli, a także ustalenie tożsamości osób. W projekcie uregulowano też szczegółową procedurę występowania przez Prezesa Urzędu z wnioskiem o pomoc do ww. podmiotów oraz kwestię rozliczania kosztów jej udzielenia.
W kwestii pomocy przy przeszukaniu, co do zasady tożsama jak w kontroli ma być procedura występowania przez Prezesa Urzędu z wnioskiem o pomoc. Natomiast rozszerzony w porównaniu z kontrolą jest zakres pomocy, udzielanej przez Policję w toku przeszukania, która w przeciwieństwie do kontroli nie zakłada współdziałania przeszukiwanego. Zaproponowano, aby pomoc udzielana przez funkcjonariuszy Policji polegała w szczególności na umożliwieniu rozpoczęcia lub przeprowadzenia przeszukania, zapewnieniu porządku w miejscu jego przeprowadzania, osobistego bezpieczeństwa osób obecnych w miejscu jego przeprowadzania, a także ustaleniu tożsamości osób oraz na pomocy w pozyskiwaniu lub zabezpieczaniu materiału dowodowego. W przypadku napotkania oporu, który utrudnia lub uniemożliwia rozpoczęcie lub przeprowadzenie przeszukania ze strony przeszukiwanego lub innych osób uczestniczących w czynnościach przeszukania, funkcjonariusz Policji będzie uprawniony do ustnego wezwania tych osób do zachowania, umożliwiającego rozpoczęcie lub przeprowadzenie przeszukania przez przeszukujących, zaś w przypadku niezastosowania się do wezwania, funkcjonariusz Policji będzie mógł podjąć wobec danej osoby czynności, zmierzające do umożliwienia rozpoczęcia lub przeprowadzenia przeszukania przez przeszukujących.
W ramach projektu zaproponowano także przepisy o charakterze gwarancyjnym, w celu zapewnienia niemożności wykorzystania odpowiedzi osoby przesłuchiwanej i jej bliskich udzielonych w toku kontroli na potrzeby nałożenia kary pieniężnej. Wprowadzono również wskazanie wprost, śladem Dyrektywy, uprawnienia kontrolujących do pieczętowania pomieszczeń, lokali lub przedmiotów w zakresie koniecznym do przeprowadzenia kontroli oraz usunięto odesłanie do uwzględnienia zażalenia przez sąd ochrony konkurencji i konsumentów, bowiem możliwa jest również sytuacja gdy zażalenie będzie uwzględnione przez sąd drugiej instancji.
c) LPP (legal professional privilege)
Wobec pojawiąjących się w doktrynie i w praktyce wątpliwości interpretacyjnych, dotyczących uregulowania instytucji tzw. LPP (legal professional privilege) w u.o.k.k. poprzez odesłanie w tym zakresie do przepisów KPK, zaproponowano uchylenie tych przepisów i kompleksowe uregulowanie instytucji LPP. Wobec tego zaproponowano dodanie w u.o.k.k przepisu, zgodnie z którym jeżeli w toku przeszukania przeszukiwany lub osoba przez niego upoważniona oświadczy, że znalezione w toku przeszukania pisma lub dokumenty, zawierają pisemną komunikację między przeszukiwanym a niezależnym od przeszukiwanego adwokatem, radcą prawnym lub prawnikiem z Unii Europejskiej w rozumieniu ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2020 r. poz. 823), powstałą w celu realizacji prawa przeszukiwanego do uzyskania ochrony prawnej w związku z przedmiotem postępowania prowadzonego przez Prezesa Urzędu w ramach którego przeprowadzane jest przeszukanie, przeszukujący pozostawia te pisma lub dokumenty na miejscu przeszukania. Zapewniono także przeszukującym uprawnienie do zapoznania się jedynie pobieżnie z pismem lub dokumentem, w sposób pozwalający na ustalenie autora, adresata, tytułu oraz przedmiotu pisma lub dokumentu oraz daty jego sporządzenia oraz do zażądania od przeszukiwanego lub osoby przez niego upoważnionej dodatkowych ustnych wyjaśnień w przedmiocie złożonego oświadczenia oraz przygotowania wersji pisma lub dokumentu, niezawierającej informacji objętych ochroną, jeżeli jest możliwe.
W sytuacji, gdy oświadczenie przeszukiwanego lub osoby przez niego upoważnionej będzie budzić wątpliwości, przeszukujący niezwłocznie po zakończeniu przeszukania będzie zobowiązany do przekazania pisma lub dokumentu, którego wątpliwość dotyczy sądowi ochrony konkurencji i konsumentów, w sposób zapewniający ich należyte zabezpieczenie przed ujawnieniem ich treści. Rozstrzygać wątpliwości w tym przedmiocie będzie sąd ochrony konkurencji i konsumentów, przy czym to na przeszukiwanym spoczywać ma ciężar dowodu, że pismo lub dokument zawiera pisemną komunikację zawierającą dane objęte LPP. Zaproponowano dalszą procedurę sądową w tym zakresie, zgodnie z którą sąd ochrony konkurencji i konsumentów po zapoznaniu się z przekazanymi mu we ww. trybie pismami lub dokumentami, wydaje w terminie miesiąca od ich przekazania postanowienie albo o ich zwrocie przeszukiwanemu w całości lub w części, jeżeli zawierają one pisemną komunikację objętą LPP, lub w przeciwnym wypadku wydaje postanowienie o ich zwrocie w całości lub w części dla potrzeb postępowania Prezesowi Urzędu. Postanowienie sądu będzie zaskarżalne w drodze zażalenia, zaś w celu ochrony danych wrażliwych na czas rozpatrywania zażalenia, przewidziano regulację zgodnie z którą postanowienie sądu podlega wykonaniu dopiero z chwilą uprawomocnienia.
9. Terminy przedawnień
W celu transpozycji Dyrektywy konieczne jest wprowadzenie zmiany, określającej przerwanie biegu terminów wskazanych w tych przepisach, w przypadku:
- przejęcia sprawy przez Komisję Europejską na podstawie przepisów prawa wspólnotowego,
- obligatoryjnego niewszczęcia postępowania antymonopolowego przez Prezesa UOKiK, zgodnie z art. 11 ust. 6 rozporządzenia nr 1/2003/WE, w przypadku, gdy:
- Komisja Europejska prowadzi postępowanie w tej samej sprawie,
- sprawa została rozstrzygnięta przez Komisję Europejską,
- fakultatywnego niewszczęcia postępowania antymonopolowego przez Prezesa UOKiK, w przypadku gdy:
- właściwy organ ochrony konkurencji innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej prowadzi postępowanie w tej samej sprawie,
- sprawa została rozstrzygnięta przez właściwy organ ochrony konkurencji innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej.
Zmiana ta wpłynie na sposób obliczania terminów, po upływie których nie jest możliwe wszczęcie postępowania w sprawie naruszenia art. 101 lub art. 102 TFUE. W przypadku gdy Prezes Urzędu wstrzymuje się od prowadzenia postępowania (nie wszczyna postępowania lub umarza postępowanie), w związku z prowadzeniem postępowania przez inny organ (KE lub krajowy organ ochrony konkurencji państwa członkowskiego UE), okresu, w którym sprawą zajmował się inny organ, nie wlicza się do określonego w u.o.k.k. terminu, w którym Prezes UOKiK może wszcząć postępowanie, które może zakończyć się wydaniem decyzji o nałożeniu kary pieniężnej.
Dodatkowo, wprowadzona zostanie zmiana w u.o.k.k., wzorowana na przepisach regulujących postępowanie KE w sprawach dotyczących naruszeń art. 101 i 102 TFUE, zgodnie z którą bieg terminu przedawnienia (w przypadku polskich przepisów – terminu na wszczęcie postępowania) jest przerwany wraz z podjęciem przez Prezesa UOKiK pierwszych dochodzeniowych czynności w danej sprawie, poprzedzających wszczęcie postępowania. Proponowany przepis służy wyeliminowaniu sytuacji, w których upływa termin przedawnienia, pomimo podjęcia wcześniej działań przez organ antymonopolowy (takich jak kontrola, przeszukanie czy wezwanie przedsiębiorcy do przedstawienia informacji), ukierunkowanych na wykrycie i stwierdzenie naruszenia zakazu praktyk ograniczających konkurencję w danej sprawie, w przypadku gdy wystąpiły przejściowe przeszkody, niezależne od Prezesa UOKiK, które sprawiają, że nie jest możliwe wszczęcie i przeprowadzenie postępowania oraz wydanie decyzji. Ponadto przepis taki będzie kompatybilny z regulacjami UE.
10. Program łagodzenia kar (leniency)
Projektowane zmiany przewidują:
- doprecyzowanie i ujednolicenie progów dowodowych dla odstąpienia i obniżenia kar w zgodzie z Dyrektywą,
- wprowadzenie wymogu dotyczącego ujawniania informacji o swoim uczestnictwie w tajnym kartelu,
- zmiana językowa w obecnym art. 113b pkt 3 u.o.k.k. – zamiast „nakłaniał” – „przymuszał”. Zmiana ma na celu zapewnienie spójności z Dyrektywą oraz zwiększenie pewności prawnej wnioskodawców,
- wprowadzenie przepisu, zgodnie z którym, w przypadku gdy wnioskodawca przedstawi istotne dowody na zaistnienie dodatkowych faktów, które powodują podwyższenie kar dla innych przedsiębiorców, organ nie uwzględnia tych dodatkowych faktów podczas ustalania kary dla wnioskodawcy, który przedstawił te istotne dowody,
- wprowadzenie przepisu, który da wnioskodawcy możliwość żądania od organu informacji na piśmie co do decyzji w sprawie jego wniosku,
- w zakresie zaprzestania uczestnictwa w kartelu niezbędne jest wdrożenie przepisu Dyrektywy, który daje możliwość kon
Organ odpowiedzialny za opracowanie projektu:
Prezes UOKiK
Osoba odpowiedzialna za opracowanie projektu:
Tomasz Chróstny Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Organ odpowiedzialny za przedłożenie projektu RM:
Prezes UOKiK
Planowany termin przyjęcia projektu przez RM:
IV kwartał 2022 r. ZREALIZOWANY Rada Ministrów przyjęła 3 stycznia 2023 r. z autopoprawką
Informacja o rezygnacji z prac nad projektem:
Status realizacji:
Zrealizowany