Projekt ustawy o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawy o systemie powiadamiania ratunkowego

Informacje o publikacji dokumentu

Pierwsza publikacja:

10.03.2025 14:47 Agnieszka Moskaluk

Wytwarzający/ Odpowiadający:

Minister Zdrowia

Pokaż historię zmian

Tytuł	Wersja	Dane zmiany / publikacji
Projekt ustawy o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawy o systemie powiadamiania ratunkowego	1.0	10.03.2025 14:47 Agnieszka Moskaluk

Aby uzyskać archiwalną wersję należy skontaktować się z Redakcją BIP

{"register":{"columns":[{"header":"Numer projektu","value":"UD207","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"sequence":{"regex":"UD{#UD_1}"},"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Rodzaj dokumentu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"Projekty ustaw","value":"Projekty ustaw"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Typ dokumentu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"D – pozostałe projekty","value":"D – pozostałe projekty"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Cele projektu oraz informacja o przyczynach i potrzebie rozwiązań planowanych w projekcie","value":"Projekt ma na celu dokonać interwencji w dwóch podstawowych obszarach, tj. w zakresie:\n1)\tmodyfikacji lub dodania nowych uprawnień Rzecznikowi Praw Pacjenta i zmianę przepisów w zakresie postępowań w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów – w celu zwiększenia skuteczności Rzecznika Praw Pacjenta w zakresie ochrony zbiorowych praw pacjenta oraz ograniczenia naruszania przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych zakazu określonego w art. 59 ust. 2 ustawy z dnia 6 listopada \n2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2024 r. poz. 581), zwanej dalej „ustawą”;\n2)\tokreślenia w przepisach ustawy praktyk pseudomedycznych, odnoszących się do udzielania świadczeń zdrowotnych przez osoby niewykonujące zawodu medycznego, stosowania lub oferowania metod, którym przypisuje się właściwości świadczenia zdrowotnego, a prowadzących do pogorszenia zdrowia, niepodjęcia lub odstąpienia od udowodnionego naukowo postępowania diagnostyczno-leczniczego, oraz medycznej dezinformacji, w przypadku uzyskiwania z niej zakresie tych praktyk Rzecznikowi Praw Pacjenta. \n\t\nPodstawowym celem projektu jest przeciwdziałanie działaniom szkodliwym i niebezpiecznym dla zdrowia oraz życia ludzkiego, których źródłem mogą być zarówno praktyki podmiotów wykonujących działalność leczniczą, przede wszystkim przez udzielanie świadczeń zdrowotnych niezgodnych z aktualną wiedzą medyczną, jak i podmiotów lub osób niewykonujących zawodu medycznego i działalności leczniczej, udzielających świadczeń zdrowotnych lub oferujących metody pseudomedyczne, paramedyczne, ale którym przypisywane są właściwości zgodnego z aktualną wiedzą medyczną świadczenia zdrowotnego. \n\nW ramach działalności leczniczej, która jest działalnością regulowaną, powinny być udzielane wyłącznie świadczenia odpowiadające wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej. W wyroku z dnia 23 października 2024 r. (V SA/Wa 767/24) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdził, że żaden podmiot leczniczy, niezależnie od formy prawnej, nie może oferować usług, które są niezgodne z aktualną wiedzą medyczną (…) jedynie metoda bezpieczna dla pacjentów, zweryfikowana naukowo oraz skuteczna w leczeniu danych chorób może być uznana za odpowiadającą wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej.\n\n3)\tUdzielanie pacjentom przez podmioty wykonujące działalność leczniczą świadczeń zdrowotnych niezgodnych z aktualną wiedzą medyczną (a więc w sposób naruszający art. 6 ust. 1 ustawy) jest zjawiskiem wyjątkowo niepokojącym i niebezpiecznym dla pacjentów. Jako przykład takiego postępowania można przywołać stosowanie \nu pacjentów metody ILADS w związku z boreliozą. Metoda ta zakłada długotrwałe (przez wiele miesięcy) stosowanie antybiotyków (w tym 2 lub nawet 3 jednocześnie), kiedy zgodnie z rekomendacjami leczenie boreliozy powinno się korzyści majątkowych lub osobistych (najczęściej w ramach działalności gospodarczej), i przypisania kompetencji w \nodbywać jednym antybiotykiem i trwać do 30 dni. W ramach działań niepożądanych, które przy intensywnej, długotrwałej antybiotykoterapii mogą mieć miejsce, eksperci wymieniają między innymi: trwałe uszkodzenie wątroby, trzustki, jelit, nerek, ośrodkowego układu nerwowego, zapalenia ścięgien, predyspozycje do zakażeń Clostridium difficile. W ocenie projektodawcy należy dążyć do ograniczania ww. negatywnych zjawisk w ramach działalności leczniczej, co przełoży się na bezpieczeństwo pacjentów oraz ich dostęp do świadczeń zdrowotnych zgodnych z aktualnym stanem wiedzy medycznej. \n\nW zakresie zaś praktyk pseudomedycznych należy wskazać na wyjątkowo szkodliwe i niebezpieczne zjawisko dotyczące leczenia i diagnozowania chorób przez osoby niewykonujące zawodu medycznego i podmioty niewykonujące działalności leczniczej, stosowania metod paramedycznych w połączeniu z przypisywaniem tym metodom wartości i właściwości świadczenia zdrowotnego. Ten element szkodliwej działalności jest istotnie powiązany z medyczną dezinformacją. Informacje dotyczące tzw. pseudoterapii są rozpowszechniane w szerokiej przestrzeni publicznej, w szczególności w internecie bądź na organizowanych, najczęściej odpłatnych lub z celem komercyjnym, konferencjach i spotkaniach. Informacje te są publikowane w szczególności przez osoby, które nie wykonują zawodu medycznego i działalności leczniczej, a dotyczą metod leczenia między innymi boreliozy, autyzmu, chorób autoimmunologicznych, nowotworów, leczenia toksykologicznego, chorób przewlekłych, zlecania badań diagnostycznych, leczenia łuszczycy, insulinooporności, alergii, czy też chorób pasożytniczych. Wiele osób poddaje się tym pseudoterapiom. Skutki takich zachowań mają wpływ na zdrowie tych osób. Niebezpiecznym zjawiskiem jest zachęcanie tych osób do rezygnacji ze świadczeń zdrowotnych udzielanych zgodnie z aktualną wiedzą medyczną. Jeżeli osobą taką jest pacjent onkologiczny, to zaniechanie leczenia może prowadzić do jej śmierci. Medyczna dezinformacja ma wpływ na postępowanie społeczeństwa, co widać na przykładzie obowiązkowych szczepień ochronnych – w czasie ostatnich 5 lat liczba uchyleń od szczepień obowiązkowych zwiększyła się prawie 2-krotnie, od 48,6 tys. uchyleń w 2019 roku do 87,3 tys. uchyleń w 2023 roku .\n","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Istota rozwiązań planowanych w projekcie, w tym proponowane środki realizacji","value":"Istotą planowanych rozwiązań jest dokonanie zmian w przepisach prawa, które przyczynią się do zwiększenia poziomu przestrzegania praw pacjenta przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych, oraz ograniczania działań szkodliwych i niebezpiecznych dla zdrowia (praktyki pseudomedyczne).\n\nW tym zakresie można wyróżnić trzy zasadnicze obszary proponowanych zmian:\n1)\tpostępowania w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów; \n2)\tpostępowania w sprawach praktyk pseudomedycznych; \n3)\tnakładanie przez Rzecznika Praw Pacjenta kar pieniężnych.\n\nAd 1)\nProponowane rozwiązania będą przewidywać, analogiczną jaką posiada Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, kompetencję Rzecznika Praw Pacjenta w zakresie wydawania tzw. ostrzeżeń publicznych, jeżeli strona postępowania dopuszcza się praktyki, która może zagrażać życiu lub zdrowiu pacjentów lub spowodować inne niekorzystne skutki dla szerokiego kręgu pacjentów. \n\nKolejnym instrumentem wzmacniającym kompetencje Rzecznika Praw Pacjenta ma być wydawanie tzw. decyzji tymczasowych, które zobowiązują strony postępowania w sprawie stosowania praktyki naruszającej zbiorowe prawa pacjentów do powstrzymania się od określonych zachowań w celu zapobieżenia wystąpienia zagrożenia życia lub zdrowia pacjentów do czasu zakończenia postępowania. Ma to na celu zabezpieczenie przed negatywnymi skutkami stosowania tych praktyk, które mogą okazać się niemożliwe do usunięcia. \n\nProjekt będzie także przewidywać zmianę, która pozwoli na zobowiązanie podmiotu stosującego praktykę naruszającą zbiorowe prawa pacjentów do usunięcia skutków tej praktyki, także w przypadku podmiotu, który w toku postępowania zaprzestał jej stosowania, co obecnie nie jest możliwe. \n\nW celu upowszechniania wiedzy na temat ochrony zbiorowych praw pacjenta proponuje się dodanie zadania Rzecznika Praw Pacjenta w zakresie upowszechniania orzecznictwa w zakresie ww. praktyk.\n\nAd 2)\nProjekt wyposaży Rzecznika Praw Pacjenta w nowe zadanie, jakim będzie prowadzenie postępowań w sprawach praktyk pseudomedycznych. Praktyki te zostaną wyodrębnione od praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów. Proponuje się określenie, że zakazana jest działalność – jako wysoce szkodliwa dla zdrowia – polegająca na udzielaniu świadczeń zdrowotnych przez osobę niewykonującą zawodu medycznego, oferowaniu lub stosowaniu metod, którym przypisuje się właściwości świadczenia zdrowotnego, prowadzących do pogorszenia zdrowia, niepodjęcia lub odstąpienia od udowodnionego naukowo postępowania diagnostyczno-leczniczego. Praktyką pseudomedyczną będzie nadto wykonywanie działalności medycznej bez uzyskania właściwego wpisu do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą, a także medyczna dezinformacja, w przypadku uzyskiwania z niej korzyści majątkowych i osobistych oraz rozpowszechniania jej w sposób publiczny. Zasady dotyczące prowadzenia postępowań w sprawach praktyk pseudomedycznych, będą analogiczne do postępowań w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów – łącznie z upowszechnianiem przez Rzecznika Praw Pacjenta orzecznictwa w tym zakresie. Objęta ww. praktyką ma zostać zatem nie każda działalność paramedyczna, a taka, która przewiduje udzielanie świadczeń zdrowotnych bez uprawnień oraz stosowanie metod, co do których wprowadza się w błąd, przez przypisywanie im nieprawdziwych właściwości leczniczych, a także medyczna dezinformacja, jednak połączona z uzyskiwaniem korzyści majątkowej lub osobistej i rozpowszechniana oraz promowana publicznie.\n\nAd 3)\nKolejnym obszarem, ściśle powiązanym z dwoma wcześniejszymi, jest zwiększenie uprawnień Rzecznika Praw Pacjenta w zakresie nakładania kar pieniężnych. Projekt będzie przewidywać, analogicznie do uprawnień jakie posiada Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, możliwość nałożenia przez Rzecznika Praw Pacjenta kary pieniężnej już w decyzji o uznaniu stosowania praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów (a więc za samo naruszenie zakazu stosowania tych praktyk). Obecnie Rzecznik nakłada ww. karę dopiero w przypadku braku zaniechania stosowania praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów po decyzji tego organu, co pod względem prewencji jest niewystarczające. Samo stosowanie praktyki, niezależnie od rodzaju naruszeń oraz ich skutków, nie podlega żadnej sankcji.\n\nPonadto, celem umożliwienia podjęcia szybkiej reakcji i działania dla ochrony praw pacjentów, bez potrzeby wszczynania kolejnego postępowania, Rzecznik Praw Pacjenta będzie mógł nałożyć karę pieniężną w przypadku ponownego podjęcia przez podmiot praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów, co do których Rzecznik Praw Pacjenta już wydał decyzje i zakazał ich stosowania (quasi recydywa).\n\nNową kompetencją Rzecznika Praw Pacjenta, ponownie analogiczną do tej, którą posiada Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, będzie możliwość nałożenia na kierownika podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych, kary pieniężnej w wysokości do dwudziestokrotności przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, począwszy od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło ogłoszenie przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 1631, z późn. zm.), jeżeli osoba ta, w ramach sprawowania swojej funkcji dopuściła przez swoje działanie lub zaniechanie do naruszenia zakazu bądź do niewykonania działań niezbędnych do zaniechania praktyki naruszającej zbiorowe prawa pacjentów. \n\nPonadto z uwagi na niezmienioną od 2009 r., tj. od wejścia w życie ustawy, wysokość maksymalną kar pieniężnych nakładanych przez Rzecznika Praw Pacjenta, projekt będzie przewidywał zwiększenie tej wysokości – z 500 000 zł do 1 000 000 zł, w przypadku kary nakładanej na podstawie art. 68 ustawy, oraz adekwatnie z 50 000 zł do 100 000 zł, w przypadku kary, o której mowa w art. 69 ustawy. Uzasadnione jest to w szczególności ponad 50% skumulowaną inflacją w okresie od dnia wejścia w życie tej ustawy. Należy przy tym zauważyć, że zjawisko inflacji w Rzeczypospolitej Polskiej nadal występuje. Dlatego też wysokość maksymalnej kary pieniężnej, jaką Rzecznik Praw Pacjenta może nałożyć, wymaga waloryzacji i podniesienia do ww. poziomu. \n\nPrzepisy dotyczące kar pieniężnych za naruszenie zbiorowych praw pacjentów będą miały zastosowanie także w przypadku praktyk pseudomedycznych. \n\nProjekt ureguluje także uprawnienie Rzecznika Praw Pacjenta do dostępu do danych przetwarzanych w systemie teleinformatycznym dotyczących zgłoszeń alarmowych. Dane takie będą wykorzystywane w toku podejmowanych czynności wyjaśniających w sprawach dotyczących ochrony praw pacjenta. \n\nProjekt ustawy będzie zakładał także jedną zmianę w przepisach odnoszących się do postępowań wyjaśniających prowadzonych przez Rzecznika Praw Pacjenta w sprawach indywidualnych pacjentów. Na podstawie art. 52 ust. 2 pkt 1a ustawy, prowadząc tego rodzaju postępowanie, Rzecznik Praw Pacjenta ma prawo żądać między innymi złożenia wyjaśnień oraz zapewnienia dostępu do dokumentów, przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych. Należy przy tym zaznaczyć, \nże za brak realizacji ww. żądania nie jest przewidziana żadna sankcja, zaś w swojej praktyce Rzecznik Praw Pacjenta spotyka się z przypadkami braku współpracy ze strony podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych, co uniemożliwia właściwe przeprowadzenie postępowania i realizację prawa pacjenta do wyjaśnienia jego sprawy. Stąd też w projekcie proponuje się dodanie sankcji za brak realizacji ww. żądania Rzecznika Praw Pacjenta w postaci kary pieniężnej (do wysokości 20 000 zł). \n\nProjekt ustawy przewiduje również rozszerzenie uprawnień Rzecznika Praw Pacjenta w zakresie udziału tego organu w postępowaniach cywilnych dotyczących naruszenia praw pacjenta. Stosownie do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 12 października 2018 r. (sygn. V CSK 33/18), w obowiązującym stanie prawnym, Rzecznik Praw Pacjenta nie ma zdolności sądowej do wytaczania powództwa o zadośćuczynienie na rzecz bliskich pacjenta zmarłego na skutek naruszenia jego praw. Przewiduje się zmianę w tym zakresie i przyjęcie, że z przedmiotowego uprawnienia Rzecznik Praw Pacjenta będzie mógł skorzystać w sprawach, o którym mowa w art. 4 ust. 2 ustawy, oraz o roszczenia wynikające ze śmierci pacjenta, do której doszło podczas lub w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych albo na skutek ich nieudzielenia, w szczególności w sprawach o zapłatę świadczeń odszkodowawczych wynikających z art. 446 i art. 448 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2024 r. poz. 1061, z późn. zm.).\n","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Oddziaływanie na życie społeczne nowych regulacji prawnych","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Spodziewane skutki i następstwa projektowanych regulacji prawnych","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Sposoby mierzenia efektów nowych regulacji prawnych","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za opracowanie projektu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"MZ","value":"MZ"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Osoba odpowiedzialna za opracowanie projektu","value":"Jerzy Szafranowicz Podsekretarz Stanu ","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za przedłożenie projektu RM","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"MZ","value":"MZ"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Planowany termin przyjęcia projektu przez RM","value":"II kwartał 2025 r.","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Informacja o rezygnacji z prac nad projektem","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Status realizacji","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"}]}}