W celu świadczenia usług na najwyższym poziomie stosujemy pliki cookies. Korzystanie z naszej witryny oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu. W każdym momencie można dokonać zmiany ustawień Państwa przeglądarki. Zobacz politykę cookies.
Powrót

Projekt ustawy o zmianie ustawy o żegludze śródlądowej oraz ustawy o czasie pracy na statkach żeglugi śródlądowej POPRZEDNI TYTUŁ: Projekt ustawy o zmianie ustawy o żegludze śródlądowej

{"register":{"columns":[{"header":"Numer projektu","value":"UC116","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"sequence":{},"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Rodzaj dokumentu","registerId":20476989,"dictionaryValues":[{"id":"Projekty ustaw","value":"Projekty ustaw"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Typ dokumentu","registerId":20476989,"dictionaryValues":[{"id":"C – projekty implementujące UE","value":"C – projekty implementujące UE"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Informacje o przyczynach i potrzebie wprowadzenia rozwiązań planowanych w projekcie","value":"W dniu 16 stycznia 2018 r. weszła w życie dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2397 z dnia 12 grudnia 2017 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych w żegludze śródlądowej oraz uchylająca dyrektywy Rady 91/672/EWG i 96/50/WE (Dz. Urz. UE L 345 z 27.12.2017, str. 53), zwana dalej „dyrektywą 2017/2397”. Termin implementacji przedmiotowej dyrektywy 2017/2397 upływa w dniu 17 stycznia 2022 r. Wskazana dyrektywa 2017/2397 jest uzupełniona i wykonywana przez:\n1) dyrektywę delegowaną Komisji (UE) 2020/12 z dnia 2 sierpnia 2019 r. uzupełniającą dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2397 w odniesieniu do standardów dotyczących: kompetencji oraz odpowiadających im wiedzy i umiejętności, egzaminów praktycznych, zatwierdzania symulatorów oraz stanu zdrowia (Dz. Urz. UE L 6 z 10.1.2020, str. 15);\n2) dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1233 z dnia 14 lipca 2021 r. w sprawie zmiany dyrektywy (UE) 2017/2397 w odniesieniu do środków przejściowych dotyczących uznawania świadectw wydanych przez państwa trzecie (Dz. Urz. UE L 274 z 30.7.2021, str. 52);\n3) rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2020/182 z dnia 14 stycznia 2020 r. w sprawie wzorów stosowanych w dziedzinie kwalifikacji zawodowych w żegludze śródlądowej (Dz. Urz. UE L 38 z 11.2.2020, str. 1);\n4) rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2020/473 z dnia 20 stycznia 2019 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2397 w odniesieniu do norm dotyczących baz danych na temat unijnych świadectw kwalifikacji, żeglarskich książeczek pracy i dzienników pokładowych (Dz. Urz. UE L 100 z 1.4.2020, str. 1).\nPolskie przepisy zawarte w ustawie z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej (Dz. U. z 2020 r. poz. 1863) i aktach wykonawczych do tej ustawy, regulujące kwestie kwalifikacji zawodowych członków statków żeglugi śródlądowej nie są w pełni dostosowane do przepisów przedmiotowej dyrektywy 2017/2397. Wynika to z faktu, że dotychczas jedynym dokumentem kwalifikacyjnym, uznawanym na terenie UE, na mocy dyrektywy Rady 96/50/WE z dnia 23 lipca 1996 r. w sprawie harmonizacji warunków uzyskiwania krajowych patentów kapitanów łodzi do celów przewozu towarów i pasażerów śródlądowymi wodnymi drogami we Wspólnocie (Dz. Urz. UE L 235 z 17.9.1996, str. 31), jest patent kapitana żeglugi śródlądowej. Dla pozostałych dokumentów kwalifikacyjnych zastosowanie miały wyłącznie przepisy krajowe, które chociaż podobnie do rozwiązań wprowadzanych dyrektywą 2017/2397 opierały się w szczególności na posiadaniu odpowiedniej wiedzy, praktyce pływania, a w stosownych przypadkach również wymagały zdania egzaminu, to nie były one jednakowe w poszczególnych krajach UE i wymagają ujednolicenia. Dodatkowo polski system kwalifikacji przewiduje uprawnienia, których nie przewiduje dyrektywa, a nie obejmuje części z tych przewidzianych dyrektywą.\nDyrektywa 2017/2397 zapewnia harmonizację wymagań i uznawanie wydawanych w państwach członkowskich, na terenie UE, następujących dokumentów kwalifikacyjnych dla członków załóg w służbie pokładowej:\n- unijne świadectwo kwalifikacji młodszego marynarza żeglugi śródlądowej,\n- unijne świadectwo kwalifikacji praktykanta żeglugi śródlądowej,\n- unijne świadectwo kwalifikacji marynarza żeglugi śródlądowej,\n- unijne świadectwo kwalifikacji starszego marynarza żeglugi śródlądowej,\n- unijne świadectwo kwalifikacji sternika żeglugi śródlądowej,\n- unijne świadectwo kwalifikacji kapitana żeglugi śródlądowej,\n- szczególne zezwolenie dla kapitana na:\n1. uprawianie żeglugi na wodach morskich,\n2. uprawianie żeglugi z pomocą radaru,\n3. prowadzenie dużego konwoju,\n- unijne świadectwo kwalifikacji eksperta w dziedzinie żeglugi pasażerskiej,\n- unijne świadectwo kwalifikacji eksperta w dziedzinie skroplonego gazu ziemnego.\nDyrektywa 2017/2397 ma zastosowanie do członków załogi pokładowej na następujących rodzajach jednostek pływających na unijnych śródlądowych drogach wodnych na:\na) statkach o długości co najmniej 20 metrów,\nb) statkach, dla których iloczyn długości, szerokości i zanurzenia wynosi co najmniej 100 metrów sześciennych,\nc) holownikach i pchaczach przeznaczonych do:\n- holowania lub pchania statków, o których mowa w lit. a i lit. b,\n- holowania lub pchania urządzeń pływających,\n- przemieszczania statków, o których mowa w lit. a i lit. b, lub urządzeń pływających w sprzężeniu burtowym,\nd) statkach pasażerskich,\ne) statkach, które muszą posiadać świadectwo homologacji na mocy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/68/WE z dnia 24 września 2008 r. w sprawie transportu lądowego towarów niebezpiecznych,\nf) urządzeniach pływających.\nDyrektywy natomiast nie stosuje się do:\na) uprawiających żeglugę w celach sportowych lub rekreacyjnych,\nb) uczestniczących w eksploatacji promów nieporuszających się samodzielnie,\nc) uczestniczących w eksploatacji jednostek pływających wykorzystywanych przez siły zbrojne, siły utrzymywania porządku publicznego, służby obrony cywilnej, administrację żeglugi, straż pożarną i inne służby ratownicze.\nDodatkowo dyrektywa 2017/2397 przewiduje wydawanie przez wszystkie państwa członkowskie jednakowych dzienników pokładowych dla statków oraz żeglarskich książeczek pracy, które również będą uznawane na terytorium UE.\nDo czasu pełnego wdrożenia dyrektywy 2017/2397 Polska nie będzie mogła wydawać unijnych świadectw kwalifikacji, a także dzienników pokładowych i żeglarskich książeczek pracy przewidzianych w dyrektywie. Mając to na względzie, niezbędnym jest pilne dostosowanie obecnego polskiego systemu kwalifikacji zawodowych w żegludze śródlądowej do wymagań określonych w dyrektywie 2017/2397.","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Istota rozwiązań ujętych w projekcie","value":"Chociaż dyrektywa 2017/2397 w art. 39 ust. 2 - 4 przewiduje możliwość zwolnienia z częściowego lub całkowitego wdrożenia do przepisów krajowych przedmiotowej dyrektywy, to określa ona szczegółowe przesłanki, jakie muszą zostać spełnione aby z takiego zwolnienia państwo członkowskie mogło skorzystać. Biorąc pod uwagę, że Polska posiada system śródlądowych dróg wodnych, który jest połączony z systemem dróg wodnych innych państw członkowskich i odbywa się regularna żegluga śródlądowa, należy wskazać, że Polska jest zobligowana do pełnego wdrożenia dyrektywy 2017/2397. Jednocześnie dyrektywa precyzyjnie określa rodzaje dokumentów i warunki ich uzyskiwania, pozostawiając dla państw członkowskich niewielką swobodę w zakresie sposobu jej wdrożenia.\nPełne wdrożenie dyrektywy 2018/2397 wymaga pilnej nowelizacji ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej oraz pilnego wydania 3 aktów wykonawczych, które zastąpią następujące akty wykonawcze:\n1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 stycznia 2002 r. w sprawie określenia wzoru i sposobu prowadzenia dziennika pokładowego na statkach żeglugi śródlądowej (Dz. U. poz. 69),\n2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 20 listopada 2014 r. w sprawie kwalifikacji zawodowych i składu załóg statków żeglugi śródlądowej (Dz. U. poz. 1686 oraz z 2018 r. poz. 576),\n3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 8 maja 2002 r. w sprawie żeglarskiej książeczki pracy członka załogi statku żeglugi śródlądowej (Dz. U. poz. 651).\n\nW celu pełnego wdrożenia dyrektywy 2017/2397 niezbędne jest, w szczególności:\n1) Wprowadzenie jednolitych dokumentów kwalifikacyjnych w służbie pokładowej dla statków objętych dyrektywą oraz zapewnienie jednolitych wymogów dla uzyskiwania unijnych świadectw kwalifikacji członka załogi i unijnych świadectw kwalifikacji do wykonywania szczególnych operacji.\nObecny system kwalifikacji członków załogi pokładowej statków żeglugi śródlądowej objętych dyrektywą 2017/2397 obejmuje następujące kwalifikacje:\n- młodszy marynarz żeglugi śródlądowej,\n- marynarz żeglugi śródlądowej\n- starszy marynarz żeglugi śródlądowej,\n- bosman żeglugi śródlądowej,\n- sternik żeglugi śródlądowej,\n- szyper żeglugi śródlądowej,\n- kapitan żeglugi śródlądowej.\nNatomiast dyrektywa przewiduje następujące kwalifikacje:\n- praktykant żeglugi śródlądowej,\n- młodszy marynarz żeglugi śródlądowej,\n- marynarz żeglugi śródlądowej,\n- starszy marynarz żeglugi śródlądowej,\n- sternik żeglugi śródlądowej,\n- kapitan żeglugi śródlądowej.\nDodatkowo dyrektywa przewiduje nowe rodzaje dokumentów, tj. eksperta w dziedzinie żeglugi pasażerskiej oraz eksperta w dziedzinie skroplonego gazu ziemnego.\nChociaż znaczna część kwalifikacji i związanych z nimi stanowisk na statku nie ulega zmianie, to różnią się wymagania dla ich uzyskania. Przykładowo, zgodnie z dotychczasowymi przepisami, praktyka pływania wymagana do uzyskania poszczególnych dokumentów kwalifikacyjnych wynosi, w przypadku:\n1) marynarza - 90 dni\n2) starszego marynarza 270 + egzamin\n3) bosmana - 450 dni\n4) sternika - 630 + egzamin\nnatomiast zgodnie z dyrektywą 2017/2397 wynosić będzie, w przypadku:\n1) marynarza - 360 dni + egzamin,\n2) starszego marynarza – 540 dni\n3) sternika – 720 dni.\nDyrektywa 2017/2397 nie przewiduje kwalifikacji bosmana.\nDla uzyskania unijnych świadectw eksperta w dziedzinie żeglugi pasażerskiej oraz w dziedzinie skroplonego gazu ziemnego dyrektywa przewiduje konieczność posiadania ukończonych 18 lat oraz zdania egzaminu potwierdzającego posiadanie stosownej wiedzy. Podobnie reguluje się również kwestię szczególnych zezwoleń dla kapitanów z tym, że w przypadku zezwolenia na prowadzenie dużych konwojów, zamiast egzaminu, wymagana jest dodatkowa praktyka pływania wynosząca 720 dni, w tym co najmniej przez 540 dni osoba ubiegająca się o takie szczególne zezwolenie powinna posiadać kwalifikacje kapitana i odbyć przynajmniej 180 dni praktyki w prowadzeniu dużych konwojów. Na marginesie należy wspomnieć, że szczególne zezwolenie do uprawiania żeglugi na wodach morskich w połączeniu z unijnym świadectwem kapitana, zastępuje dotychczasowe uprawnienie w postaci patentu kapitana kl. A, zaś w zakresie uprawiania żeglugi przy wykorzystaniu radaru, świadectwo obserwatora radarowego. Uzyskanie tych dotychczasowych kwalifikacji również wymagało zdania stosownego egzaminu.\nMając na względzie występujące różnice niezbędnym jest zapewnienie w polskim systemie prawnym wymagań zgodnych z tymi określonymi w dyrektywie. Jednocześnie dyrektywa przewiduje, odmiennie od dotychczasowych polskich regulacji, że dokumenty kwalifikacyjne będą wydawane na czas określony, w większości przypadków uzależniony od czasu ważności badań lekarskich, a w niektórych przypadkach od zdania egzaminu lub posiadania określonej praktyki pływania. Dlatego też niezbędne jest zapewnienie przepisów, które uregulują nie tylko kwestię okresów ważności wydawanych dokumentów kwalifikacyjnych, ale również wymagań, jakie muszą zostać spełnione dla poszczególnych unijnych świadectw kwalifikacji, aby mogły zostać przedłużone.\n\n\n2) Zapewnienie odpowiednich procedur wydawania i przedłużania ważności dokumentów członków załóg statków.\nPodobnie jak w przypadku dotychczasowych dokumentów kwalifikacyjnych wydawanie unijnych dokumentów kwalifikacyjnych będzie w kompetencji dyrektorów urzędów żeglugi śródlądowej, pozostawiono również tryb wnioskowy. Jednocześnie, mając na względzie funkcjonowanie unijne bazy danych i krajowych rejestrów, planuje się odstąpić od określania właściwości miejscowej, co będzie stanowiło ułatwienie dla osoby zainteresowanej uzyskaniem dokumentu kwalifikacyjnego. Dodatkowo, mając na względzie wymagania dyrektywy 2017/2397 nakłada się na dyrektorów urzędów żeglugi śródlądowej obowiązek wprowadzania danych dotyczących dokumentów kwalifikacyjnych do bazy danych i weryfikowania przed wydaniem dokumentu, czy taki dokument nie został wcześniej wydany wnioskodawcy. Określono również, że odmowa wydania dokumentu będzie następować w formie decyzji, co zapewnia ochronę wnioskodawcy, który nie zgadza się z rozstrzygnięciem organu 1 instancji.\n\n\n3) Nowelizacja przepisów dotyczących uznawania dokumentów wydawanych przez inne państwa.\nObecnie jedynym dokumentem kwalifikacyjnym, uznawanym bezpośrednio na terenie UE, na mocy dyrektywy Rady 96/50/WE z dnia 23 lipca 1996 r. w sprawie harmonizacji warunków uzyskiwania krajowych patentów kapitanów łodzi do celów przewozu towarów i pasażerów śródlądowymi wodnymi drogami we Wspólnocie (Dz. Urz. UE L 235 z 17.9.1996, str. 31), jest patent kapitana żeglugi śródlądowej. Obecnie, kwestię tą reguluje art. 35 ust. 5 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej. Regulacja ta musi zostać znowelizowana tak, aby zgodnie z dyrektywą 2017/2397 uznawało się, bez konieczności podejmowania dodatkowych czynności, następujące dokumenty:\n1) unijne świadectwo kwalifikacji członka załogi pokładowej oraz unijne świadectwo kwalifikacji do wykonywania szczególnych operacji wydane przez właściwy organ innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego;\n2) świadectwo kwalifikacji wydane zgodnie z rozporządzeniem dotyczącym składu załóg statków na Renie, w którym określono wymogi identyczne jak wymogi zawarte w dyrektywie 2017/2397;\n3) świadectwo kwalifikacji wydane przez państwo trzecie, zgodnie z przepisami krajowymi tego państwa, określającymi wymogi identyczne jak wymogi zawarte w dyrektywie 2017/2397, które uzyskało uznanie Komisji Europejskiej zgodnie z art. 10 ust. 5 dyrektywy 2017/2397.\nAnalogiczne regulacje dotyczące uznawania w zakresie dzienników pokładowych i żeglarskich książeczek pracy powinny się również znaleźć w zmienianej ustawie.\n\n\n4) Określenie ram funkcjonowania Komisji Egzaminacyjnych i sposobu przeprowadzania egzaminów.\nPodobnie jak w obecnej regulacji, dyrektywa uzależnia uzyskiwanie niektórych dokumentów od zdania egzaminu, potwierdzającego posiadanie odpowiedniej wiedzy i umiejętności (kompetencji). Planuje się, że aktualne komisje egzaminacyjne – Centralna Komisja Egzaminacyjna i terenowe komisje egzaminacyjne działające przy dyrektorach urzędów żeglugi śródlądowej w oparciu o art. 36 ust. 2 i przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 37 ust. 1 ustawy o żegludze śródlądowej pozostaną w dalszym ciągu odpowiedzialne za przeprowadzenie egzaminu. Niemniej przepisy w tym zakresie muszą zostać dostosowane do wymogów określonych w dyrektywie. Planuje się również określenie podstawowych kwestii dotyczących funkcjonowania komisji egzaminacyjnych, w tym w szczególności zasady powoływania przewodniczących komisji oraz procedury wpisywania egzaminatorów na listę egzaminatorów prowadzoną przez ministra właściwego do spraw żeglugi śródlądowej, ze względu na ich ustawową materię, bezpośrednio w ustawie. Pozostałe kwestie, w tym między innymi konkretne wymogi egzaminacyjne na poszczególne dokumenty kwalifikacyjne, wynikające szczegółowo z dyrektywy delegowanej Komisji (UE) 2020/12 z dnia 2 sierpnia 2019 r. uzupełniającej dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2397 w odniesieniu do standardów dotyczących: kompetencji oraz odpowiadających im wiedzy i umiejętności, egzaminów praktycznych, zatwierdzania symulatorów oraz stanu zdrowia (Dz. Urz. UE L 6 z 10.1.2020, str. 15), i regulamin komisji egzaminacyjnych w sposób szczegółowy zostaną określone w rozporządzeniu.\n\n\n5) Określenie procedur zawieszania i cofania kwalifikacji.\nZgodnie z dyrektywą 2017/2397 państwo członkowskie, w przypadku stwierdzenia, że osoba posiadająca kwalifikacje nie spełnia już wymogów określonych do uzyskania dokumentu, zobowiązane jest cofnąć dokument kwalifikacyjny.\nPrzewiduje się również możliwość zawieszenia ważności dokumentu kwalifikacyjnego ze względów bezpieczeństwa lub w celu zapewnienia porządku publicznego. Tym samym niezbędne jest określenie zarówno organu właściwego w tej sprawie, jak również procedury postępowania. Rozwiązanie to nie jest kompletnie nowe, gdyż art. 56 ustawy o żegludze śródlądowej, w określonym w nim przypadkach, przewidywał możliwość czasowego zawieszenia lub pozbawienia kwalifikacji zawodowych członka załogi. Niemniej przepisy w tym zakresie wymagają rozszerzenia, w tym również określenie sposobu postępowania z dokumentami wydanymi przez inne państwa niż Polska.\n\n\n6) Zapewnienie jednolitych wzorów dokumentów.\nRozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2020/182 z dnia 14 stycznia 2020 r. w sprawie wzorów stosowanych w dziedzinie kwalifikacji zawodowych w żegludze śródlądowej (Dz. Urz. UE L 38 z 11.2.2020, str. 1) wydane na podstawie dyrektywy 2017/2397 określa wzory następujących dokumentów:\n- unijnego świadectwa kwalifikacji kapitana,\n- unijnego świadectwa eksperta w dziedzinie żeglugi pasażerskiej,\n- unijnego świadectwa eksperta w dziedzinie skroplonego gazu ziemnego,\n- żeglarskiej książeczki pracy,\n- jednolitego dokumentu będącego połączeniem unijnych świadectw kwalifikacji i żeglarskiej książeczki pracy,\n- dziennika pokładowego,\n- zaświadczenia o zdaniu egzaminu praktycznego na symulatorze.\nPozostałe dokumenty kwalifikacyjne nie stanowią odrębnych dokumentów i wydaje się je poprzez dokonanie stosownych wpisów w dokumencie będącym połączeniem unijnych świadectw kwalifikacji i żeglarskiej książeczki pracy. Taki sposób jest już od wielu lat powszechnie stosowany przez wiele krajów UE.\nDodatkowo należy wskazać, że dokumenty kwalifikacyjne i żeglarskie książeczki pracy spełniają przesłanki za uznanie ich za dokumenty publiczne w rozumieniu ustawy z dnia 22 listopada 2018 r. o dokumentach publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1660 i 1997), dlatego też wzory tych dokumentów muszą zostać odpowiednio zabezpieczone.\nMając to na względzie niezbędnym jest, aby wzory te zostały wdrożone do polskiego systemu prawnego, tym samym w ustawie powinno się znaleźć upoważnienie dla ministra właściwego do spraw żeglugi śródlądowej do określenia tych wzorów dokumentów, zaś same wzory w odpowiednich aktach wykonawczych.\n\n\n7) Określenie procedur zatwierdzania programów szkoleń w celu uznawania dyplomów i świadectw wydawanych przez jednostki edukacyjne (szkoły, uczelnie).\nDyrektywa 2017/2397 przewiduje możliwość uznawania programów szkoleń, ukończenie których pozwala na preferencyjne warunki uzyskiwania dokumentów kwalifikacyjnych. Mając na względzie fakt, że w Polsce działają szkoły ponadpodstawowe i uczelnie, które prowadzą kształcenie w zawodach żeglugi śródlądowej, niezbędnym jest, aby umożliwić takim szkołom uzyskanie zatwierdzenia prowadzonych programów szkoleń, które to będzie potwierdzać, że realizowane przez nie programy są zgodne z wymaganiami i odpowiadającym im kompetencjami określonymi w dyrektywie. Dotychczas, dyplomy tych szkół i uczelni pozwalały na preferencyjne uzyskiwanie dokumentów kwalifikacyjnych bez konieczności zatwierdzania ich programów, niemniej w związku z dyrektywą, taka dalsza możliwość w przypadku unijnych świadectw kwalifikacji będzie możliwa wyłącznie po uzyskaniu zatwierdzenia. Dlatego też niezbędnym jest wskazanie ministra właściwego do spraw żeglugi śródlądowej jako organu właściwego w sprawach zatwierdzania programów szkoleń, wskazanie, że takie uznanie następuje na wniosek i po wykazaniu spełnienia wymogów określonych w dyrektywie, tj. że:\n- cele szkolenia, treści dydaktyczne, metody, zastosowane nośniki, procedury, w tym również w stosownych przypadkach wykorzystywane symulatory, oraz materiały szkoleniowe są prawidłowo udokumentowane i umożliwiają kandydatom osiągnięcie wymaganej wiedzy i umiejętności, określonych dla uzyskania dokumentów kwalifikacyjnych, objętych uznaniem,\n- szkoła posiada wykwalifikowaną kadrę wykazującej dogłębną znajomość programu szkolenia,\n- szkoła posiada wykwalifikowanych i wolnych od konfliktu interesu egzaminatorów, którzy będą przeprowadzać egzamin, w ramach tych szkoleń,\n- szkoła posiada certyfikat niezależnego organu kontrolnego uznawanego przez administrację państwa, obejmującego ocenę jakości programu szkolenia oraz jakości szkolenia, opartego na odpowiednich normach krajowych lub uznanych międzynarodowych normach jakości.\nZatwierdzone programy szkolenia, w zależności od okresu ich trwania i objętego nim zakresu wiedzy i umiejętności (kompetencji) będą pomagać w preferencyjnym uzyskiwaniu odpowiednich unijnych świadectw kwalifikacji zarówno na poziomie operacyjnym, jak i na poziomie zarządczym (kapitan).\n\n\n8) Zapewnienie procedury zatwierdzania symulatorów, na których będą mogły się odbywać egzaminy.\nDyrektywa przewiduje możliwość przeprowadzania egzaminów praktycznych na kapitana żeglugi śródlądowej oraz szczególne zezwolenie dla kapitana do uprawiania żeglugi przy pomocy radaru zarówno na statku, jak i na symulatorze, z tym że taki symulator musi spełniać wymagania określone w dyrektywie delegowanej Komisji (UE) 2020/12 z dnia 2 sierpnia 2019 r. uzupełniającej dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2397 w odniesieniu do standardów dotyczących: kompetencji oraz odpowiadających im wiedzy i umiejętności, egzaminów praktycznych, zatwierdzania symulatorów oraz stanu zdrowia (Dz. Urz. UE L 6 z 10.1.2020, str. 15) i uzyskać zatwierdzenie właściwego organu państwa członkowskiego. Dotychczas egzaminy na ww. kwalifikacje odbywają się wyłącznie na statkach. Mając to na względzie niezbędnym jest przypisanie dyrektorowi urzędu żeglugi śródlądowej kompetencji do zatwierdzania symulatorów, umocowania w polskim systemie prawnym wymogów, o których mowa w powyższej dyrektywie i trybu zatwierdzania symulatorów, które będą mogły być używane na potrzeby egzaminów.\n\n\n9) Zharmonizowanie przepisów dotyczących żeglarskich książeczek pracy i dzienników pokładowych, tj. dokumentów, które stanowią podstawę m.in. do uznawania praktyki pływania niezbędnej do nabywania kwalifikacji.\nPoza dokumentami kwalifikacyjnymi dyrektywa 2017/2397 wprowadza również zunifikowane żeglarskie książeczki pracy i dzienniki pokładowe. Chociaż ich wzory, określone dotychczas w przepisach krajowych niewiele się różniły od tych określonych w dyrektywie, to nie było przepisów, które pozwalałyby je uznawać we wszystkich państwach członkowskich. Skutkowało to tym, że niekiedy członek załogi musiał posiadać i prowadzić 2 zbliżone do siebie żeglarskie książeczki pracy, np. polską i niemiecką, która obejmowała praktykę pływania na Renie. Poza określeniem wzoru dyrektywa przewiduje m.in. konieczność odnotowywania w bazie danych statków wszelkich informacji związanych z wydaniem, zagubieniem, wymianą żeglarskiej książeczki pracy i dziennika pokładowego, a także obowiązek weryfikowania wpisów w żeglarskiej książeczce pracy, dotyczących praktyki pływania co 15 miesięcy (obecnie jest to co 12 miesięcy) i możliwość takiego zatwierdzenia praktyki pływania we właściwych organach każdego z państw członkowskich. Oznacza to m.in., że członek załogi, który uzyskał żeglarską książeczkę pracy w Polsce będzie mógł zatwierdzić wpisaną w niej praktykę pływania w dowolnym państwie członkowskim. Przepisy ustawy o żegludze śródlądowej oraz rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 8 maja 2002 r. w sprawie żeglarskiej książeczki pracy członka załogi statku żeglugi śródlądowej (Dz. U. poz. 651) będą musiały zostać dostosowane w powyższym zakresie.\n\n\n10) Zmiana przepisów dotyczących stanu zdrowia członków załogi statków.\nOdpowiedni stan zdrowia jest co do zasady jednym z warunków, określonych w dyrektywie, do uzyskania dokumentów kwalifikacyjnych i determinuje okres ważności tych dokumentów. Dotychczas kwestie te w Polsce były uregulowane w sposób odmienny, tj. osoba ubiegająca się o wydanie dokumentu kwalifikacyjnego musiała posiadać ważne świadectwo zdrowia, jak również musiał je posiadać każdy członek załogi, ale świadectwo to nie miało wpływu na ważność samego dokumentu kwalifikacyjnego. Sprawy badań lekarskich uregulowane są w szczególności w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 5 listopada 2003 r. w sprawie warunków zdrowotnych wymaganych od osób wykonujących pracę na statkach żeglugi śródlądowej (Dz. U. poz. 1949). Rozporządzenie to m.in. przewiduje maksymalne okresy ważności badań lekarskich w zależności od wieku członka załogi, które wynoszą: 2 lata w przypadku osób do 50 roku życia, 1 rok dla osób po 60 roku życia, natomiast okresy ważności świadectw zgodnie z dyrektywą 2017/2397 w przypadku osób, które ukończyły 60 rok życia na okres nie dłuższy niż 5 lat, a w przypadku osób, które ukończyły 70 rok życia na okres nie dłuższy niż 2 lata. Chociaż wymagania w zakresie warunków zdrowotnych nie uległy znaczącej różnicy, to zostały one w sposób bardziej szczegółowy, niż ma to miejsce obecnie, określone w dyrektywie delegowanej Komisji (UE) 2020/12 z dnia 2 sierpnia 2019 r. uzupełniającej dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2397 w odniesieniu do standardów dotyczących: kompetencji oraz odpowiadających im wiedzy i umiejętności, egzaminów praktycznych, zatwierdzania symulatorów oraz stanu zdrowia (Dz. Urz. UE L 6 z 10.1.2020, str. 15). Tym samym niezbędne jest dostosowanie polskich przepisów w powyższym zakresie.\n\n\n11) Zapewnienie funkcjonowania bazy danych, która będzie kompatybilna z europejską bazą danych.\nZgodnie z dyrektywą 2017/2397 państwa członkowskie są zobowiązane do prowadzenia baz danych (rejestrów krajowych), które będą zawierać informacje o wydanych, przedłużonych, zawieszonych lub cofniętych dokumentach kwalifikacyjnych, żeglarskich książeczkach pracy oraz dziennikach pokładowych. Rejestr ten musi zawierać rozwiązania techniczne, które pozwolą na wymianę tych informacji pomiędzy państwami członkowskimi za pośrednictwem unijnej bazy danych prowadzonej przez Komisję Europejską na podstawie art. 25 ust. 2 dyrektywy 2017/2397. Wymagania w zakresie baz krajowych i unijnej bazy danych szczegółowo określają przepisy rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2020/473 z dnia 20 stycznia 2019 r. uzupełniającego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2397 w odniesieniu do norm dotyczących baz danych na temat unijnych świadectw kwalifikacji, żeglarskich książeczek pracy i dzienników pokładowych (Dz. Urz. UE. L 2020 Nr 100, str. 1).\nMając na uwadze powyższe istnieje konieczność nałożenia na dyrektorów urzędów żeglugi śródlądowej obowiązków w zakresie wprowadzania danych, które będą się różnić, od tych określonych obecnie w art. 11a ustawy o żegludze śródlądowej, a także zapewnić techniczne przystosowanie bazy krajowej do wykonywania ww. operacji.\n\n\n12) Zapewnienie przepisów przejściowych pozwalających na dalsze wykorzystywanie dotychczasowych dokumentów kwalifikacyjnych oraz zasad ich wymiany na unijne świadectwa kwalifikacji.\nW art. 38 dyrektywy 2017/2397 uregulowano kwestię dotychczasowych dokumentów kwalifikacyjnych, wydanych przed transpozycją dyrektywy. Zgodnie z nim dokumenty kapitanów żeglugi śródlądowej podlegają wymianie na unijne świadectwa kapitana żeglugi śródlądowej bez konieczności spełnienia dodatkowych warunków. W ramach tej wymiany należy również uwzględniać posiadane przez kapitanów uprawnienie, które można wymienić na szczególne zezwolenia dla kapitanów.\nPozostałe dokumenty kwalifikacyjne, podlegają wymianie na unijne świadectwo kwalifikacji w odniesieniu do którego wymogi w zakresie kompetencji są podobne lub niższe w porównaniu z dokumentem, który ma zostać zastąpiony. Świadectwo, w odniesieniu do którego wymogi są wyższe w porównaniu z dokumentem kwalifikacyjnym, który ma zostać zastąpiony, jest wydawane wyłącznie w przypadku, gdy spełnione są następujące warunki w przypadku:\n- unijnego świadectwa kwalifikacji marynarza: 540 dni praktyki pływania, w tym co najmniej 180 dni w żegludze śródlądowej,\n- unijnego świadectwa kwalifikacji starszego marynarza: 900 dni praktyki pływania, w tym co najmniej 540 dni w żegludze śródlądowej,\n- unijnego świadectwa kwalifikacji sternika: 1 080 dni praktyki pływania, w tym co najmniej 720 dni w żegludze śródlądowej.\nWymiana wszystkich dokumentów kwalifikacyjnych, które będą musiały zostać zastąpione unijnymi świadectwami kwalifikacji może się odbywać do stycznia 2032 r. W tym czasie dotychczasowe dokumenty kwalifikacyjne zachowują ważność i mogą być nadal stosowane. Takie regulacje zapewnią stosunkowo płynne przejście na dokumenty wprowadzone dyrektywą 2017/2397.\nMając powyższe na względzie należy ww. regulacje wprowadzić do polskiego systemu prawnego poprzez zapewnienie odpowiednich przepisów przejściowych w ustawie o zmianie ustawy o żegludze śródlądowej oraz zapewnienia upoważnienia dla ministra właściwego do spraw żeglugi śródlądowej do określenia w rozporządzeniu szczegółowego trybu wymiany dokumentów kwalifikacyjnych wydanych na podstawie dotychczasowego rozporządzenia.\nPrzedmiotowe zmiany są niezbędne dla wdrożenia dyrektywy 2017/2397, zapewnienia prawidłowego i zgodnego z obowiązującymi regulacjami międzynarodowymi ujednoliconego systemu kwalifikacji członków załogi pokładowej statków żeglugi śródlądowej. Ujednolicenie to wpłynie nie tylko na zapewnienie właściwego poziomu bezpieczeństwa żeglugi śródlądowej, ale również pozwali na wydawanie przez Polskę i uznawanie ważności wydawanych na jej podstawie dokumentów kwalifikacyjnych, żeglarskich książeczek pracy i dzienników pokładowych, we wszystkich krajach objętych dyrektywą 2017/2397.\nNie jest możliwe osiągnięcie celu projektu ustawy w inny sposób niż poprzez wdrożenie dyrektywy 2017/2397 w drodze nowelizacji ustawy o żegludze śródlądowej i aktów wykonawczych do tejże ustawy z uwagi na okoliczność, że przedmiotowa materia została już uregulowana na poziomie tych aktów prawnych.","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za opracowanie projektu","registerId":20476989,"dictionaryValues":[{"id":"MI","value":"MI"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Osoba odpowiedzialna za opracowanie projektu","value":"Marek Gróbarczyk Sekretarz Stanu","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za przedłożenie projektu RM","registerId":20476989,"dictionaryValues":[{"id":"MI","value":"MI"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Planowany termin przyjęcia projektu przez RM","value":"I kwartał 2023 r. ZREALIZOWANY Rada Ministrów przyjęła 7 marca 2023 r. ","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Informacja o rezygnacji z prac nad projektem","value":"","registerId":20476989,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Status realizacji","registerId":20476989,"dictionaryValues":[{"id":"Zrealizowany","value":"Zrealizowany"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"}]}}
Numer projektu:
UC116
Rodzaj dokumentu:
Projekty ustaw
Typ dokumentu:
C – projekty implementujące UE
Informacje o przyczynach i potrzebie wprowadzenia rozwiązań planowanych w projekcie:
W dniu 16 stycznia 2018 r. weszła w życie dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2397 z dnia 12 grudnia 2017 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych w żegludze śródlądowej oraz uchylająca dyrektywy Rady 91/672/EWG i 96/50/WE (Dz. Urz. UE L 345 z 27.12.2017, str. 53), zwana dalej „dyrektywą 2017/2397”. Termin implementacji przedmiotowej dyrektywy 2017/2397 upływa w dniu 17 stycznia 2022 r. Wskazana dyrektywa 2017/2397 jest uzupełniona i wykonywana przez:
1) dyrektywę delegowaną Komisji (UE) 2020/12 z dnia 2 sierpnia 2019 r. uzupełniającą dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2397 w odniesieniu do standardów dotyczących: kompetencji oraz odpowiadających im wiedzy i umiejętności, egzaminów praktycznych, zatwierdzania symulatorów oraz stanu zdrowia (Dz. Urz. UE L 6 z 10.1.2020, str. 15);
2) dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1233 z dnia 14 lipca 2021 r. w sprawie zmiany dyrektywy (UE) 2017/2397 w odniesieniu do środków przejściowych dotyczących uznawania świadectw wydanych przez państwa trzecie (Dz. Urz. UE L 274 z 30.7.2021, str. 52);
3) rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2020/182 z dnia 14 stycznia 2020 r. w sprawie wzorów stosowanych w dziedzinie kwalifikacji zawodowych w żegludze śródlądowej (Dz. Urz. UE L 38 z 11.2.2020, str. 1);
4) rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2020/473 z dnia 20 stycznia 2019 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2397 w odniesieniu do norm dotyczących baz danych na temat unijnych świadectw kwalifikacji, żeglarskich książeczek pracy i dzienników pokładowych (Dz. Urz. UE L 100 z 1.4.2020, str. 1).
Polskie przepisy zawarte w ustawie z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej (Dz. U. z 2020 r. poz. 1863) i aktach wykonawczych do tej ustawy, regulujące kwestie kwalifikacji zawodowych członków statków żeglugi śródlądowej nie są w pełni dostosowane do przepisów przedmiotowej dyrektywy 2017/2397. Wynika to z faktu, że dotychczas jedynym dokumentem kwalifikacyjnym, uznawanym na terenie UE, na mocy dyrektywy Rady 96/50/WE z dnia 23 lipca 1996 r. w sprawie harmonizacji warunków uzyskiwania krajowych patentów kapitanów łodzi do celów przewozu towarów i pasażerów śródlądowymi wodnymi drogami we Wspólnocie (Dz. Urz. UE L 235 z 17.9.1996, str. 31), jest patent kapitana żeglugi śródlądowej. Dla pozostałych dokumentów kwalifikacyjnych zastosowanie miały wyłącznie przepisy krajowe, które chociaż podobnie do rozwiązań wprowadzanych dyrektywą 2017/2397 opierały się w szczególności na posiadaniu odpowiedniej wiedzy, praktyce pływania, a w stosownych przypadkach również wymagały zdania egzaminu, to nie były one jednakowe w poszczególnych krajach UE i wymagają ujednolicenia. Dodatkowo polski system kwalifikacji przewiduje uprawnienia, których nie przewiduje dyrektywa, a nie obejmuje części z tych przewidzianych dyrektywą.
Dyrektywa 2017/2397 zapewnia harmonizację wymagań i uznawanie wydawanych w państwach członkowskich, na terenie UE, następujących dokumentów kwalifikacyjnych dla członków załóg w służbie pokładowej:
- unijne świadectwo kwalifikacji młodszego marynarza żeglugi śródlądowej,
- unijne świadectwo kwalifikacji praktykanta żeglugi śródlądowej,
- unijne świadectwo kwalifikacji marynarza żeglugi śródlądowej,
- unijne świadectwo kwalifikacji starszego marynarza żeglugi śródlądowej,
- unijne świadectwo kwalifikacji sternika żeglugi śródlądowej,
- unijne świadectwo kwalifikacji kapitana żeglugi śródlądowej,
- szczególne zezwolenie dla kapitana na:
1. uprawianie żeglugi na wodach morskich,
2. uprawianie żeglugi z pomocą radaru,
3. prowadzenie dużego konwoju,
- unijne świadectwo kwalifikacji eksperta w dziedzinie żeglugi pasażerskiej,
- unijne świadectwo kwalifikacji eksperta w dziedzinie skroplonego gazu ziemnego.
Dyrektywa 2017/2397 ma zastosowanie do członków załogi pokładowej na następujących rodzajach jednostek pływających na unijnych śródlądowych drogach wodnych na:
a) statkach o długości co najmniej 20 metrów,
b) statkach, dla których iloczyn długości, szerokości i zanurzenia wynosi co najmniej 100 metrów sześciennych,
c) holownikach i pchaczach przeznaczonych do:
- holowania lub pchania statków, o których mowa w lit. a i lit. b,
- holowania lub pchania urządzeń pływających,
- przemieszczania statków, o których mowa w lit. a i lit. b, lub urządzeń pływających w sprzężeniu burtowym,
d) statkach pasażerskich,
e) statkach, które muszą posiadać świadectwo homologacji na mocy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/68/WE z dnia 24 września 2008 r. w sprawie transportu lądowego towarów niebezpiecznych,
f) urządzeniach pływających.
Dyrektywy natomiast nie stosuje się do:
a) uprawiających żeglugę w celach sportowych lub rekreacyjnych,
b) uczestniczących w eksploatacji promów nieporuszających się samodzielnie,
c) uczestniczących w eksploatacji jednostek pływających wykorzystywanych przez siły zbrojne, siły utrzymywania porządku publicznego, służby obrony cywilnej, administrację żeglugi, straż pożarną i inne służby ratownicze.
Dodatkowo dyrektywa 2017/2397 przewiduje wydawanie przez wszystkie państwa członkowskie jednakowych dzienników pokładowych dla statków oraz żeglarskich książeczek pracy, które również będą uznawane na terytorium UE.
Do czasu pełnego wdrożenia dyrektywy 2017/2397 Polska nie będzie mogła wydawać unijnych świadectw kwalifikacji, a także dzienników pokładowych i żeglarskich książeczek pracy przewidzianych w dyrektywie. Mając to na względzie, niezbędnym jest pilne dostosowanie obecnego polskiego systemu kwalifikacji zawodowych w żegludze śródlądowej do wymagań określonych w dyrektywie 2017/2397.
Istota rozwiązań ujętych w projekcie:
Chociaż dyrektywa 2017/2397 w art. 39 ust. 2 - 4 przewiduje możliwość zwolnienia z częściowego lub całkowitego wdrożenia do przepisów krajowych przedmiotowej dyrektywy, to określa ona szczegółowe przesłanki, jakie muszą zostać spełnione aby z takiego zwolnienia państwo członkowskie mogło skorzystać. Biorąc pod uwagę, że Polska posiada system śródlądowych dróg wodnych, który jest połączony z systemem dróg wodnych innych państw członkowskich i odbywa się regularna żegluga śródlądowa, należy wskazać, że Polska jest zobligowana do pełnego wdrożenia dyrektywy 2017/2397. Jednocześnie dyrektywa precyzyjnie określa rodzaje dokumentów i warunki ich uzyskiwania, pozostawiając dla państw członkowskich niewielką swobodę w zakresie sposobu jej wdrożenia.
Pełne wdrożenie dyrektywy 2018/2397 wymaga pilnej nowelizacji ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej oraz pilnego wydania 3 aktów wykonawczych, które zastąpią następujące akty wykonawcze:
1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 11 stycznia 2002 r. w sprawie określenia wzoru i sposobu prowadzenia dziennika pokładowego na statkach żeglugi śródlądowej (Dz. U. poz. 69),
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 20 listopada 2014 r. w sprawie kwalifikacji zawodowych i składu załóg statków żeglugi śródlądowej (Dz. U. poz. 1686 oraz z 2018 r. poz. 576),
3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 8 maja 2002 r. w sprawie żeglarskiej książeczki pracy członka załogi statku żeglugi śródlądowej (Dz. U. poz. 651).

W celu pełnego wdrożenia dyrektywy 2017/2397 niezbędne jest, w szczególności:
1) Wprowadzenie jednolitych dokumentów kwalifikacyjnych w służbie pokładowej dla statków objętych dyrektywą oraz zapewnienie jednolitych wymogów dla uzyskiwania unijnych świadectw kwalifikacji członka załogi i unijnych świadectw kwalifikacji do wykonywania szczególnych operacji.
Obecny system kwalifikacji członków załogi pokładowej statków żeglugi śródlądowej objętych dyrektywą 2017/2397 obejmuje następujące kwalifikacje:
- młodszy marynarz żeglugi śródlądowej,
- marynarz żeglugi śródlądowej
- starszy marynarz żeglugi śródlądowej,
- bosman żeglugi śródlądowej,
- sternik żeglugi śródlądowej,
- szyper żeglugi śródlądowej,
- kapitan żeglugi śródlądowej.
Natomiast dyrektywa przewiduje następujące kwalifikacje:
- praktykant żeglugi śródlądowej,
- młodszy marynarz żeglugi śródlądowej,
- marynarz żeglugi śródlądowej,
- starszy marynarz żeglugi śródlądowej,
- sternik żeglugi śródlądowej,
- kapitan żeglugi śródlądowej.
Dodatkowo dyrektywa przewiduje nowe rodzaje dokumentów, tj. eksperta w dziedzinie żeglugi pasażerskiej oraz eksperta w dziedzinie skroplonego gazu ziemnego.
Chociaż znaczna część kwalifikacji i związanych z nimi stanowisk na statku nie ulega zmianie, to różnią się wymagania dla ich uzyskania. Przykładowo, zgodnie z dotychczasowymi przepisami, praktyka pływania wymagana do uzyskania poszczególnych dokumentów kwalifikacyjnych wynosi, w przypadku:
1) marynarza - 90 dni
2) starszego marynarza 270 + egzamin
3) bosmana - 450 dni
4) sternika - 630 + egzamin
natomiast zgodnie z dyrektywą 2017/2397 wynosić będzie, w przypadku:
1) marynarza - 360 dni + egzamin,
2) starszego marynarza – 540 dni
3) sternika – 720 dni.
Dyrektywa 2017/2397 nie przewiduje kwalifikacji bosmana.
Dla uzyskania unijnych świadectw eksperta w dziedzinie żeglugi pasażerskiej oraz w dziedzinie skroplonego gazu ziemnego dyrektywa przewiduje konieczność posiadania ukończonych 18 lat oraz zdania egzaminu potwierdzającego posiadanie stosownej wiedzy. Podobnie reguluje się również kwestię szczególnych zezwoleń dla kapitanów z tym, że w przypadku zezwolenia na prowadzenie dużych konwojów, zamiast egzaminu, wymagana jest dodatkowa praktyka pływania wynosząca 720 dni, w tym co najmniej przez 540 dni osoba ubiegająca się o takie szczególne zezwolenie powinna posiadać kwalifikacje kapitana i odbyć przynajmniej 180 dni praktyki w prowadzeniu dużych konwojów. Na marginesie należy wspomnieć, że szczególne zezwolenie do uprawiania żeglugi na wodach morskich w połączeniu z unijnym świadectwem kapitana, zastępuje dotychczasowe uprawnienie w postaci patentu kapitana kl. A, zaś w zakresie uprawiania żeglugi przy wykorzystaniu radaru, świadectwo obserwatora radarowego. Uzyskanie tych dotychczasowych kwalifikacji również wymagało zdania stosownego egzaminu.
Mając na względzie występujące różnice niezbędnym jest zapewnienie w polskim systemie prawnym wymagań zgodnych z tymi określonymi w dyrektywie. Jednocześnie dyrektywa przewiduje, odmiennie od dotychczasowych polskich regulacji, że dokumenty kwalifikacyjne będą wydawane na czas określony, w większości przypadków uzależniony od czasu ważności badań lekarskich, a w niektórych przypadkach od zdania egzaminu lub posiadania określonej praktyki pływania. Dlatego też niezbędne jest zapewnienie przepisów, które uregulują nie tylko kwestię okresów ważności wydawanych dokumentów kwalifikacyjnych, ale również wymagań, jakie muszą zostać spełnione dla poszczególnych unijnych świadectw kwalifikacji, aby mogły zostać przedłużone.


2) Zapewnienie odpowiednich procedur wydawania i przedłużania ważności dokumentów członków załóg statków.
Podobnie jak w przypadku dotychczasowych dokumentów kwalifikacyjnych wydawanie unijnych dokumentów kwalifikacyjnych będzie w kompetencji dyrektorów urzędów żeglugi śródlądowej, pozostawiono również tryb wnioskowy. Jednocześnie, mając na względzie funkcjonowanie unijne bazy danych i krajowych rejestrów, planuje się odstąpić od określania właściwości miejscowej, co będzie stanowiło ułatwienie dla osoby zainteresowanej uzyskaniem dokumentu kwalifikacyjnego. Dodatkowo, mając na względzie wymagania dyrektywy 2017/2397 nakłada się na dyrektorów urzędów żeglugi śródlądowej obowiązek wprowadzania danych dotyczących dokumentów kwalifikacyjnych do bazy danych i weryfikowania przed wydaniem dokumentu, czy taki dokument nie został wcześniej wydany wnioskodawcy. Określono również, że odmowa wydania dokumentu będzie następować w formie decyzji, co zapewnia ochronę wnioskodawcy, który nie zgadza się z rozstrzygnięciem organu 1 instancji.


3) Nowelizacja przepisów dotyczących uznawania dokumentów wydawanych przez inne państwa.
Obecnie jedynym dokumentem kwalifikacyjnym, uznawanym bezpośrednio na terenie UE, na mocy dyrektywy Rady 96/50/WE z dnia 23 lipca 1996 r. w sprawie harmonizacji warunków uzyskiwania krajowych patentów kapitanów łodzi do celów przewozu towarów i pasażerów śródlądowymi wodnymi drogami we Wspólnocie (Dz. Urz. UE L 235 z 17.9.1996, str. 31), jest patent kapitana żeglugi śródlądowej. Obecnie, kwestię tą reguluje art. 35 ust. 5 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej. Regulacja ta musi zostać znowelizowana tak, aby zgodnie z dyrektywą 2017/2397 uznawało się, bez konieczności podejmowania dodatkowych czynności, następujące dokumenty:
1) unijne świadectwo kwalifikacji członka załogi pokładowej oraz unijne świadectwo kwalifikacji do wykonywania szczególnych operacji wydane przez właściwy organ innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego;
2) świadectwo kwalifikacji wydane zgodnie z rozporządzeniem dotyczącym składu załóg statków na Renie, w którym określono wymogi identyczne jak wymogi zawarte w dyrektywie 2017/2397;
3) świadectwo kwalifikacji wydane przez państwo trzecie, zgodnie z przepisami krajowymi tego państwa, określającymi wymogi identyczne jak wymogi zawarte w dyrektywie 2017/2397, które uzyskało uznanie Komisji Europejskiej zgodnie z art. 10 ust. 5 dyrektywy 2017/2397.
Analogiczne regulacje dotyczące uznawania w zakresie dzienników pokładowych i żeglarskich książeczek pracy powinny się również znaleźć w zmienianej ustawie.


4) Określenie ram funkcjonowania Komisji Egzaminacyjnych i sposobu przeprowadzania egzaminów.
Podobnie jak w obecnej regulacji, dyrektywa uzależnia uzyskiwanie niektórych dokumentów od zdania egzaminu, potwierdzającego posiadanie odpowiedniej wiedzy i umiejętności (kompetencji). Planuje się, że aktualne komisje egzaminacyjne – Centralna Komisja Egzaminacyjna i terenowe komisje egzaminacyjne działające przy dyrektorach urzędów żeglugi śródlądowej w oparciu o art. 36 ust. 2 i przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 37 ust. 1 ustawy o żegludze śródlądowej pozostaną w dalszym ciągu odpowiedzialne za przeprowadzenie egzaminu. Niemniej przepisy w tym zakresie muszą zostać dostosowane do wymogów określonych w dyrektywie. Planuje się również określenie podstawowych kwestii dotyczących funkcjonowania komisji egzaminacyjnych, w tym w szczególności zasady powoływania przewodniczących komisji oraz procedury wpisywania egzaminatorów na listę egzaminatorów prowadzoną przez ministra właściwego do spraw żeglugi śródlądowej, ze względu na ich ustawową materię, bezpośrednio w ustawie. Pozostałe kwestie, w tym między innymi konkretne wymogi egzaminacyjne na poszczególne dokumenty kwalifikacyjne, wynikające szczegółowo z dyrektywy delegowanej Komisji (UE) 2020/12 z dnia 2 sierpnia 2019 r. uzupełniającej dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2397 w odniesieniu do standardów dotyczących: kompetencji oraz odpowiadających im wiedzy i umiejętności, egzaminów praktycznych, zatwierdzania symulatorów oraz stanu zdrowia (Dz. Urz. UE L 6 z 10.1.2020, str. 15), i regulamin komisji egzaminacyjnych w sposób szczegółowy zostaną określone w rozporządzeniu.


5) Określenie procedur zawieszania i cofania kwalifikacji.
Zgodnie z dyrektywą 2017/2397 państwo członkowskie, w przypadku stwierdzenia, że osoba posiadająca kwalifikacje nie spełnia już wymogów określonych do uzyskania dokumentu, zobowiązane jest cofnąć dokument kwalifikacyjny.
Przewiduje się również możliwość zawieszenia ważności dokumentu kwalifikacyjnego ze względów bezpieczeństwa lub w celu zapewnienia porządku publicznego. Tym samym niezbędne jest określenie zarówno organu właściwego w tej sprawie, jak również procedury postępowania. Rozwiązanie to nie jest kompletnie nowe, gdyż art. 56 ustawy o żegludze śródlądowej, w określonym w nim przypadkach, przewidywał możliwość czasowego zawieszenia lub pozbawienia kwalifikacji zawodowych członka załogi. Niemniej przepisy w tym zakresie wymagają rozszerzenia, w tym również określenie sposobu postępowania z dokumentami wydanymi przez inne państwa niż Polska.


6) Zapewnienie jednolitych wzorów dokumentów.
Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2020/182 z dnia 14 stycznia 2020 r. w sprawie wzorów stosowanych w dziedzinie kwalifikacji zawodowych w żegludze śródlądowej (Dz. Urz. UE L 38 z 11.2.2020, str. 1) wydane na podstawie dyrektywy 2017/2397 określa wzory następujących dokumentów:
- unijnego świadectwa kwalifikacji kapitana,
- unijnego świadectwa eksperta w dziedzinie żeglugi pasażerskiej,
- unijnego świadectwa eksperta w dziedzinie skroplonego gazu ziemnego,
- żeglarskiej książeczki pracy,
- jednolitego dokumentu będącego połączeniem unijnych świadectw kwalifikacji i żeglarskiej książeczki pracy,
- dziennika pokładowego,
- zaświadczenia o zdaniu egzaminu praktycznego na symulatorze.
Pozostałe dokumenty kwalifikacyjne nie stanowią odrębnych dokumentów i wydaje się je poprzez dokonanie stosownych wpisów w dokumencie będącym połączeniem unijnych świadectw kwalifikacji i żeglarskiej książeczki pracy. Taki sposób jest już od wielu lat powszechnie stosowany przez wiele krajów UE.
Dodatkowo należy wskazać, że dokumenty kwalifikacyjne i żeglarskie książeczki pracy spełniają przesłanki za uznanie ich za dokumenty publiczne w rozumieniu ustawy z dnia 22 listopada 2018 r. o dokumentach publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1660 i 1997), dlatego też wzory tych dokumentów muszą zostać odpowiednio zabezpieczone.
Mając to na względzie niezbędnym jest, aby wzory te zostały wdrożone do polskiego systemu prawnego, tym samym w ustawie powinno się znaleźć upoważnienie dla ministra właściwego do spraw żeglugi śródlądowej do określenia tych wzorów dokumentów, zaś same wzory w odpowiednich aktach wykonawczych.


7) Określenie procedur zatwierdzania programów szkoleń w celu uznawania dyplomów i świadectw wydawanych przez jednostki edukacyjne (szkoły, uczelnie).
Dyrektywa 2017/2397 przewiduje możliwość uznawania programów szkoleń, ukończenie których pozwala na preferencyjne warunki uzyskiwania dokumentów kwalifikacyjnych. Mając na względzie fakt, że w Polsce działają szkoły ponadpodstawowe i uczelnie, które prowadzą kształcenie w zawodach żeglugi śródlądowej, niezbędnym jest, aby umożliwić takim szkołom uzyskanie zatwierdzenia prowadzonych programów szkoleń, które to będzie potwierdzać, że realizowane przez nie programy są zgodne z wymaganiami i odpowiadającym im kompetencjami określonymi w dyrektywie. Dotychczas, dyplomy tych szkół i uczelni pozwalały na preferencyjne uzyskiwanie dokumentów kwalifikacyjnych bez konieczności zatwierdzania ich programów, niemniej w związku z dyrektywą, taka dalsza możliwość w przypadku unijnych świadectw kwalifikacji będzie możliwa wyłącznie po uzyskaniu zatwierdzenia. Dlatego też niezbędnym jest wskazanie ministra właściwego do spraw żeglugi śródlądowej jako organu właściwego w sprawach zatwierdzania programów szkoleń, wskazanie, że takie uznanie następuje na wniosek i po wykazaniu spełnienia wymogów określonych w dyrektywie, tj. że:
- cele szkolenia, treści dydaktyczne, metody, zastosowane nośniki, procedury, w tym również w stosownych przypadkach wykorzystywane symulatory, oraz materiały szkoleniowe są prawidłowo udokumentowane i umożliwiają kandydatom osiągnięcie wymaganej wiedzy i umiejętności, określonych dla uzyskania dokumentów kwalifikacyjnych, objętych uznaniem,
- szkoła posiada wykwalifikowaną kadrę wykazującej dogłębną znajomość programu szkolenia,
- szkoła posiada wykwalifikowanych i wolnych od konfliktu interesu egzaminatorów, którzy będą przeprowadzać egzamin, w ramach tych szkoleń,
- szkoła posiada certyfikat niezależnego organu kontrolnego uznawanego przez administrację państwa, obejmującego ocenę jakości programu szkolenia oraz jakości szkolenia, opartego na odpowiednich normach krajowych lub uznanych międzynarodowych normach jakości.
Zatwierdzone programy szkolenia, w zależności od okresu ich trwania i objętego nim zakresu wiedzy i umiejętności (kompetencji) będą pomagać w preferencyjnym uzyskiwaniu odpowiednich unijnych świadectw kwalifikacji zarówno na poziomie operacyjnym, jak i na poziomie zarządczym (kapitan).


8) Zapewnienie procedury zatwierdzania symulatorów, na których będą mogły się odbywać egzaminy.
Dyrektywa przewiduje możliwość przeprowadzania egzaminów praktycznych na kapitana żeglugi śródlądowej oraz szczególne zezwolenie dla kapitana do uprawiania żeglugi przy pomocy radaru zarówno na statku, jak i na symulatorze, z tym że taki symulator musi spełniać wymagania określone w dyrektywie delegowanej Komisji (UE) 2020/12 z dnia 2 sierpnia 2019 r. uzupełniającej dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2397 w odniesieniu do standardów dotyczących: kompetencji oraz odpowiadających im wiedzy i umiejętności, egzaminów praktycznych, zatwierdzania symulatorów oraz stanu zdrowia (Dz. Urz. UE L 6 z 10.1.2020, str. 15) i uzyskać zatwierdzenie właściwego organu państwa członkowskiego. Dotychczas egzaminy na ww. kwalifikacje odbywają się wyłącznie na statkach. Mając to na względzie niezbędnym jest przypisanie dyrektorowi urzędu żeglugi śródlądowej kompetencji do zatwierdzania symulatorów, umocowania w polskim systemie prawnym wymogów, o których mowa w powyższej dyrektywie i trybu zatwierdzania symulatorów, które będą mogły być używane na potrzeby egzaminów.


9) Zharmonizowanie przepisów dotyczących żeglarskich książeczek pracy i dzienników pokładowych, tj. dokumentów, które stanowią podstawę m.in. do uznawania praktyki pływania niezbędnej do nabywania kwalifikacji.
Poza dokumentami kwalifikacyjnymi dyrektywa 2017/2397 wprowadza również zunifikowane żeglarskie książeczki pracy i dzienniki pokładowe. Chociaż ich wzory, określone dotychczas w przepisach krajowych niewiele się różniły od tych określonych w dyrektywie, to nie było przepisów, które pozwalałyby je uznawać we wszystkich państwach członkowskich. Skutkowało to tym, że niekiedy członek załogi musiał posiadać i prowadzić 2 zbliżone do siebie żeglarskie książeczki pracy, np. polską i niemiecką, która obejmowała praktykę pływania na Renie. Poza określeniem wzoru dyrektywa przewiduje m.in. konieczność odnotowywania w bazie danych statków wszelkich informacji związanych z wydaniem, zagubieniem, wymianą żeglarskiej książeczki pracy i dziennika pokładowego, a także obowiązek weryfikowania wpisów w żeglarskiej książeczce pracy, dotyczących praktyki pływania co 15 miesięcy (obecnie jest to co 12 miesięcy) i możliwość takiego zatwierdzenia praktyki pływania we właściwych organach każdego z państw członkowskich. Oznacza to m.in., że członek załogi, który uzyskał żeglarską książeczkę pracy w Polsce będzie mógł zatwierdzić wpisaną w niej praktykę pływania w dowolnym państwie członkowskim. Przepisy ustawy o żegludze śródlądowej oraz rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 8 maja 2002 r. w sprawie żeglarskiej książeczki pracy członka załogi statku żeglugi śródlądowej (Dz. U. poz. 651) będą musiały zostać dostosowane w powyższym zakresie.


10) Zmiana przepisów dotyczących stanu zdrowia członków załogi statków.
Odpowiedni stan zdrowia jest co do zasady jednym z warunków, określonych w dyrektywie, do uzyskania dokumentów kwalifikacyjnych i determinuje okres ważności tych dokumentów. Dotychczas kwestie te w Polsce były uregulowane w sposób odmienny, tj. osoba ubiegająca się o wydanie dokumentu kwalifikacyjnego musiała posiadać ważne świadectwo zdrowia, jak również musiał je posiadać każdy członek załogi, ale świadectwo to nie miało wpływu na ważność samego dokumentu kwalifikacyjnego. Sprawy badań lekarskich uregulowane są w szczególności w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 5 listopada 2003 r. w sprawie warunków zdrowotnych wymaganych od osób wykonujących pracę na statkach żeglugi śródlądowej (Dz. U. poz. 1949). Rozporządzenie to m.in. przewiduje maksymalne okresy ważności badań lekarskich w zależności od wieku członka załogi, które wynoszą: 2 lata w przypadku osób do 50 roku życia, 1 rok dla osób po 60 roku życia, natomiast okresy ważności świadectw zgodnie z dyrektywą 2017/2397 w przypadku osób, które ukończyły 60 rok życia na okres nie dłuższy niż 5 lat, a w przypadku osób, które ukończyły 70 rok życia na okres nie dłuższy niż 2 lata. Chociaż wymagania w zakresie warunków zdrowotnych nie uległy znaczącej różnicy, to zostały one w sposób bardziej szczegółowy, niż ma to miejsce obecnie, określone w dyrektywie delegowanej Komisji (UE) 2020/12 z dnia 2 sierpnia 2019 r. uzupełniającej dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2397 w odniesieniu do standardów dotyczących: kompetencji oraz odpowiadających im wiedzy i umiejętności, egzaminów praktycznych, zatwierdzania symulatorów oraz stanu zdrowia (Dz. Urz. UE L 6 z 10.1.2020, str. 15). Tym samym niezbędne jest dostosowanie polskich przepisów w powyższym zakresie.


11) Zapewnienie funkcjonowania bazy danych, która będzie kompatybilna z europejską bazą danych.
Zgodnie z dyrektywą 2017/2397 państwa członkowskie są zobowiązane do prowadzenia baz danych (rejestrów krajowych), które będą zawierać informacje o wydanych, przedłużonych, zawieszonych lub cofniętych dokumentach kwalifikacyjnych, żeglarskich książeczkach pracy oraz dziennikach pokładowych. Rejestr ten musi zawierać rozwiązania techniczne, które pozwolą na wymianę tych informacji pomiędzy państwami członkowskimi za pośrednictwem unijnej bazy danych prowadzonej przez Komisję Europejską na podstawie art. 25 ust. 2 dyrektywy 2017/2397. Wymagania w zakresie baz krajowych i unijnej bazy danych szczegółowo określają przepisy rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2020/473 z dnia 20 stycznia 2019 r. uzupełniającego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2397 w odniesieniu do norm dotyczących baz danych na temat unijnych świadectw kwalifikacji, żeglarskich książeczek pracy i dzienników pokładowych (Dz. Urz. UE. L 2020 Nr 100, str. 1).
Mając na uwadze powyższe istnieje konieczność nałożenia na dyrektorów urzędów żeglugi śródlądowej obowiązków w zakresie wprowadzania danych, które będą się różnić, od tych określonych obecnie w art. 11a ustawy o żegludze śródlądowej, a także zapewnić techniczne przystosowanie bazy krajowej do wykonywania ww. operacji.


12) Zapewnienie przepisów przejściowych pozwalających na dalsze wykorzystywanie dotychczasowych dokumentów kwalifikacyjnych oraz zasad ich wymiany na unijne świadectwa kwalifikacji.
W art. 38 dyrektywy 2017/2397 uregulowano kwestię dotychczasowych dokumentów kwalifikacyjnych, wydanych przed transpozycją dyrektywy. Zgodnie z nim dokumenty kapitanów żeglugi śródlądowej podlegają wymianie na unijne świadectwa kapitana żeglugi śródlądowej bez konieczności spełnienia dodatkowych warunków. W ramach tej wymiany należy również uwzględniać posiadane przez kapitanów uprawnienie, które można wymienić na szczególne zezwolenia dla kapitanów.
Pozostałe dokumenty kwalifikacyjne, podlegają wymianie na unijne świadectwo kwalifikacji w odniesieniu do którego wymogi w zakresie kompetencji są podobne lub niższe w porównaniu z dokumentem, który ma zostać zastąpiony. Świadectwo, w odniesieniu do którego wymogi są wyższe w porównaniu z dokumentem kwalifikacyjnym, który ma zostać zastąpiony, jest wydawane wyłącznie w przypadku, gdy spełnione są następujące warunki w przypadku:
- unijnego świadectwa kwalifikacji marynarza: 540 dni praktyki pływania, w tym co najmniej 180 dni w żegludze śródlądowej,
- unijnego świadectwa kwalifikacji starszego marynarza: 900 dni praktyki pływania, w tym co najmniej 540 dni w żegludze śródlądowej,
- unijnego świadectwa kwalifikacji sternika: 1 080 dni praktyki pływania, w tym co najmniej 720 dni w żegludze śródlądowej.
Wymiana wszystkich dokumentów kwalifikacyjnych, które będą musiały zostać zastąpione unijnymi świadectwami kwalifikacji może się odbywać do stycznia 2032 r. W tym czasie dotychczasowe dokumenty kwalifikacyjne zachowują ważność i mogą być nadal stosowane. Takie regulacje zapewnią stosunkowo płynne przejście na dokumenty wprowadzone dyrektywą 2017/2397.
Mając powyższe na względzie należy ww. regulacje wprowadzić do polskiego systemu prawnego poprzez zapewnienie odpowiednich przepisów przejściowych w ustawie o zmianie ustawy o żegludze śródlądowej oraz zapewnienia upoważnienia dla ministra właściwego do spraw żeglugi śródlądowej do określenia w rozporządzeniu szczegółowego trybu wymiany dokumentów kwalifikacyjnych wydanych na podstawie dotychczasowego rozporządzenia.
Przedmiotowe zmiany są niezbędne dla wdrożenia dyrektywy 2017/2397, zapewnienia prawidłowego i zgodnego z obowiązującymi regulacjami międzynarodowymi ujednoliconego systemu kwalifikacji członków załogi pokładowej statków żeglugi śródlądowej. Ujednolicenie to wpłynie nie tylko na zapewnienie właściwego poziomu bezpieczeństwa żeglugi śródlądowej, ale również pozwali na wydawanie przez Polskę i uznawanie ważności wydawanych na jej podstawie dokumentów kwalifikacyjnych, żeglarskich książeczek pracy i dzienników pokładowych, we wszystkich krajach objętych dyrektywą 2017/2397.
Nie jest możliwe osiągnięcie celu projektu ustawy w inny sposób niż poprzez wdrożenie dyrektywy 2017/2397 w drodze nowelizacji ustawy o żegludze śródlądowej i aktów wykonawczych do tejże ustawy z uwagi na okoliczność, że przedmiotowa materia została już uregulowana na poziomie tych aktów prawnych.
Organ odpowiedzialny za opracowanie projektu:
MI
Osoba odpowiedzialna za opracowanie projektu:
Marek Gróbarczyk Sekretarz Stanu
Organ odpowiedzialny za przedłożenie projektu RM:
MI
Planowany termin przyjęcia projektu przez RM:
I kwartał 2023 r. ZREALIZOWANY Rada Ministrów przyjęła 7 marca 2023 r.
Informacja o rezygnacji z prac nad projektem:
Status realizacji:
Zrealizowany