Projekt ustawy o zmianie ustawy pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw

Informacje o publikacji dokumentu

Pierwsza publikacja:

30.09.2025 13:19 Agnieszka Moskaluk

Wytwarzający/ Odpowiadający:

Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej

Pokaż historię zmian

Tytuł	Wersja	Dane zmiany / publikacji
Projekt ustawy o zmianie ustawy pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw	5.0	05.12.2025 16:09 Magdalena Kucharska
Projekt ustawy o zmianie ustawy pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw	4.0	01.10.2025 11:15 Agnieszka Moskaluk
Projekt ustawy o zmianie ustawy pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw	3.0	30.09.2025 13:37 Agnieszka Moskaluk
Projekt ustawy o zmianie ustawy pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw	2.0	30.09.2025 13:21 Agnieszka Moskaluk
Projekt ustawy o zmianie ustawy pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw	1.0	30.09.2025 13:19 Agnieszka Moskaluk

Aby uzyskać archiwalną wersję należy skontaktować się z Redakcją BIP

{"register":{"columns":[{"header":"Numer projektu","value":"UD315","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"sequence":{"regex":"UD{#UD_1}"},"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Rodzaj dokumentu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"Projekty ustaw","value":"Projekty ustaw"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Typ dokumentu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"D – pozostałe projekty","value":"D – pozostałe projekty"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Informacja dodatkowa","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Cele projektu oraz informacja o przyczynach i potrzebie rozwiązań planowanych w projekcie","value":"Celem projektu ustawy jest wdrożenie pierwszego etapu reformy systemu pomocy społecznej, ukierunkowanego na zwiększenie dostępności i jakości usług społecznych, poprawę efektywności działań pomocowych oraz zapewnienie skuteczniejszych i lepiej skoordynowanych form wsparcia dla osób i rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej.\nProjekt stanowi odpowiedź na liczne postulaty zgłaszane przez szereg lat przez stronę społeczną (w tym różne grupy społeczne, w szczególności: osoby z niepełnosprawnościami, osoby starsze, osoby w kryzysie bezdomności, osoby w kryzysie zdrowia psychicznego, czy osoby opuszczające pieczę zastępczą),\nprzedstawicieli samorządów wszystkich szczebli oraz pracowników socjalnych i przedstawicieli innych zawodów pomocowych. Proponowane rozwiązania uwzględniają również wnioski zawarte m.in. w raportach Najwyższej Izby Kontroli, wystąpieniach generalnych i stanowiskach Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Rzecznika Praw Dziecka.\nBezpośrednią przyczyną podjęcia prac legislacyjnych jest konieczność dostosowania przepisów ustawy o pomocy społecznej do aktualnych wyzwań społecznych, w tym potrzeb wynikających z procesu deinstytucjonalizacji, rozwoju mieszkalnictwa wspomaganego i środowiskowych form wsparcia, poprawy warunków organizacyjnych funkcjonowania systemu oraz konieczności zapewnienia skutecznego monitorowania jakości usług świadczonych na rzecz osób korzystających z pomocy społecznej.\nZgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2025 r. poz. 1214, z późn. zm.), celem systemu pomocy społecznej jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężania trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie pokonać samodzielnie. Do zadań pomocy społecznej należy nie tylko udzielanie przewidzianych ustawą świadczeń pieniężnych i niepieniężnych. Istotną formą wsparcia jest również praca socjalna mająca na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmocnieniu lub odzyskaniu zdolności funkcjonowania w społeczeństwie przez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi.\nDotychczasowe przepisy, pomimo licznych nowelizacji, nie zapewniają pełnej realizacji tego celu w warunkach zmieniającej się rzeczywistości demograficznej, społecznej i ekonomicznej.\nPotrzeba podjęcia kompleksowych działań naprawczych została zidentyfikowana w toku prac Zespołu do spraw reformy systemu pomocy społecznej, powołanego zarządzeniem nr 24 Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 czerwca 2024 r. Zespół, złożony z ekspertów, praktyków oraz przedstawicieli środowisk samorządowych, naukowych oraz różnych grup społecznych, przeprowadził analizy funkcjonujących rozwiązań prawnych i organizacyjnych, wskazując na szereg nieefektywności i luk systemowych, na które dotychczas nie udało się znaleźć adekwatnych rozwiązań. Do zadań Zespołu należało dokonanie analizy i oceny skuteczności i adekwatności istniejących rozwiązań w ramach systemu pomocy społecznej w Polsce, w tym w zakresie \nwdrażania deinstytucjonalizacji, dostępności świadczeń, usług i innych form wsparcia w ramach systemu pomocy społecznej, sytuacji pracowników systemu pomocy społecznej, jak również opracowanie propozycji rozwiązań systemowych i prawnych reformujących system pomocy społecznej, który przyczyni się do \nzwiększenia działań pomocowych. W ramach Zespołu zostały powołane grupy robocze, które zajęły się takimi obszarami jak system świadczeń, mieszkalnictwo, rozwój usług społecznych, wsparcie kadr w systemie pomocy społecznej, instytucje świadczące usługi całodobowe czy przepisy horyzontalne.\nNależy jednocześnie zauważyć, że niniejszy projekt wpisuje się w realizację szeregu działań przewidzianych m.in. w Strategii na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2021–2030, są to w szczególności:\nI. 3.1. Realizacja procesu deinstytucjonalizacji\nI. 3.4. Wdrożenie systemowej usługi mieszkalnictwa wspomaganego, w tym dla osób z różnymi niepełnosprawnościami\nI. 3.6. Poprawa funkcjonowania środowiskowych domów samopomocy\nI. 3.7. Kręgi wsparcia\nI. 4.1. Przeciwdziałanie i ochrona przed przemocą\nI. 4.3. System monitorowania sytuacji mieszkańców instytucji oraz odbiorców usług społecznych oraz prewencji i interwencji\nVIII. 1.6. Uregulowanie roli Rzecznika Praw Obywatelskich jako niezależnego organu monitorującego wdrażanie Konwencji\nVIII. 2.3. Spójne planowanie polityki społecznej, w tym ekonomii społecznej i solidarnej, na poziomie lokalnym\nVIII. 3.2. System monitorowania sytuacji osób z niepełnosprawnościami w Polsce\nWśród rozległego pakietu propozycji zmian do ustawy o pomocy społecznej, wypracowanych w ścisłej współpracy z Zespołem, jak również będących odpowiedzią na publicznie zgłaszane kwestie dotyczące systemu pomocy społecznej, znajdują się m.in.:\n- wzmocnienie, dookreślenie charakteru oraz zwiększenie stabilności realizacji mieszkalnictwa wspomaganego, tak, aby m.in. mogło ono stanowić realną alternatywę dla pobytu w instytucjach całodobowych,\n- wprowadzenie do ustawy kluczowych dla właściwej realizacji usług społecznych definicji, w szczególności: deinstytucjonalizacji, streetworkingu, kręgów wsparcia, wraz z określeniem ich roli,\n- uporządkowanie przepisów dotyczących tworzenia dokumentów strategicznych, w tym planów rozwoju usług społecznych i deinstytucjonalizacji,\n- przepisy poprawiające sytuację pracowników pomocy społecznej, w zakresie wzmocnienia dostępu do superwizji czy szkoleń w zakresie ochrony osobistej,\n- przepisy zwiększające bezpieczeństwo osób mieszkających w domach pomocy społecznych – m.in. przez poszerzenie zakresu kontroli przeprowadzanej przez wojewodów o obszar przestrzegania praw człowieka i jakości świadczonych usług,\n- poszerzenie katalogu osób zobowiązanych do płatności za pobyt osób bliskich w domu pomocy społecznej o osoby, które zostały obdarowane nieruchomością w zamian za opiekę (m.in. umowa dożywocia),\n- podstawy prawne dla stworzenia spójnego systemu wymiany niezbędnych informacji w zakresie pomocy społecznej, umożliwiających m.in. skuteczniejszą koordynację wsparcia pomiędzy podmiotami publicznymi i ostatecznie lepiej dopasowane wsparcie dla odbiorców usług,\n- uproszczenie wybranych procedur oraz likwidację barier w dostępie do świadczeń.\nProponowane zmiany mają charakter systemowy, a ich wdrożenie przyczyni się do zwiększenia skuteczności i efektywności mechanizmów wsparcia dla różnych grup społecznych oraz zapewni bardziej adekwatne i godne wsparcie.\nRozwiązania zostały wypracowane wspólnie ze stroną społeczną oraz samorządową. Proponowane rozwiązania podlegają prekonsultacjom z różnymi grupami społecznymi oraz z samorządami, tak aby zapewnić ich jak najbardziej optymalne brzmienie.","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Istota rozwiązań planowanych w projekcie, w tym proponowane środki realizacji","value":"W projekcie ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw proponuje się szeroki pakiet zmian o charakterze zarówno porządkującym i rozwijającym obecne formy wsparcia i przepisy, jak i wdrażającym nowe rozwiązania. W efekcie proponowane zmiany obejmują większość z aktualnych rozdziałów ustawy i są niezbędne, aby móc efektywniej realizować nowoczesną pomoc społeczną, uwzględniając nowe wyzwania oraz zmieniające się oczekiwania społeczne.\nWśród licznych obszarów zmian zaproponowanych w ramach projektu ustawy znajdują się w szczególności:\n1. Definicje i spójność terminologiczna\nWprowadzenie nowych definicji ustawowych, m.in. deinstytucjonalizacji, osoby w kryzysie bezdomności, osoby wymagającej wsparcia w codziennym funkcjonowaniu, kręgów wsparcia i streetworkingu, jak również zaktualizowanie dotychczasowej definicji pracy socjalnej, w celu zapewnienia spójności przepisów z praktyką i współczesnymi standardami usług społecznych.\n2. Strategiczne planowanie, zarządzanie i koordynacja usług społecznych\nUporządkowanie zasad opracowywania strategii polityki społecznej oraz lokalnych planów rozwoju usług społecznych i deinstytucjonalizacji, wraz z jednoznacznym określeniem ról OPS, PCPR i ROPS w ich realizacji. \nDoprecyzowanie zadań samorządów oraz wojewodów, w tym prowadzenie rejestrów i nadzór nad przestrzeganiem praw osób korzystających z usług.\n3. Uporządkowanie i rozwój mieszkalnictwa wspomaganego i treningowego\nUporządkowanie i rozwój rozwiązań w zakresie mieszkań wspomaganych i treningowych, w tym zniesienie ograniczenia dotyczącego osób wymagających całodobowego wsparcia, określenie charakteru mieszkań (krótkoterminowych i długoterminowych), możliwości prowadzenia przez organizacje pozarządowe, zawierania umów najmu i tworzenia zespołów mieszkań. Przewidziano również połączenie rejestru i listy – prowadzonych przez wojewodę, w celu zwiększenia przejrzystości i dostępności oferty mieszkaniowej.\n4. Rozwój środowiskowych form wsparcia oraz uporządkowanie zasad funkcjonowania instytucji całodobowych\nWprowadzenie rozwiązań promujących rozwój alternatywnych, zindywidualizowanych form wsparcia, których wykorzystanie powinno poprzedzać skierowanie do domu pomocy społecznej. Uregulowanie zasad świadczenia streetworkingu. Zaproponowano również zmiany dotyczące warunków funkcjonowania instytucji całodobowych i doprecyzowano zasady dotyczące odpłatności za pobyt osób bliskich w domu pomocy społecznej przez doprecyzowanie kolejności osób zobowiązanych do ponoszenia opłaty oraz przesłanek zwolnienia.\n5. Wsparcie i rozwój zawodowy kadr pomocy społecznej\nUporządkowanie rozwiązań dotyczących ścieżki awansu zawodowego, a także wzmocnienie dostępu do superwizji jako narzędzia wsparcia zawodowego i rozwoju kompetencji pracowników socjalnych, jak również do szkoleń, w tym szkoleń podnoszących poziom bezpieczeństwa osobistego podczas wykonywania czynności zawodowych.\n6. Uproszczenie procedur i zwiększenie dostępu do świadczeń\nUproszczenie procedur administracyjnych (m.in. wprowadzenie wniosku oraz oświadczeń zamiast rodzinnego wywiadu środowiskowego przy kierowaniu do niektórych form wsparcia), rozszerzenie przesłanek udzielania pomocy (w tym uzależnień behawioralnych innych niż alkoholizm i narkomania), doprecyzowanie trybów zlecania zadań publicznych z zakresu pomocy społecznej, dodanie nowych celów zasiłku celowego, oraz dokonanie zmian w zakresie indywidualnych programów integracyjnych.\n7. Doprecyzowanie finansowania i efektywniejszy przepływ informacji\nDoprecyzowanie zasad wykorzystania dotacji celowych, w tym na wynagrodzenia w ośrodkach pomocy społecznej realizujących zadania zdrowotne i społeczne. Rozszerzenie obowiązków informacyjnych instytucji publicznych wobec kadr pomocy społecznej – w celu poprawy dostępu do świadczeń, bezpieczeństwa odbiorców oraz lepszej koordynacji wsparcia. Rozszerzenie i uporządkowanie podstaw prawnych umożliwiających efektywniejszą cyfryzację pomocy społecznej. Proponuje się również zmiany w przepisach, dotyczących publikacji danych jednostkowych instytucji pomocy społecznej.\nOsiągnięcie zakładanych celów projektu ustawy będzie również wymagało dostosowania przepisów innych ustaw lub zapewnienia ich komplementarności, w szczególności:\n– ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,\n– ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,\n– ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie,\n– ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej,\n– ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich,\n– ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,\n– ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej.\nProponowane regulacje przewidują również dokonanie zmian w ustawie z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich przez dookreślenie kompetencji dla Rzecznika Praw Obywatelskich, którą faktycznie realizuje, odnośnie wykonywania funkcji niezależnego mechanizmu do spraw popierania, ochrony i \nmonitorowania wdrażania Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych.\nProjekt ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw przewiduje ponadto dodanie szeregu upoważnień do wydania aktów wykonawczych przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w których zostaną określone w szczególności:\n– szczegółowe standardy i warunki świadczenia streetworkingu bezdomności,\n– minimalne standardy działań i zakres usług świadczonych w ramach poradnictwa specjalistycznego,\n– minimalne standardy obowiązujących podstawowych usług świadczonych w ośrodkach interwencji kryzysowej oraz kompetencje i zakres zadań pracowników realizujących te zadania,\n– minimum programowe szkoleń podnoszących poziom bezpieczeństwa osobistego podczas wykonywania czynności zawodowych przez pracownika socjalnego.\nAnalizy wykazały, że nie ma możliwości podjęcia alternatywnych, w stosunku do projektowanych rozwiązań, działań umożliwiających osiągnięcie zamierzonego celu – podjęcie wnioskowanych działań legislacyjnych jest niezbędne.","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Oddziaływanie na życie społeczne nowych regulacji prawnych","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Spodziewane skutki i następstwa projektowanych regulacji prawnych","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Sposoby mierzenia efektów nowych regulacji prawnych","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za opracowanie projektu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"MRPiPS","value":"MRPiPS"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ współpracujący przy opracowaniu projektu","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":false,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Osoba odpowiedzialna za opracowanie projektu","value":"Katarzyna Nowakowska Podsekretarz Stanu \n","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Organ odpowiedzialny za przedłożenie projektu RM","registerId":20874195,"dictionaryValues":[{"id":"MRPiPS","value":"MRPiPS"}],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Planowany termin przyjęcia projektu przez RM","value":"I kwartał 2026 r.","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Informacja o rezygnacji z prac nad projektem","value":"","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"},{"header":"Status realizacji","registerId":20874195,"dictionaryValues":[],"nestedValues":[],"showInContent":true,"positionSelector":".article-area__article h2","insertMethod":"after"}]}}