Głównym celem Strategii Demograficznej 2040 jest zbliżenie naszego kraju do poziomu dzietności, który będzie gwarantował zastępowalność pokoleń. Strategia wskazuje, że dla umożliwienia Polakom zrealizowania ich planów związanych z posiadaniem dzieci, konieczna jest realizacja 3 celów. Chodzi o wzmocnienie rodziny, która jest miejscem przychodzenia dzieci na świat, znoszenie barier dla rodziców chcących mieć dzieci oraz podniesienie jakości zarządzania i wdrażania polityk na szczeblu samorządowym i centralnym.

Dotychczasowe działania rządu

Zmniejszenie negatywnych tendencji demograficznych i aktywna polityka prorodzinna to priorytety rządu od 2015 r. Jednym z najważniejszych działań było wprowadzenie programu „Rodzina 500 plus”, dzięki któremu wsparcie uzyskało 7 mln dzieci. Ważnym rozwiązaniem było także uruchomienie „Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego”, przeznaczonego dla rodziców dzieci w wieku od ukończenia 12. do 35. miesiąca życia. Rodzice otrzymują dzięki temu w sumie 12 tys. zł na drugie i każde kolejne dziecko.

Rząd wprowadził także program „Maluch +”, który wspiera rozwój instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 – żłobków, klubów dziecięcych i dziennych opiekunów. Dla przykładu, w 2015 r. było zaledwie 84 tys. miejsc w żłobkach, podczas gdy obecnie jest ich ok. 230 tys.

Rząd dba także o zdrowie Polek, które zdecydują się na posiadanie dziecka. Wprowadzona została skoordynowana opieka nad kobietami w ciąży czy bezpłatne leki dla pacjentek w ciąży – np. aktualnie na specjalnej liście znajduje się 388 bezpłatnych leków.

Znacznie zmniejszyło się ponadto ubóstwo wśród polskich dzieci. Z danych Eurostatu wynika, że ograniczenie tego zjawiska w naszym kraju było spektakularne. Pod względem liczby dzieci zagrożonych biedą, Polska przesunęła się bowiem z 22. miejsca w 2009 r. na miejsce drugie w 2020 r.

Działania podjęte przez rząd zmniejszyły negatywną tendencję urodzeń w naszym kraju. Przykładowo, jeszcze w 2014 r. Główny Urząd Statystyczny prognozował, że liczba nowonarodzonych dzieci w latach 2016-2020 wyniesie łącznie ok. 1,722 mln (w wariancie średnim prognozy). Tymczasem, dzięki aktywnej polityce prorodzinnej, w latach 2016-2020 urodziło się ok. 1,903 mln dzieci. Oznacza to, że rządowe działania przyczyniły się do zwiększenia liczby nowych urodzeń w tym okresie o ok. 181 tys.

Obecnie w Unii Europejskiej wiele krajów boryka się z wyzwaniem zagwarantowania prostej zastępowalności pokoleń. Dzietność we Włoszech, Hiszpanii, Finlandii, Grecji czy Portugalii jest niższa niż w Polsce.

Najważniejsze założenia Strategii Demograficznej 2040

Strategia Demograficzna 2040 to pierwszy w Polsce kompleksowy dokument, który mierzy się z niekorzystnymi trendami w demografii, a jego głównym założeniem jest wyjście przez Polskę z tzw. pułapki niskiej dzietności i zbliżenie się do poziomu gwarantującego zastępowalność pokoleń.

Strategia wskazuje, że dla umożliwienia Polakom zrealizowania ich planów prokreacyjnych konieczne jest osiąganie 3 celów głównych. Chodzi o wzmocnienie rodziny, która jest miejscem przychodzenia dzieci na świat, znoszenie barier dla rodziców chcących mieć dzieci oraz podniesienie jakości zarządzania i wdrażania polityk na szczeblu samorządowym i centralnym.

W Strategii Demograficznej 2040 opisano następujące kierunki interwencji:

• Wzmocnienie rodziny:
  • zabezpieczenie finansowe rodzin;
  • wsparcie w zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych rodzin;
  • wsparcie trwałości rodzin;
  • popularyzacja kultury sprzyjającej rodzinie;
  • wzmocnienie współpracy z organizacjami pozarządowymi i innymi podmiotami działającymi na rzecz rodziny.
• Znoszenie barier dla rodziców chcących mieć dzieci:
  • rozwój form opieki nad dziećmi;
  • rozwój rynku pracy przyjaznego rodzinie;
  • poprawa jakości i organizacji edukacji;
  • rozwój opieki zdrowotnej;
  • rozwój infrastruktury i usług potrzebnych rodzinom.

• Podniesienie jakości zarządzania i wdrażania polityk:

• podniesienie jakości zarządzania i wdrażania polityk na szczeblu centralnym oraz samorządowym.